Τῇ ΙΒ’ (12ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ἐπισκόπου Κύπρου.

Ἀκούσας ταῦτα ὁ Ἐπιφάνιος ἐφοβήθη πολὺ τὴν κατάραν τοῦ Ἰακὼβ καὶ εἶπε πρὸς αὐτόν· «Δὲν θέλω πλέον νὰ πωλήσω τὸ ὑποζύγιον». Ὁ δὲ Ἰακὼβ εἶπε· «Διατί, τέκνον;». Ἀπεκρίθη ὁ Ἐπιφάνιος· «Διότι τὸ ζῷον τοῦτο εἶναι ἄτακτον. Ἀλλ’ ἡ μήτηρ μου μὲ ἐπρόσταξε νὰ τὸ πωλήσω διὰ νὰ ἐξοικονομήσωμεν τὰ ἀναγκαῖα πρὸς τροφήν, ἐπειδὴ ὁ πατήρ μου ἀπέθανε καὶ ἔχομεν μεγάλην στενοχωρίαν. Τώρα ὅμως, ὅτε ἤκουσα ἀπὸ σέ, ὅτι εἶναι κακὸν τὸ νὰ βλάπτῃ κανεὶς τὸν πλησίον, φοβοῦμαι τὸν Θεόν, μήπως μὲ τιμωρήσῃ ἂν σὺ ποτὲ μὲ καταρασθῇς διὰ τὴν ἀταξίαν τοῦ ζῴου». Ταῦτα ἀκούσας ὁ Ἰακὼβ ἐθαύμασε διὰ τὴν ἀπόκρισιν τοῦ παιδίου καὶ δώσας εἰς αὐτὸ τρία ἀργύρια, εἶπε· «Λάβε τὴν εὐλογίαν ταύτην, τέκνον, καὶ ὅταν μεταβῇς εἰς τὴν μητέρα σου, δὸς ταῦτα διὰ νὰ ἀγοράσετε τροφάς. Παράλαβε δὲ καὶ τὸ ὑποζύγιόν σου καὶ ἐὰν δὲν κάμῃ ἀταξίαν, κρατήσατέ το διὰ τὴν ὑπηρεσίαν σας. Ἐὰν δὲ δὲν σταθῇ φρόνιμον, ἀπομακρύνατέ το τῆς οἰκίας σας, διὰ νὰ μὴ θανατώσῃ κανένα».

Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ Ἐπιφάνιος παρέλαβε τὸ ὑποζύγιον καὶ τὰ τρία νομίσματα, μετέβαινεν εἰς τὸ χωρίον του. Καθ’ ὁδὸν δὲ συνήντησεν αὐτὸν Χριστιανός τις, Κλεόβιος καλούμενος, ὅστις τὸν ἠρώτησε· «Πωλεῖς τὸ ὑποζύγιον, τέκνον;». Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος ἀπεκρίθη· «Ὄχι, δὲν τὸ πωλῶ». Λέγει ὁ Κλεόβιος· «Ἐὰν τὸ πωλῇς, λάβε τὴν τιμήν του καὶ δός μοι το». Ἐνῷ δὲ ὁ Κλεόβιος ἔλεγε ταῦτα, τὸ ὑποζύγιον ἤρχισε νὰ ἀτακτῇ καὶ νὰ κτυπᾷ διὰ τοῦ ποδός του τὸν Ἐπιφάνιον εἰς τὸν μηρὸν τόσον ἰσχυρῶς, ὥστε τὸν ἔρριψε κατὰ γῆς, ἐκεῖνο δὲ ἔφυγε τρέχον. Ἔκειτο λοιπὸν ὁ Ἐπιφάνιος κατὰ γῆς κλαίων καὶ μὴ δυνάμενος νὰ ἐγερθῇ ἐκ τῶν πόνων. Ὁ δὲ Κλεόβιος ἐσημείωσε διὰ τοῦ σημείου τοῦ ζωοποιοῦ Σταυροῦ τρεῖς φορὰς τὸν μηρὸν τοῦ Ἐπιφανίου, εἰς τὸ μέρος ὅπου τὸν ἐκτύπησε τὸ ζῷον καί, ὤ τοῦ θαύματος! εὐθὺς ἠγέρθη ὁ Ἐπιφάνιος χωρὶς νὰ αἰσθάνεται οὐδὲ τὸν ἐλάχιστον πόνον.

