Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ τὰ λοιπὰ τοῦ Βίου, ὑπὸ Πολυβίου Ἐπισκόπου πόλεως Ρινοκούρων.

Ὁ δὲ Ἅγιος, ἱστάμενος εἰς τόπον ἀπόκρυφον καὶ ἀκούων τὴν κρίσιν, ὡς ἤκουσε τὸν Σαβῖνον ἀποδίδοντα τὸ δίκαιον εἰς τὸν πτωχόν, τὸν ὁποῖον ἐλυπεῖτο διὰ τὴν πτωχείαν του, ἀπεκαλύφθη καὶ εἶπε πρὸς τὸν Σαβῖνον· «Ὕπαγε, τέκνον, νὰ καλλιγράφῃς καὶ ἐνθυμούμενος τὰς θείας Γραφὰς γίνου τέλειος εἰς τὴν κρίσιν καὶ ἄκουε τὸν εὐεργέτην Θεόν, λέγοντα· «Πένητα οὐκ ἐλεήσεις ἐν κρίσει» (Ἐξ. κγ’ 3)· καὶ «Μὴ λάβῃς πρόσωπον δυνάστου» (Σειρ. δ’ 27) [1]. Ἀπὸ τότε ἔκρινεν ὁ Ἅγιος ἐκείνους οἵτινες προσήρχοντο διὰ νὰ κριθοῦν. Καὶ ἀπὸ τῆς αὐγῆς ἕως τῆς ἐνάτης ὥρας τῆς ἡμέρας ἠκροάζετο τοὺς κρινομένους, ἀπὸ δὲ τῆς ἐνάτης μέχρι τῆς ἄλλης αὐγῆς δὲν παρουσιάζετο εἰς οὐδένα.

Ἦτο δὲ εἰς τὴν Ἐπισκοπὴν καὶ ἕτερος Διάκονος καλλιγράφος καὶ αὐτός, Ρουφῖνος ὀνόματι, ἄγριος κατὰ τὸ πρόσωπον καὶ θηριώδης, ὅστις συνεφώνει μὲ τὸν προρρηθέντα Φαυστινιανὸν καὶ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν ὕβριζε μὲ ὕβρεις πολλὰς τὸν Ἅγιον, ὅστις κατεπράϋνε τὴν αὐθάδειάν του μὲ πολλὴν πραότητα. Αὐτὸς ὅμως παρακινούμενος ὑπὸ τοῦ Φαυστινιανοῦ, ὅστις τοῦ ἔλεγεν ὅτι, ἐὰν φονεύσῃς τοῦτον τὸν ὀχληρόν, ποὺ μᾶς ἐνοχλεῖ, θέλεις καθήσει σὺ εἰς τὸν θρόνον τῆς Ἐπισκοπῆς, ἐξωθούμενος δὲ καὶ ὑπὸ τοῦ δαίμονος, ἐζήτησε νὰ φονεύσῃ τὸν Ἅγιον. Ἐπειδὴ λοιπὸν αὐτὸς ἦτο ὁ νεώτερος Διάκονος τῆς Ἐκκλησίας καὶ εἶχε διακονίαν νὰ εὐτρεπίζῃ τὸν θρόνον τοῦ Ἐπισκόπου, ἔλαβε μάχαιραν αἰχμηρὰν καὶ ἔβαλεν αὐτὴν ὀρθίαν εἰς τὸ κάθισμα τοῦ θρόνου, ἐπάνω δὲ εἰς αὐτὴν ἔβαλε τὸ σκέπασμα τοῦ θρόνου. Καὶ ταῦτα μὲν διελογίζετο καὶ ἐνήργει ἐκεῖνος, ὁ δὲ Ἅγιος, ὅταν ἦλθεν ἡ ὥρα νὰ καθίσῃ εἰς τὸν θρόνον, καλέσας τὸν Ρουφῖνον εἶπε πρὸς αὐτόν· «Ἀνασήκωσον, τέκνον, τὸ κάλυμμα ἀπὸ τὸν θρόνον». Ἐπειδὴ ὅμως ἐκεῖνος δὲν τὸ ἀνεσήκωνεν, ἔπραξε τοῦτο ὁ Ἅγιος. Εὐθὺς τότε ἔπεσεν ἡ μάχαιρα ἐπὶ τῶν ποδῶν τοῦ Ρουφίνου καὶ ἐνεπήχθη εἰς τὸν δεξιὸν αὐτοῦ πόδα. Ἰδὼν τοῦτο ὁ Ἅγιος εἶπε· «Παῦσε, τέκνον, τὴν ἀταξίαν σου, ἵνα μή, πολὺ συντόμως, κινδυνεύσῃς καὶ ἔξελθε τῆς Ἐκκλησίας, διότι δὲν εἶσαι ἄξιος νὰ μεταλάβῃς τῶν θείων Μυστηρίων». Ἐξῆλθε τότε ὁ Ρουφῖνος τῆς Ἐκκλησίας καὶ μετέβη εἰς τὴν Ἐπισκοπήν, πεσὼν δὲ ἐπὶ τῆς κλίνης μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἀπέθανε.

Κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ὁ μέγας Θεοδόσιος, ὁ βασιλεύς, ἐπόνεσεν εἰς τοὺς πόδας, τόσον ὥστε ἀπὸ τὰ γόνατα καὶ κάτω ἐγένετο παράλυτον ὅλον ἐκεῖνο τὸ μέρος τοῦ ποδός, ἐκ τούτου δὲ παρέμενε κατάκοιτος ἐπὶ τῆς κλίνης ἐπὶ μῆνας ἑπτά. Ὅθεν ἀπέστειλεν εἰς τὴν Κύπρον ἀνθρώπους τοῦ παλατίου μὲ γράμματα πρὸς τὸν Ἅγιον, διὰ τῶν ὁποίων παρεκάλει τοῦτον νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἵνα τὸν ἰατρεύσῃ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Παράβαλε καὶ Λευιτικὸν ιθʹ 15.

[2] Οἱ Οὐαλεντινιανοὶ ἦσαν αἱρετικοὶ λαβόντες τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς αἱρέσεως αὐτῶν Οὐαλεντίνου. Ὁ Οὐαλεντῖνος αὐτὸς ἦτο Ἀλεξανδρεύς, δράσας ἐν Ἀλεξανδρείᾳ καὶ ἐν Ρώμῃ καὶ ἀποθανὼν ἐν Κύπρῳ κατὰ τὸ βʹ ἥμισυ τοῦ Βʹ αἰῶνος. Ἡ ὑπ’ αὐτοῦ ἀναπτυχθεῖσα αἱρετικὴ διδασκαλία, παραπλήσιος οὖσα τῆς αἱρέσεως τῶν λεγομένων Γνωστικῶν, ἔσχεν ὀπαδοὺς μέχρι καὶ αὐτῶν ἔτι τῶν ἡμερῶν τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ὅτε διὰ τῆς τούτου καὶ τῆς καθόλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐπιπόνου διδασκαλίας ἐξησθένησε καὶ τελικῶς παντελῶς ἐξέλιπεν.

[3] Ἅπαντες οἱ αἱρετικοὶ οὗτοι, πλὴν τοῦ Σαβελλίου, ἀπετέλουν διαφόρους ὁμάδας τῶν λεγομένων Γνωστικῶν, οἵτινες καὶ ἄλλους, πλὴν τοῦ ἑνὸς καὶ μόνου, ἀγαθοὺς καὶ κακοὺς Θεοὺς δογματίζοντες, ἔδρασαν κατὰ τοὺς τέσσαρας πρώτους αἰῶνας τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ Σαβέλλιος ὑπῆρξεν ἀντίπαλος τῶν Γνωστικῶν, περιέπεσεν ὅμως εἰς ἀντίθετον αἵρεσιν, ἕνα μὲν Θεὸν δογματίζων, ἀρνούμενος ὅμως τὰ τρία αὐτοῦ πρόσωπα.

[4] Βλέπε περὶ τούτου ἐν τῇ Γʹ Βασιλειῶν, κεφάλαιον κʹ (20όν).

[5] Κατ’ ἄλλους ἀκριβεστέρους ὑπολογισμούς, ὁ Ἅγιος ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐνενηκοντούτης περίπου.