ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ τῶν Ἀκραγαντίνων θεῖος φωστὴρ ἔζη μέχρι τῶν χρόνων τοῦ βασιλέως Ἰουστινιανοῦ τοῦ δευτέρου τοῦ καὶ Ρινοτμήτου καλουμένου, τοῦ βασιλεύσαντος ἐν ἔτει χπε’ (685) [1], κατήγετο δὲ ἀπὸ τὸν Ἀκράγαντα τῆς Σικελίας εἰς τὸν ὁποῖον καὶ διὰ τὰς πολλὰς ἀρετάς του ἔγινεν ὕστερον καὶ Ἐπίσκοπος καὶ ὅπου πολὺ ἐδοκιμάσθη. Ἀκούσατε ὅμως τὸν Βίον αὐτοῦ ἀπ’ ἀρχῆς, μετὰ μεγάλης προσοχῆς, διὰ νὰ θαυμάσητε τὴν μεγάλην ἀρετὴν τοῦ Ἁγίου.

Κάλλιστον πράγματι χρῆμα εἶναι ἡ ἀρετή, ἐπειδὴ αὕτη προξενεῖ εἰς τοὺς ἐραστάς της δόξαν ἐγκόσμιον καὶ ὑπερκόσμιον. Διότι οὐχὶ μόνον δίδει τὴν ἀπόλαυσιν τοῦ κόπου καὶ τὴν ἀμοιβὴν τῶν καμάτων μετὰ θάνατον ἀθάνατον, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸν παρόντα αἰῶνα ποιεῖ περιφανεῖς καὶ ἐπιφανεῖς ἐκείνους, οἵτινες τὴν κατορθώσουν κατὰ δύναμιν. Ταύτην ποθήσας καὶ εἰς ἄκρον ἀσκήσας καὶ οὗτος ὁ σήμερον ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας ἑορταζόμενος ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν Γρηγόριος, ὄχι μόνον ἔγινε κληρονόμος τῆς αἰωνίου ζωῆς καὶ τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων συνόμιλος, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν παροῦσαν ζωὴν ἔγινε θαυμαστός. Τοῦτον τὸν Ὅσιον ἐβλάστησε μὲν ἡ Σικελία, ἡ Ἁγία ὅμως Σιὼν ὡς φυτὸν εὐγενὲς ἀνέθρεψεν. Εἰς τὴν Σικελίαν, ἥτις κοινῶς τότε Μεσσήνη ἐπωνομάζετο, ὑπῆρχε χωρίον πλησίον εἰς τὴν πόλιν τῶν Ἀκραγαντίνων, ὀνόματι Πραιτωρία· εἰς αὐτὸ ἦτο ἀνδρόγυνόν τι, Χαρίτων καὶ Θεοδότη ὀνομαζόμενοι, πλούσιοι καὶ πολλὰ ἐλεήμονες, πλὴν ἦσαν ἄτεκνοι καὶ παρεκάλουν τὸν Κύριον νὰ τοὺς δώσῃ παιδίον ἀρσενικόν, διὰ παραμυθίαν εἰς τὸ γῆρας των. Ὁ δὲ Θεὸς ἐπήκουσε τῆς δεήσεως αὐτῶν. Καὶ γεννήσαντες τὸ βρέφος τὸ ἀνεγέννησαν διὰ τοῦ θείου βαπτίσματος· ἀνεδέχθη δὲ αὐτὸ ὁ Ἀρχιερεὺς τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἀκραγαντίνων Ποταμίων, ὀνομάσας Γρηγόριον.

Ὅταν ὁ Ἅγιος ἔφθασεν εἰς τὸ ὄγδοον ἔτος τῆς ἡλικίας του, τὸν ἔβαλεν ὁ Ποταμίων εἰς τὰ ἱερὰ γράμματα· διὰ δὲ τὴν πολλὴν τοῦ νοός του εὐφυΐαν, εἰς δύο ἔτη ἔμαθε τὸ Ψαλτήριον καὶ πᾶσαν τὴν Ἐκκλησιαστικὴν Ἀκολουθίαν καὶ ὅλοι ἐθαύμαζον. Φθάσας δὲ εἰς τὸν δωδέκατον χρόνον ἔγινεν Ἀναγνώστης ἀπὸ τὸν Ἅγιον Ποταμίωνα, ἐπειδὴ ἦτο ἐπιτήδειος εἰς τὴν ἀνάγνωσιν καὶ διὰ τὴν καλλιφωνίαν τὴν ὁποίαν εἶχεν. Γνωρίσας δὲ μὲ τοὺς διορατικούς του ὀφθαλμοὺς ὁ Ποταμίων, ὅτι ἔμελλε νὰ γίνῃ σκεῦος ἐκλογῆς ὁ Ἅγιος, παρέδωκεν αὐτὸν εἰς τὸν Ἀρχιδιάκονον, ὅστις εἶχε τὰς Βίβλους τῆς Ἐκκλησίας εἰς φύλαξιν, νὰ τὸν μανθάνῃ καὶ νὰ τοῦ ἑρμηνεύῃ τὰ τάξεις τοῦ μοναχικοῦ σχήματος.