Τῇ ΙΒ’ (12ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ἐπισκόπου Κύπρου.

Ὡς δὲ εἶδε τὸν Ἅγιον ἐκεῖνος ὅστις εἶχε τὴν χεῖρά του ἀκίνητον καὶ ξηράν, ἔπεσε πρὸ τῶν ποδῶν τοῦ Ἁγίου, λέγων· «Ἐλέησόν με, δοῦλε τῶν ἀθανάτων θεῶν». Ὁ δὲ Ἅγιος ἀπεκρίθη· «Τί ζητεῖς ἀπὸ ἄνθρωπον ἁμαρτωλόν;». Ἐκεῖνος τότε εἶπεν· «Ἦλθον εἰς τὸν τόπον τοῦτον ὑγιὴς καὶ ἰδοὺ ὅτι ἐξηράνθη ἡ χείρ μου». Εἶπεν ὁ Ἅγιος· «Ὑγιὴς ἦλθες, γενοῦ πάλιν ὑγιής». Εὐθὺς δὲ ὡς ἤγγισε, τὴν χεῖρα τοῦ πάσχοντος ἐθεραπεύθη. Ἰδόντες οἱ ἄλλοι τὸ θαῦμα, προσέπεσαν καὶ αὐτοὶ εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου καὶ προσεκύνουν αὐτόν. Κατόπιν ἀπεκάλυψαν τὴν αἰτίαν διὰ τὴν ὁποίαν ἦλθον νὰ τὸν εὕρουν.

Ἀκούσας ὁ Ἅγιος τοὺς λόγους τῶν ἀπεσταλμένων, ἠννόησεν, ὅτι τὸ δαιμόνιον, τὸ ὁποῖον εἶχεν ἐκδιώξει ἀπὸ τὸν νέον ἐκεῖνον, προσέβαλε τὴν θυγατέρα τοῦ βασιλέως καὶ τὴν ἐβασάνιζεν. Εἶπε τότε πρὸς ἐμέ· «Ἂς ὑπάγωμεν, τέκνον, μετὰ τῶν ἀνθρώπων τούτων εἰς τὴν Περσίαν». Ἐκεῖνοι δὲ εἶπον· «Ὁ βασιλεύς, Πάτερ, δὲν μᾶς ἔστειλε δι’ ἄλλον, εἰ μὴ μόνον διὰ σὲ καὶ ἐφέραμεν καὶ ζῷον, ἵνα καθίσῃς». Ἀλλ’ ὁ Ἅγιος ἀπεκρίθη· «Ἐγὼ μεταβαίνω πεζός. Ὅμως τὸν μαθητήν μου δὲν θὰ τὸν ἀφήσω ἐδῶ μόνον». Λέγουν οἱ ἀπεσταλμένοι· «Ἔχομεν ζῷα καὶ διὰ τοὺς δύο, μόνον σᾶς παρακαλοῦμεν νὰ ἀκολουθήσητε ἡμᾶς τοὺς δούλους σας». Εὐθὺς τότε εἷς ἐξ αὐτῶν, νέος, χαριέστατος εἰς τὸ πρόσωπον, προσεκύνησε τὸν Ἅγιον, εἰπών· «Συγχώρησόν μοι, Πάτερ». Ὁ δὲ Ἅγιος ἀπήντησε μὲ γλυκύτητα· «Ὁ Θεὸς νὰ σὲ εὐλογήσῃ, τέκνον». Τότε ὁ νέος, ἐναγκαλισθεὶς μὲ πολλὴν εὐλάβειαν τὸν Ἅγιον, ἐσήκωσεν αὐτὸν καὶ τὸν ἐκάθισεν ἐπὶ δρομικῆς τινος καμήλου, τὴν ὁποίαν εἶχε, κατόπιν δὲ ἦλθεν εἰς ἐμὲ καὶ ἔπραξεν ὁμοίως, καὶ οὕτω ἀνεχωρήσαμεν, αὐτὸς δὲ ἐβάδιζεν ἔμπροσθεν τῶν καμήλων.

