Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ κοινῶς λεγομένου Νάννου, τοῦ ἐκ Θεσσαλονίκης, ἀθλήσαντος ἐν Σμύρνῃ ἐν ἔτει ͵αωβ’ (1802).

Ὅλοι οἱ ἐπίσημοι Ἀγαρηνοὶ παρεκάλουν, μὲ δουλοπρεπῆ ταπείνωσιν, τὸν «παπουτσῆν» Ἰωάννην καὶ τὸν ἐκολάκευον καὶ τοῦ ὑπέσχοντο μύρια ἀγαθά, ἄλλος ἐνδήματα, ἄλλος χρήματα καὶ ἰδιαιτέρως ὁ Φράγκος ἀντιπρόσωπος, ὡς Θεσσαλονικεύς, περισσότερον τὸν ἐκολάκευεν, ὡς οἰκεῖον τάχα καὶ συμπατριώτην του, καὶ κοντὰ εἰς τὰ ἄλλα ποὺ τοῦ ὑπέσχοντο τοῦ ἔταζον νὰ τὸν κάμουν καὶ ἀγᾶν. Καὶ ὅλοι συλλυπούμενοι καὶ συμπονοῦντες τάχα, τοῦ ἔλεγον νὰ λυπηθῇ τὴν νεότητά του καὶ τὴν ζωήν του, ἐπειδή, ἐὰν δὲν τοὺς ὑπακούσῃ, ἐξάπαντος θὰ θανατωθῇ. Καὶ ταῦτα μὲν ἔλεγον ἐκεῖνοι· τί δὲ ἀπήντησεν ὁ θεόφρων καὶ οὐρανόφρων Ἰωάννης;

Δὲν ἐπρόσεχε παντελῶς εἱς τὰς κολακείας των· δὲν εἶχε τὸν νοῦν του εἰς τῶν γηΐνων καὶ φθαρτῶν τὰς ὑποσχέσεις, ἀλλὰ ἔχων ἐστραμμένους τοὺς λογισμούς του εἰς τῶν οὐρανίων καὶ ἀκηράτων ἀγαθῶν τὴν ἀπόλαυσιν, ἐστέκετο σιωπῶν ἔμπροσθέν των, ὡς ἄλλος ἁπλούστατος Μαρδάριος ὁ Ἰωάννης, ὅτι καθὼς ἐκεῖνος, ὅταν τὸν ἠρώτα ὁ τύραννος, ἄλλο δὲν ἀπεκρίνετο, παρὰ «Χριστιανὸς εἶμαι», οὕτω καὶ ὁ μακάριος οὗτος, ἄλλο δὲν ἔλεγεν, ὅταν τὸν ἐβίαζον νὰ ἀποκριθῇ, παρὰ τοῦτο· «Χριστιανὸς εἶμαι, τὴν πρώτην μου Πίστιν πιστεύω, Ἰωάννης θέλω νὰ ὀνομάζωμαι καὶ ὄχι Μεχμέτης». Τέλος πάντων, βλέποντες τὸ ἀμετάθετον τῆς γνώμης του, ἔλεγον ὁ καθεὶς τὴν γνώμην του, τί νὰ κάμουν περὶ τοῦ Μάρτυρος. Τότε προσέρχεται εἰς τὸ μέσον Σουλεϊμὰν ἀγᾶς ὁ διοικητής, καὶ ἐμπνευσθεὶς ἀσφαλῶς ὑπὸ τοῦ διαβόλου, λέγει πρὸς τοὺς ἄλλους· «Νὰ σᾶς εἴπω ἐγώ· οὗτοι οἱ Ἕλληνες εἶναι πεισματάρηδες, καὶ ἀφοῦ ἀποφασίσουν νὰ κάμουν ἓν πρᾶγμα, πρῶτον ἀποφασίζουν τὸν θάνατόν των, καὶ ἔπειτα τὸ ἐπιχειροῦν. Λοιπὸν εἰς μάτην κοπιάζομεν· ἀλλὰ ἠξεύρετε τί νὰ κάμωμεν; Ὑπάρχει πλοῖον ἕτοιμον διὰ τὸ Ἀλγέριον. Ἂς τὸν βάλωμεν μέσα εἰς αὐτὸ μὲ τοὺς ἄλλους τριακοσίους Τούρκους, καὶ οὕτω θέλων καὶ μὴ θέλων θὰ μείνῃ Τοῦρκος. Τὶ ἠμπορεῖ νὰ κάμῃ εἰς τὸ Ἀλγέρι;». Αὐτὰ εἶπε τὸ σατανικὸν ἐκεῖνο στόμα καὶ ὅλοι συνεφώνησαν, καὶ ὡς θαυμαστὸν σύμβουλον τὸν ἐπῄνεσαν.