Τότε ὁ Κλεόβιος στραφεὶς πρὸς τὸ ὑποζύγιον, εἶπεν· «Ὦ ζῷον ἄτακτον, ἐπειδὴ ἠθέλησες νὰ θανατώσῃς τὸν αὐθέντην σου, ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Ἐσταυρωμένου νὰ μὴ κινηθῇς πλέον ἀπὸ αὐτὸν τὸν τόπον». Εὐθὺς τότε μὲ τὸν λόγον τοῦ Κλεοβίου ἔπεσε κάτω τὸ ζῷον καὶ ἀπέθανε. Ἔκπληκτος τότε ὁ Επιφάνιος ἐκ τοῦ συμβάντος τούτου ἠρώτησε τὸν Κλεόβιον· «Ποῖος εἶναι ὁ Ἰησοῦς ὁ Ἐσταυρωμένος, διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ ὁποίου γίνονται τοιαῦτα σημεῖα καὶ θαύματα;».


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐλευθερόπολις· ἀρχαία πόλις τῆς δυτικῆς Παλαιστίνης κειμένη μεταξὺ Ἱεροσολύμων καὶ Γάζης, ἀπέχουσα περὶ τὰ 40 χλμ. ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς.

[2] Οἱ λόγοι οὗτοι, παράφρασις ἐκ τῶν Παροιμιῶν κζʹ 24, ἦσαν πρόρρησις τοῦ θείου Παφνουτίου περὶ τῶν μελλόντων γενέσθαι ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου. Ἐξηγεῖται δὲ οὕτως· «Ὕπαγε εἰς τὴν Νιτρίαν καὶ συνάντησε τοὺς ἐκεῖ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων συνάθροισε θείας πράξεις καὶ πνευματικὰ νοήματα, διὰ νὰ ποιμαίνῃς εἰς τὴν Κύπρον τὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστι τοὺς Χριστιανούς, μὲ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλεις συναθροίσει ἐν Νιτρίᾳ εἰς ἱματισμόν, δηλαδὴ νὰ σκεπασθῇ, νὰ στολισθῇς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀληθινὸς Ποιμήν. Καὶ τίμα παῖδας, ἤτοι περιποιοῦ, θεράπευε, τοὺς ἀτάκτους εἰδωλολάτρας, ἵνα καταστῶσιν ἥμεροι, τακτικοί, ὡς φαίνεται εἰς τὰ προηγούμενα, ὅτι ἔκαμε μὲ τὰς θεραπείας του, ὥστε τινὲς ἐξ αὐτῶν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς θεογνωσίαν».

[3] Σαλαμίς· πόλις τῆς Κύπρου, ἥτις καταστραφεῖσα ὑπὸ σεισμῶν καὶ ἀνῳκοδομηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὠνομάσθη ἐκ τούτου Κωνσταντία. Ἐτιμήθη μὲ θρόνον αὐτοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου, ὑφ’ ὃν ὑπέκειντο δεκατέσσαρες Ἐπίσκοποι. Τὴν ἀρχιεπισκοπικὴν ἕδραν διετήρησεν ἡ Σαλαμὶς μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Λατίνων (1191-1571). Σήμερον ἕδρα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου εἶναι ἡ Λευκωσία.

[4] Ἐν ἄλλοις ἡ Ἐπισκοπὴ γράφεται Χύτρων (ἴδε Delehage, «Les Saints de Chypre», σελ. 243).

[5] Ὁ Πάππος οὗτος πιθανὸν νὰ εἶναι ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἐν δὲ τῷ Σιναϊτικῷ Κώδικι 140, εἰς τὴν κδʹ (24ην) Ὀκτωβρίου, ἀναγράφεται ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πάππου, Ἐπισκόπου Σκύθρου τῆς Κύπρου.

[6] Ἡ ὀπτασία αὕτη ἦτο ἴσως ἡ κίνησις τῆς ξυλίνης περιστερᾶς, ἥτις ἐκρέματο ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς φαίνεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ζʹ Συνόδου καὶ εἰς τὸ Γεροντικὸν, ἢ ἐνέργειά τις καὶ ἐμφάνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο εἰς τὸν Ἅγιον ἐν τῷ καιρῷ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων. Ὁ δὲ θεῖος Ἀμφιλόχιος λέγει διὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅτι, ὅταν ἐλειτούργει, ἔβλεπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καταβαῖνον ἐπὶ τὰ Δῶρα. Καὶ εἰς τὸ Λειμωνάριον, κεφ. ρνʹ (150), γράφεται ὅτι ὁ θεοσεβὴς ἐκεῖνος Ἐπίσκοπος ἐρωτηθείς, ὅταν ἐλειτούργει, διατὶ δὲν ἐξηκολούθει τὴν ἱερὰν Λειτουργίαν, ἀπεκρίθη· «Οὐκ εἶδον κατὰ τὸ σύνηθες τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτησιν».

[7] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο διακόπτεται ἡ ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐξιστόρησις τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ἄρχεται δὲ ἡ ὑπὸ τοῦ Πολυβίου τοιαύτη.