Τῇ ΙΒ’ (12ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ἐπισκόπου Κύπρου.

ΕΙΚΟΝΑ

ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ἐγεννήθη περὶ τὸ ἔτος 310 εἰς τὸ χωρίον τῆς Παλαιστίνης Βησανδούκη, ἀπέχον τῆς Ἐλευθεροπόλεως περὶ τὰ τρία μίλια. Οἱ γονεῖς του ἦσαν Ἑβραῖοι, καὶ ὁ μὲν πατὴρ αὐτοῦ ὴτο γεωργὸς τὸ ἐπάγγελμα, ἡ δὲ μήτηρ του κατειργάζετο λινάρι. Οὗτοι εἶχον δύο τέκνα, τὸν Ἐπιφάνιον καὶ μίαν θυγατέρα, ὀνομαζομένην Καλλίτροπον. Συνέβη δὲ νὰ ἀποθάνῃ ὁ πατὴρ τοῦ Ἐπιφανίου, ὅτε οὗτος ἦτο εἰσέτι μικρος, ἕως δέκα ἐτῶν, ἔμεινε δὲ μὲ τὴν μητέρα του καὶ τὴν ἀδελφήν του, εὑρισκόμενοι εἰς στενοχωρίαν μεγάλην, ὡς μὴ ἔχοντες τὰ πρὸς τὸ ζῆν ἀπαραίτητα.

Ἐπειδὴ δὲ εἶχον διὰ τὰς ἀνάγκας των ἓν ὑποζύγιον ἄτακτον, εἶπεν ἡ μήτηρ αὐτοῦ πρὸς τὸν Ἐπιφάνιον· «Λάβε, τέκνον μου, τὸ ὑποζύγιον καὶ ὕπαγε εἰς τὴν πανήγυριν νὰ τὸ πωλήσῃς, διὰ νὰ ἀγοράσωμεν τὰ ἀναγκαιοῦντα εἰς ἡμᾶς τρόφιμα». Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος, δυσκολευόμενος ἕνεκεν τῆς ἀταξίας τοῦ ζῴου, ἀπεκρίθη εἰς τὴν μητέρα του· «Γνωρίζεις, μῆτερ, ὅτι τὸ ὑποζύγιόν μας εἶναι ἄτακτον καὶ ἐὰν ὑπάγω διὰ νὰ τὸ πωλήσω, ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι συναθροίζονται εἰς τὴν πανήγυριν, βλέποντες τὴν ἀταξίαν του, θέλουν μὲ τιμωρήσει». Ἀλλ’ ἡ μήτηρ αὐτοῦ εἷπεν· «Ὕπαγε, τέκνον, καὶ ὁ Θεὸς τῶν Πατέρων ἡμῶν Ἀβραάμ, Ἰσαὰκ καὶ Ἰακώβ, θέλει σωφρονίσει τὸ ὑποζύγιον, διὰ νὰ τὸ πωλήσῃς καὶ μὲ τὰ χρήματα, τὰ ὁποῖα θὰ λάβῃς, νὰ κυβερνήσωμεν τὴν ἀνάγκην μας». Τότε ὁ Ἐπιφάνιος, ἀφοῦ ἐπεκαλέσθη τὸν Θεὸν εἰς βοήθειαν, παρέλαβε τὸ ζῷον καὶ μετέβη διὰ νὰ τὸ πωλήσῃ, ὑπακούων οὕτω εἰς τὴν μητέρα του.

Ὡς δὲ ἔφθασεν εἰς τὸν τόπον ὅπου ἐγίνετο ἡ πανήγυρις, τὸ ὑποζύγιον ἡμέρευσε καὶ ἐγένετο εὔτακτον, Τοῦτο ἰδὼν πραγματευτής τις Ἑβραῖος, Ἰακὼβ ὀνομαζόμενος, εἶπε πρὸς τὸν Ἐπιφάνιον· «Πωλεῖς, τέκνον, τὸ ὑποζύγιον;». Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος ἀπεκρίθη· «Ναί, τὸ πωλῶ, διὰ τοῦτο τὸ ἔφερα ἐδῶ». Ὁ Ἰακὼβ κατόπιν τὸν ἠρώτησεν εἰς ποίαν θρησκείαν ἀνήκει, ὁ δὲ Ἐπιφάνιος ἀπεκρίθη, ὅτι εἶναι Ἑβραῖος. Τότε ὁ Ἰακὼβ εἶπεν· «Ἐπειδὴ εἴμεθα ἀπὸ μίαν θρησκείαν, τέκνον, καὶ δοῦλοι δικαίου Θεοῦ, ἂς φανῶμεν δίκαιοι κατὰ τὴν πώλησιν τοῦ ὑποζυγίου, ὥστε μήτε σὺ νὰ ἀδικηθῇς μήτε ἐγὼ νὰ ζημιωθῶ, διὰ νὰ μὴ προκαλέσωμεν ἐναντίον μας κατάρας καὶ ἀγανακτήσῃ ὁ Θεὸς καθ’ ἡμῶν. Εὐλογίας δὲ μᾶλλον πρέπει νὰ προσπαθήσωμεν νὰ ἐπιτύχωμεν, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς εἶπεν· «Ὁ εὐλογῶν εἶναι εὐλογημένος καὶ ὁ καταρώμενος εἶναι κατηραμένος».