Ἀφοῦ ἐπεριπατήσαμεν ἐπὶ τριάκοντα ἡμέρας, ἐφθάσαμεν εἰς τὴν χώραν, εἰς τὴν ὁποίαν ἦτο ὁ βασιλεύς. Καὶ ἡμεῖς μὲν ἐμείναμεν εἰς τόπον καλούμενον Οὔριον, τρεῖς δὲ ἐξ αὐτῶν μετέβησαν εἰς τὴν χώραν καὶ ἀνήγγειλαν εἰς τὸν βασιλέα τὸν ἐρχομόν μας, οὗτος δὲ ἐπρόσταξε νὰ μεταβῶμεν πρὸς αὐτόν. Καὶ ὁ μὲν Ἅγιος μετέβαινε μὲ θάρρος μεγάλο, ὡς νὰ μὴ ἐπρόκειτο νὰ συναντηθῇ μὲ βασιλέα, ἐγὼ ὅμως, ἰδὼν τόσον πλῆθος ἀνθρώπων ἱσταμένων πέριξ αὐτοῦ, ἐφοβήθην πολύ. Ὡς δὲ ὁ Ἅγιος ἐπλησίασε τὸν βασιλέα, ἠγέρθη ἐκεῖνος ἀπὸ τοῦ θρόνου του.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐλευθερόπολις· ἀρχαία πόλις τῆς δυτικῆς Παλαιστίνης κειμένη μεταξὺ Ἱεροσολύμων καὶ Γάζης, ἀπέχουσα περὶ τὰ 40 χλμ. ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς.

[2] Οἱ λόγοι οὗτοι, παράφρασις ἐκ τῶν Παροιμιῶν κζʹ 24, ἦσαν πρόρρησις τοῦ θείου Παφνουτίου περὶ τῶν μελλόντων γενέσθαι ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου. Ἐξηγεῖται δὲ οὕτως· «Ὕπαγε εἰς τὴν Νιτρίαν καὶ συνάντησε τοὺς ἐκεῖ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων συνάθροισε θείας πράξεις καὶ πνευματικὰ νοήματα, διὰ νὰ ποιμαίνῃς εἰς τὴν Κύπρον τὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστι τοὺς Χριστιανούς, μὲ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλεις συναθροίσει ἐν Νιτρίᾳ εἰς ἱματισμόν, δηλαδὴ νὰ σκεπασθῇ, νὰ στολισθῇς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀληθινὸς Ποιμήν. Καὶ τίμα παῖδας, ἤτοι περιποιοῦ, θεράπευε, τοὺς ἀτάκτους εἰδωλολάτρας, ἵνα καταστῶσιν ἥμεροι, τακτικοί, ὡς φαίνεται εἰς τὰ προηγούμενα, ὅτι ἔκαμε μὲ τὰς θεραπείας του, ὥστε τινὲς ἐξ αὐτῶν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς θεογνωσίαν».

[3] Σαλαμίς· πόλις τῆς Κύπρου, ἥτις καταστραφεῖσα ὑπὸ σεισμῶν καὶ ἀνῳκοδομηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὠνομάσθη ἐκ τούτου Κωνσταντία. Ἐτιμήθη μὲ θρόνον αὐτοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου, ὑφ’ ὃν ὑπέκειντο δεκατέσσαρες Ἐπίσκοποι. Τὴν ἀρχιεπισκοπικὴν ἕδραν διετήρησεν ἡ Σαλαμὶς μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Λατίνων (1191-1571). Σήμερον ἕδρα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου εἶναι ἡ Λευκωσία.

[4] Ἐν ἄλλοις ἡ Ἐπισκοπὴ γράφεται Χύτρων (ἴδε Delehage, «Les Saints de Chypre», σελ. 243).

[5] Ὁ Πάππος οὗτος πιθανὸν νὰ εἶναι ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἐν δὲ τῷ Σιναϊτικῷ Κώδικι 140, εἰς τὴν κδʹ (24ην) Ὀκτωβρίου, ἀναγράφεται ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πάππου, Ἐπισκόπου Σκύθρου τῆς Κύπρου.

[6] Ἡ ὀπτασία αὕτη ἦτο ἴσως ἡ κίνησις τῆς ξυλίνης περιστερᾶς, ἥτις ἐκρέματο ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς φαίνεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ζʹ Συνόδου καὶ εἰς τὸ Γεροντικὸν, ἢ ἐνέργειά τις καὶ ἐμφάνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο εἰς τὸν Ἅγιον ἐν τῷ καιρῷ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων. Ὁ δὲ θεῖος Ἀμφιλόχιος λέγει διὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅτι, ὅταν ἐλειτούργει, ἔβλεπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καταβαῖνον ἐπὶ τὰ Δῶρα. Καὶ εἰς τὸ Λειμωνάριον, κεφ. ρνʹ (150), γράφεται ὅτι ὁ θεοσεβὴς ἐκεῖνος Ἐπίσκοπος ἐρωτηθείς, ὅταν ἐλειτούργει, διατὶ δὲν ἐξηκολούθει τὴν ἱερὰν Λειτουργίαν, ἀπεκρίθη· «Οὐκ εἶδον κατὰ τὸ σύνηθες τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτησιν».

[7] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο διακόπτεται ἡ ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐξιστόρησις τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ἄρχεται δὲ ἡ ὑπὸ τοῦ Πολυβίου τοιαύτη.