Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ κοινῶς λεγομένου Νάννου, τοῦ ἐκ Θεσσαλονίκης, ἀθλήσαντος ἐν Σμύρνῃ ἐν ἔτει ͵αωβ’ (1802).

Ὁ τόπος ἐκεῖνος εἶναι πλατὺς καὶ εὐρύχωρος, καὶ ἐν τούτοις ἦτο γεμᾶτος ἀπὸ τὸ πολὺ πλῆθος τῶν προσδραμόντων διὰ νὰ ἴδουν τὸ παράδοξον ἐκεῖνο θέαμα. Διότι οἱ μὲν Ἀγαρηνοὶ ἔτρεξαν μὲ πολὺν ἐνθουσιασμόν, νομίζοντες ὅτι προσφέρουσιν λατρείαν εἰς τὸν Θεόν, χύνοντες τὸ δίκαιον αἷμα τοῦ Μάρτυρος, κατὰ τὴν Εὐαγγελικὴν προφητείαν τὴν λέγουσαν· «Ἔρχεται ὥρα ἵνα πᾶς ὁ ἀποκτείνων ὑμᾶς δόξῃ λατρείαν προσφέρειν τῷ Θεῷ» (Ἰωάν. ιϛ’ 2). Οἱ μὲν Ἀγαρηνοί, λέγω, προσέδραμον, διὰ νὰ ἴδουν τὴν ἐκδίκησιν τῆς ὑβριζομένης θρησκείας των, οἱ δὲ Χριστιανοὶ διὰ νὰ ἴδουν τὴν δύναμιν τοῦ Σταυροῦ, καὶ τὴν νίκην τῆς θείας ἡμῶν Πίστεως, ἡ ὁποία, κατὰ τὸν ἐπιστήθιον Μαθητήν, ἐνίκησε τὸν κόσμον· «Αὕτη ἐστὶν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τὸν κόσμον, ἡ πίστις ἡμῶν» (Α’ Ἰωάν. ε’ 4). Προσῆλθον δὲ καὶ Φράγκοι καὶ Ἀρμένιοι καὶ παντὸς γένους καὶ πάσης φυλῆς ἄνθρωποι καὶ τόσον πλῆθος ἐσυνάχθη, ὥστε κτυπῶντες μὲ ξύλα τὸ πλῆθος ἐκεῖνοι οἱ βασανισταὶ τοῦ εὐλογημένου Ἰωάννου μὲ δυσκολίαν κατώρθωσαν νὰ παραμερίσουν τὸ ἄπειρον ἐκεῖνο πλῆθος καὶ νὰ φέρουν τὸν Μάρτυρα εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης.

Παρετάχθησαν λοιπὸν ἐκεῖ οἱ Ἀγαρηνοὶ, μὲ τοὺς ἀρχηγούς των, διὰ νὰ ἐμποδίζουν τὴν ὁρμὴν τοῦ πλήθους. Ἔπειτα λέγουν πρὸς τὸν Μάρτυρα νὰ γονατίσῃ, αὐτὸς δὲ μὲ φαιδρὸν καὶ χαρωπὸν πρόσωπον ἐγονάτισεν εὐθύς. Καὶ οἱ μὲν Χριστιανοὶ μὲ δάκρυα εἰς τοὺς ὀφθαλμοὺς ἔλεγον μυστικὰ τὸ «Κύριε, ἐλέησον», οἱ δὲ Ἀγαρηνοὶ μὲ μεγάλην των ἀποοίαν ἔβλεπον τὴν μεγαλοψυχίαν καὶ ἀφοβίαν τοῦ Μάρτυρος. Τότε ἔσυρε τὸ γιαταγάνι ὁ δήμιος, ἐπέδειξε τοῦτο τρεῖς φορὰς εἰς τὸν Μάρτυρα, τὸ ἤγγισεν εἰς τὸν λαιμόν του, ἀλλ’ ἐκεῖνος ἐγέλα. Κύπτει πάλιν καὶ τοῦ ὁμιλεῖ τρεῖς φορὰς μυστικὰ εἰς τὸ οὖς, ὁ δὲ Μάρτυς μὲ τὴν ἀνάνευσιν τῆς κεφαλῆς του ἐφανέρωνεν, ὅτι τὰ μυστικὰ ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα τοῦ ἔλεγεν ἐκεῖνος, δὲ τὰ ἐδέχετο. Τότε ὁ δήμιος ἐκβάλλει μανδήλιον διὰ νὰ δέσῃ τοὺς ὀφθαλμούς του, καὶ παρευθὺς καφεπώλης τις, Τοῦρκος, γονατίζει ἔμπροσθεν τοῦ Μάρτυρος, καὶ δεικνύων ὁ κατάρατος πολλὴν εὐσπλαγχνίαν καὶ συμπάθειαν, τοῦ ἔλεγεν· «Ἔλα εἰς τὸν νοῦν σου, λυπήσου τὴν ζωήν σου, τὴν νεότητά σου· εἰπὲ μόνον μὲ λόγον, ὅτι εἶσαι Τοῦρκος, καὶ σῴζεσαι». Ἀλλ’ ὁ Μάρτυς, μὲ τὴν ἀνάνευσιν τῆς κεφαλῆς του, ἔλεγε πάλιν τὸ ὄχι· τελευταῖον τοῦ ἔδεσε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὁ δήμιος μὲ τὸ μανδήλιον, καὶ ἐκεῖνος ὁ μακάριος ἔλεγε· «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ Βασιλείᾳ σου» (Λουκ. κγ’ 42).