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐλευθερόπολις· ἀρχαία πόλις τῆς δυτικῆς Παλαιστίνης κειμένη μεταξὺ Ἱεροσολύμων καὶ Γάζης, ἀπέχουσα περὶ τὰ 40 χλμ. ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς.

[2] Οἱ λόγοι οὗτοι, παράφρασις ἐκ τῶν Παροιμιῶν κζʹ 24, ἦσαν πρόρρησις τοῦ θείου Παφνουτίου περὶ τῶν μελλόντων γενέσθαι ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου. Ἐξηγεῖται δὲ οὕτως· «Ὕπαγε εἰς τὴν Νιτρίαν καὶ συνάντησε τοὺς ἐκεῖ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων συνάθροισε θείας πράξεις καὶ πνευματικὰ νοήματα, διὰ νὰ ποιμαίνῃς εἰς τὴν Κύπρον τὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστι τοὺς Χριστιανούς, μὲ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλεις συναθροίσει ἐν Νιτρίᾳ εἰς ἱματισμόν, δηλαδὴ νὰ σκεπασθῇ, νὰ στολισθῇς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀληθινὸς Ποιμήν. Καὶ τίμα παῖδας, ἤτοι περιποιοῦ, θεράπευε, τοὺς ἀτάκτους εἰδωλολάτρας, ἵνα καταστῶσιν ἥμεροι, τακτικοί, ὡς φαίνεται εἰς τὰ προηγούμενα, ὅτι ἔκαμε μὲ τὰς θεραπείας του, ὥστε τινὲς ἐξ αὐτῶν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς θεογνωσίαν».

[3] Σαλαμίς· πόλις τῆς Κύπρου, ἥτις καταστραφεῖσα ὑπὸ σεισμῶν καὶ ἀνῳκοδομηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὠνομάσθη ἐκ τούτου Κωνσταντία. Ἐτιμήθη μὲ θρόνον αὐτοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου, ὑφ’ ὃν ὑπέκειντο δεκατέσσαρες Ἐπίσκοποι. Τὴν ἀρχιεπισκοπικὴν ἕδραν διετήρησεν ἡ Σαλαμὶς μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Λατίνων (1191-1571). Σήμερον ἕδρα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου εἶναι ἡ Λευκωσία.

[4] Ἐν ἄλλοις ἡ Ἐπισκοπὴ γράφεται Χύτρων (ἴδε Delehage, «Les Saints de Chypre», σελ. 243).

[5] Ὁ Πάππος οὗτος πιθανὸν νὰ εἶναι ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἐν δὲ τῷ Σιναϊτικῷ Κώδικι 140, εἰς τὴν κδʹ (24ην) Ὀκτωβρίου, ἀναγράφεται ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πάππου, Ἐπισκόπου Σκύθρου τῆς Κύπρου.

[6] Ἡ ὀπτασία αὕτη ἦτο ἴσως ἡ κίνησις τῆς ξυλίνης περιστερᾶς, ἥτις ἐκρέματο ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς φαίνεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ζʹ Συνόδου καὶ εἰς τὸ Γεροντικὸν, ἢ ἐνέργειά τις καὶ ἐμφάνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο εἰς τὸν Ἅγιον ἐν τῷ καιρῷ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων. Ὁ δὲ θεῖος Ἀμφιλόχιος λέγει διὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅτι, ὅταν ἐλειτούργει, ἔβλεπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καταβαῖνον ἐπὶ τὰ Δῶρα. Καὶ εἰς τὸ Λειμωνάριον, κεφ. ρνʹ (150), γράφεται ὅτι ὁ θεοσεβὴς ἐκεῖνος Ἐπίσκοπος ἐρωτηθείς, ὅταν ἐλειτούργει, διατὶ δὲν ἐξηκολούθει τὴν ἱερὰν Λειτουργίαν, ἀπεκρίθη· «Οὐκ εἶδον κατὰ τὸ σύνηθες τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτησιν».

[7] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο διακόπτεται ἡ ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐξιστόρησις τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ἄρχεται δὲ ἡ ὑπὸ τοῦ Πολυβίου τοιαύτη.