Τῇ ΙΒ’ (12ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ἐπισκόπου Κύπρου.

Ὁ μακάριος Λουκιανὸς εἶπε τότε πρὸς αὐτόν· «Δὲν δύνασαι, τέκνον, νὰ ζήσῃς εἰς τὴν μοναδικὴν πολιτείαν, ἐὰν ἔχῃς ὅλα ταῦτα τὰ ὑλικὰ ἀγαθά. Ἀλλὰ ὑπάνδρευσον τὴν ἀδελφήν σου, δὸς εἰς ταύτην τὰ πρέποντα, δὸς καὶ τὰ ὑπόλοιπα εἰς τοὺς πτωχοὺς καὶ ἔπειτα θέλεις δυνηθῆ νὰ διαβιώσῃς ἐν μοναδικῇ πολιτείᾳ καθὼς πρέπει». Εἶπε τότε ὁ Ἐπιφάνιος πρὸς αὐτόν· «Πρῶτον, Πάτερ, κάμε με Χριστιανὸν καὶ κατόπιν θέλω πράξει ὅ,τι μὲ προστάξῃς». Ὁ δὲ Λουκιανὸς ἀπήντησε· «Δὲν ἠμπορῶ ἐγὼ νὰ σὲ κάμω Χριστιανόν, ἀλλ’ ὁ Ἐπίσκοπος τῶν Χριστιανῶν».

Ταῦτα εἰπὼν ὁ Λουκιανὸς καὶ ἀφοῦ συνεφώνησε διὰ τὰ περαιτέρω μὲ τὸν Ἐπιφάνιον, ἐξῆλθε τῆς οἰκίας αὐτοῦ καὶ μετέβη κατ’ εὐθεῖαν εἰς τὸν Ἐπίσκοπον. Ὁ δὲ Ἐπιφάνιος, χωρὶς νὰ χάσῃ καιρόν, εἶπε πρὸς τὴν ἀδελφήν του· «Ἐγὼ θέλω νὰ γίνω Χριστιανὸς καὶ νὰ πολιτευθῶ ἐν μοναδικῇ ζωῇ». Ἡ ἀδελφή του εἶπε τότε πρὸς αὐτόν· «Καθὼς θέλεις σύ, θέλω καὶ ἐγὼ καὶ καθὼς θέλεις πράξει σύ, οὕτω θὰ πράξω καὶ ἐγώ». Ἐν τῷ μεταξὺ ὁ Λουκιανός, ἐλθὼν εἰς τὸν Ἐπίσκοπον, ἀνήγγειλεν εἰς αὐτὸν τὸν σκοπὸν τοῦ Ἐπιφανίου, ὁ δὲ Ἐπίσκοπος εἶπεν· «Ὕπαγε, κατήχησέ τον καὶ ὅταν θὰ εὑρίσκωμαι εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, ὁδήγησον αὐτὸν ἐκεῖ, διὰ νὰ προσπέσῃ εἰς τὸν φιλάνθρωπον Θεόν». Ἐπέστρεψε τότε ὁ Λουκιανὸς εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Ἐπιφανίου, εὐθὺς δὲ ὡς τὸν εἶδον ὁ Ἐπιφάνιος καὶ ἡ ἀδελφή του προσέπεσαν εἰς τοὺς πόδας του, κλαίοντες καὶ λέγοντες· «Παρακαλοῦμέν σε, Πάτερ, νὰ μᾶς κάμῃς Χριστιανούς». Ὁ Λουκιανὸς λοιπὸν ἀφοῦ κατήχησε τούτους ὡδήγησε κατόπιν καὶ τοὺς δύο εἰς τὴν Ἐκκλησίαν.

Ἐνῷ δὲ εὑρίσκοντο εἰσέτι καθ’ ὁδόν, συνήντησαν τὸν Ἐπίσκοπον, ὅστις μετέβαινε καὶ αὐτὸς εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Εὐθὺς τότε προσέπεσαν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ, παρακαλοῦντες νὰ τοὺς βαπτίσῃ. Εἰσῆλθον λοιπὸν ὅλοι ὁμοῦ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Ὅταν δὲ ὁ Ἐπιφάνιος ἔφθασεν εἰς τὰς ἔξω θύρας τοῦ Ναοῦ καὶ εὐθὺς ὡς ἀνῆλθεν εἰς τὸ πρῶτον σκαλοπάτι, ἔπεσε τὸ ὑπόδημα τοῦ ἀριστεροῦ του ποδός. Πατῶν δὲ διὰ τοῦ ἀριστεροῦ, ἵνα ἀναβιβάσῃ καὶ τὸν δεξιόν του πόδα, ἔπεσε καὶ τὸ ὑπόδημα τοῦ δεξιοῦ του ποδὸς καὶ εὑρέθησαν καὶ τὰ δύο του ὑποδήματα ἔξω τῆς κλίμακος τῆς Ἐκκλησίας. Τοῦτο ἰδὼν ὁ Λουκιανὸς ἐθαύμασεν. Ὁ δὲ μακάριος Ἐπιφάνιος δὲν ἠθέλησεν οὔτε νὰ ἀνασηκώσῃ κἂν τὰ ὑποδήματα, τὰ ὁποῖα ἔπεσαν ἀπὸ τῶν ποδῶν του, ἀλλ’ οὔτε καὶ ἠθέλησε πλέον εἰς ὅλην του τὴν ζωὴν νὰ φορέσῃ ἄλλα ὑποδήματα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐλευθερόπολις· ἀρχαία πόλις τῆς δυτικῆς Παλαιστίνης κειμένη μεταξὺ Ἱεροσολύμων καὶ Γάζης, ἀπέχουσα περὶ τὰ 40 χλμ. ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς.