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Ἁγίου τούτου Αὐξιβίου βλέπε εἰς τὴν ιζʹ (17ην) Φεβρουαρίου, ἐν τόμῳ Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[2] Σ.Ε. Κατὰ τὴν παροῦσαν ἡμέραν κθʹ (29ην) Μαΐου τοῦ ἔτους 1453, ἡμέραν τῆς Ἑβδομάδος Τρίτην, ἡ θρυλικὴ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ, ἡ βασιλὶς τῶν πόλεων, περιῆλθεν εἰς χεῖρας τῶν ἀντιχρίστων Ἀγαρηνῶν. Ὁ Ἑλληνισμὸς ἐπλήρωνε βαρύτατον τὸν φόρον τῆς μετὰ τῶν Λατίνων ἐπιχειρηθείσης ψευδοενώσεως. Μία μόνη παρήγορος πληροφορία διεσώθη μέχρις ἡμῶν δυναμένῃ νὰ ἀνακουφίσῃ τὴν ὀδύνην καὶ τὴν θλῖψιν τὴν συνέχουσαν πᾶσαν ψυχὴν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων καὶ ξένων ἀνὰ τοὺς διαρρεύσαντας ἔκτοτε αἰῶνας. Εἶναι δὲ αὕτη ἡ ἑξῆς:

Κατὰ τὴν τελευταίαν ἐκείνην νύκτα εἰς τὸν περιλάλητον Ναὸν τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας ὁ τελευταῖος τῶν Ἑλλήνων αὐτοκρατόρων Κωνσταντῖνος ὁ ΙΑʹ, μεθ’ ὅλων τῶν ἀρχόντων καὶ τῶν ὑπευθύνων τῆς μετὰ τῶν Λατίνων ἐπιχειρηθείσης τέως ψευδοενώσεως ἐξ ἧς ἤλπιζον νὰ τύχουν βοηθείας, γονυπετεῖς καὶ δακρύοντες ἐζήτησαν παρὰ Θεοῦ συγχώρησιν ἐνώπιον πάντων, διὰ τὸ ἀποτολμηθὲν ἐκεῖνο ἀνοσιούργημα. Μετ’ ὀλίγην ὥραν αὐτοκράτωρ, στρατὸς καὶ λαὸς ἔπιπτον νεκροὶ ὑπὸ τὴν σπάθην τῶν βαρβάρων. Ἡ γῆ ἐκάλυψε τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν ἐθνομαρτύρων αὐτῶν, ἡ Ὀρθόδοξος ὅμως ψυχή των ἐπτερύγισε νικήτρια εἰς τοὺς οὐρανούς. Ἀπέθανον ἐν τῇ Ὁμολογίᾳ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἥτις ἐπέζησε

αὐτῶν καὶ θὰ ζῇ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ὁ διαπρεπής, μακαριστὸς ἤδη, ἁγιογράφος μας Φώτιος Κόντογλου, ἐπὶ τῇ πεντακοσιετηρίδι ἀπὸ τῆς Ἁλώσεως, συνέθεσε καὶ «Θρηνητικὸν Συναξάριον Κωνσταντίνου τοῦ Παλαιολόγου», τὸ ἰδιόχειρον τοῦ ὁποίου ἐδημοσιεύθη φωτοτυπικῶς ἐν ἔτει 1953, εἰς ἔκτακτον ἔκδοσιν τῆς «Κιβωτοῦ» (φύλ. 17-18) τοῦ ἐκδοτικοῦ οἴκου «Ἀστή», Ἀλ. καὶ Ε. Παπαδημητρίου. Ἀπόσπασμα τούτου παραθέτομεν ἐν ταῖς σελίσιν 686-687.