Ταῦτα ἀκούσας ὁ Ἰωάννης ἐφοβήθη, μήπως ματαιωθῇ μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν τὸ Μαρτύριον. Διὰ νὰ ἀποφύγῃ λοιπὸν τὸν κίνδυνον αὐτὸν ὁ εὐσεβὴς Ἰωάννης, ἐμιμήθη τὸν μακάριον ἐκεῖνον Αὐξίβιον, καὶ λέγει εἰς τοὺς κριτάς του· «Δότε μοι διορίαν, νὰ συλλογισθῶ τί νὰ κάμω».


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Ἁγίου τούτου Αὐξιβίου βλέπε εἰς τὴν ιζʹ (17ην) Φεβρουαρίου, ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Σ.Ε. Κατὰ τὴν παροῦσαν ἡμέραν κθʹ (29ην) Μαΐου τοῦ ἔτους 1453, ἡμέραν τῆς Ἑβδομάδος Τρίτην, ἡ θρυλικὴ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ, ἡ βασιλὶς τῶν πόλεων, περιῆλθεν εἰς χεῖρας τῶν ἀντιχρίστων Ἀγαρηνῶν. Ὁ Ἑλληνισμὸς ἐπλήρωνε βαρύτατον τὸν φόρον τῆς μετὰ τῶν Λατίνων ἐπιχειρηθείσης ψευδοενώσεως. Μία μόνη παρήγορος πληροφορία διεσώθη μέχρις ἡμῶν δυναμένῃ νὰ ἀνακουφίσῃ τὴν ὀδύνην καὶ τὴν θλῖψιν τὴν συνέχουσαν πᾶσαν ψυχὴν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων καὶ ξένων ἀνὰ τοὺς διαρρεύσαντας ἔκτοτε αἰῶνας. Εἶναι δὲ αὕτη ἡ ἑξῆς:

Κατὰ τὴν τελευταίαν ἐκείνην νύκτα εἰς τὸν περιλάλητον Ναὸν τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας ὁ τελευταῖος τῶν Ἑλλήνων αὐτοκρατόρων Κωνσταντῖνος ὁ ΙΑʹ, μεθ’ ὅλων τῶν ἀρχόντων καὶ τῶν ὑπευθύνων τῆς μετὰ τῶν Λατίνων ἐπιχειρηθείσης τέως ψευδοενώσεως ἐξ ἧς ἤλπιζον νὰ τύχουν βοηθείας, γονυπετεῖς καὶ δακρύοντες ἐζήτησαν παρὰ Θεοῦ συγχώρησιν ἐνώπιον πάντων, διὰ τὸ ἀποτολμηθὲν ἐκεῖνο ἀνοσιούργημα. Μετ’ ὀλίγην ὥραν αὐτοκράτωρ, στρατὸς καὶ λαὸς ἔπιπτον νεκροὶ ὑπὸ τὴν σπάθην τῶν βαρβάρων. Ἡ γῆ ἐκάλυψε τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν ἐθνομαρτύρων αὐτῶν, ἡ Ὀρθόδοξος ὅμως ψυχή των ἐπτερύγισε νικήτρια εἰς τοὺς οὐρανούς. Ἀπέθανον ἐν τῇ Ὁμολογίᾳ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἥτις ἐπέζησε

αὐτῶν καὶ θὰ ζῇ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ὁ διαπρεπής, μακαριστὸς ἤδη, ἁγιογράφος μας Φώτιος Κόντογλου, ἐπὶ τῇ πεντακοσιετηρίδι ἀπὸ τῆς Ἁλώσεως, συνέθεσε καὶ «Θρηνητικὸν Συναξάριον Κωνσταντίνου τοῦ Παλαιολόγου», τὸ ἰδιόχειρον τοῦ ὁποίου ἐδημοσιεύθη φωτοτυπικῶς ἐν ἔτει 1953, εἰς ἔκτακτον ἔκδοσιν τῆς «Κιβωτοῦ» (φύλ. 17-18) τοῦ ἐκδοτικοῦ οἴκου «Ἀστή», Ἀλ. καὶ Ε. Παπαδημητρίου. Ἀπόσπασμα τούτου παραθέτομεν ἐν ταῖς σελίσιν 686-687.