[2] Οἱ λόγοι οὗτοι, παράφρασις ἐκ τῶν Παροιμιῶν κζʹ 24, ἦσαν πρόρρησις τοῦ θείου Παφνουτίου περὶ τῶν μελλόντων γενέσθαι ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου. Ἐξηγεῖται δὲ οὕτως· «Ὕπαγε εἰς τὴν Νιτρίαν καὶ συνάντησε τοὺς ἐκεῖ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων συνάθροισε θείας πράξεις καὶ πνευματικὰ νοήματα, διὰ νὰ ποιμαίνῃς εἰς τὴν Κύπρον τὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστι τοὺς Χριστιανούς, μὲ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλεις συναθροίσει ἐν Νιτρίᾳ εἰς ἱματισμόν, δηλαδὴ νὰ σκεπασθῇ, νὰ στολισθῇς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀληθινὸς Ποιμήν. Καὶ τίμα παῖδας, ἤτοι περιποιοῦ, θεράπευε, τοὺς ἀτάκτους εἰδωλολάτρας, ἵνα καταστῶσιν ἥμεροι, τακτικοί, ὡς φαίνεται εἰς τὰ προηγούμενα, ὅτι ἔκαμε μὲ τὰς θεραπείας του, ὥστε τινὲς ἐξ αὐτῶν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς θεογνωσίαν».

[3] Σαλαμίς· πόλις τῆς Κύπρου, ἥτις καταστραφεῖσα ὑπὸ σεισμῶν καὶ ἀνῳκοδομηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὠνομάσθη ἐκ τούτου Κωνσταντία. Ἐτιμήθη μὲ θρόνον αὐτοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου, ὑφ’ ὃν ὑπέκειντο δεκατέσσαρες Ἐπίσκοποι. Τὴν ἀρχιεπισκοπικὴν ἕδραν διετήρησεν ἡ Σαλαμὶς μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Λατίνων (1191-1571). Σήμερον ἕδρα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου εἶναι ἡ Λευκωσία.

[4] Ἐν ἄλλοις ἡ Ἐπισκοπὴ γράφεται Χύτρων (ἴδε Delehage, «Les Saints de Chypre», σελ. 243).

[5] Ὁ Πάππος οὗτος πιθανὸν νὰ εἶναι ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἐν δὲ τῷ Σιναϊτικῷ Κώδικι 140, εἰς τὴν κδʹ (24ην) Ὀκτωβρίου, ἀναγράφεται ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πάππου, Ἐπισκόπου Σκύθρου τῆς Κύπρου.

[6] Ἡ ὀπτασία αὕτη ἦτο ἴσως ἡ κίνησις τῆς ξυλίνης περιστερᾶς, ἥτις ἐκρέματο ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς φαίνεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ζʹ Συνόδου καὶ εἰς τὸ Γεροντικὸν, ἢ ἐνέργειά τις καὶ ἐμφάνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο εἰς τὸν Ἅγιον ἐν τῷ καιρῷ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων. Ὁ δὲ θεῖος Ἀμφιλόχιος λέγει διὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅτι, ὅταν ἐλειτούργει, ἔβλεπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καταβαῖνον ἐπὶ τὰ Δῶρα. Καὶ εἰς τὸ Λειμωνάριον, κεφ. ρνʹ (150), γράφεται ὅτι ὁ θεοσεβὴς ἐκεῖνος Ἐπίσκοπος ἐρωτηθείς, ὅταν ἐλειτούργει, διατὶ δὲν ἐξηκολούθει τὴν ἱερὰν Λειτουργίαν, ἀπεκρίθη· «Οὐκ εἶδον κατὰ τὸ σύνηθες τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτησιν».

[7] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο διακόπτεται ἡ ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐξιστόρησις τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ἄρχεται δὲ ἡ ὑπὸ τοῦ Πολυβίου τοιαύτη.