Τῇ ΙΒ’ (12ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ἐπισκόπου Κύπρου.

Ὅταν δὲ ἐξήλθομεν τοῦ βασιλικοῦ παλατίου καὶ ἐνῷ ἀκόμη συνώδευεν ἡμᾶς ὁ βασιλεὺς μετὰ τῆς συνοδείας του, συνηντήσαμεν τὸ λείψανον παιδίου ἄρχοντός τινος, τὸ ὁποῖον μετέφερον μὲ νεκροκρέββατον, διὰ νὰ τὸ ρίψουν εἰς τοὺς ἀστροκύνας, ἵνα τὸ φάγουν. Διότι τοιαύτην συνήθειαν ἔχουν οἱ Πέρσαι. Νὰ ρίπτουν τοὺς νεκροὺς εἰς τοὺς κύνας, διὰ νὰ τοὺς τρώγουν. Τότε ὁ Ἅγιος εἶπε πρὸς ἐκείνους, οἵτινες τὸ μετέφερον· «Ἀποθέσατε, ὦ τέκνα, τὸ λείψανον, εἰς τὴν γῆν, διὰ νὰ ἴδωμεν καὶ ἡμεῖς τὸν νεκρόν». Εὐθὺς τότε ἐκεῖνοι ἔπραταν τοῦτο. Στραφεὶς δὲ ὁ Ἅγιος πρὸς τὸν βασιλέα, εἶπε πρὸς αὐτόν· «Ὦ βασιλεῦ, ἔπρεπε νὰ θάπτετε εἰς τὴν γῆν τοὺς νεκρούς σας καὶ ὄχι νὰ τοὺς ρίπτετε εἰς τοὺς κύνας διὰ νὰ τοὺς φάγουν. Γνώριζε δὲ ὅτι εἰς τὸ βασίλειόν σου ἔχεις πολλοὺς κακοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι θανατώνουν προώρως τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ τοῦτον δὲ τὸν νεκρόν, τὸν ὁποῖον βλέπεις, ἄνθρωπος κακότροπος τὸν ἐθανάτωσεν ἀδίκως μὲ μαγείας. Ὅμως ὁ Θεός μου, ὅστις ἐσταυρώθη ἐπὶ τοῦ ξύλου, θέλει ἀναστήσει αὐτὸν πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν ὅλων σας».

Ὡς δὲ εἶπε ταῦτα ὁ Ἅγιος, ἤγγισε τὸν νεκρὸν διὰ τῶν χειρῶν του καὶ προσηυχήθη πρὸς τὸν φιλάνθρωπον Θεόν, εἰπών· «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ὁ ἀναστήσας ἐκ νεκρῶν τὸν τετραήμερον Λάζαρον, ἀνάστησον καὶ τοῦτον τὸν νέον». Ἀφοῦ δὲ ἐξεδύθη τὸ ἐπανωφόριόν του, ἐνέδυσε διὰ τούτου τὸν νέον. Διότι συνηθίζουν οἱ Πέρσαι νὰ κηδεύουν γυμνοὺς τοὺς ἀποθνῄσκοντας. Εὐθὺς τότε, ὤ τοῦ θαύματος! ἀνέστη ὁ νεκρὸς καὶ ηὐχαρίστει τὸν Ἅγιον, ὁ ὁποῖος εἶπεν εἰς τὸν νέον· «Ὕπαγε, τέκνον, εἰς τὸν οἶκόν σου καὶ ἐνδύθητι μὲ τὰ συνήθη ἐνδύματά σου, φέρε δὲ εἰς ἐμὲ τὸ ἐπανωφόριόν μου». Τοῦτο δὲ εἶπε, διότι ὁ Ἅγιος ἔφερεν ἐσωτερικῶς τρίχινον ὑποκάμισον καὶ ἐπ’ αὐτοῦ τὸ ἐπανωφόριόν του.

Ἰδὼν ὁ βασιλεὺς τὸ θαῦμᾳ αὐτό, τὸ ὁποῖον ἐτέλεσεν ὁ Ἅγιος, ἐνόμισεν ὅτι εἶναι Θεός. Ὁ δὲ Ἅγιος εἶπε πρὸς αὐτόν· «Μὴ λογίζεσαι τοιαῦτα δι’ ἐμέ, ὦ βασιλεῦ, διότι εἶμαι ἄνθρωπος ὁμοιοπαθὴς καὶ θνητός. Ὅμως ὁ Θεός μου, εἰς τὸν ὁποῖον ἐπίστευσα, παραχωρεῖ ταῦτα τὰ σημεῖα εἰς ἐκείνους τοὺς ὁποίους ἀγαπᾷ». Ἀφοῦ δὲ εἶπεν ὁ Ἅγιος ταῦτα καὶ ἄλλα περισσότερα, προσέθεσεν· «Ἐπίστρεψον, τέκνον, εἰς τὸ παλάτιόν σου καὶ ἡμεῖς ἀναχωροῦμεν διὰ τὴν πατρίδα μας».


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐλευθερόπολις· ἀρχαία πόλις τῆς δυτικῆς Παλαιστίνης κειμένη μεταξὺ Ἱεροσολύμων καὶ Γάζης, ἀπέχουσα περὶ τὰ 40 χλμ. ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς.

[2] Οἱ λόγοι οὗτοι, παράφρασις ἐκ τῶν Παροιμιῶν κζʹ 24, ἦσαν πρόρρησις τοῦ θείου Παφνουτίου περὶ τῶν μελλόντων γενέσθαι ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου. Ἐξηγεῖται δὲ οὕτως· «Ὕπαγε εἰς τὴν Νιτρίαν καὶ συνάντησε τοὺς ἐκεῖ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων συνάθροισε θείας πράξεις καὶ πνευματικὰ νοήματα, διὰ νὰ ποιμαίνῃς εἰς τὴν Κύπρον τὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστι τοὺς Χριστιανούς, μὲ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλεις συναθροίσει ἐν Νιτρίᾳ εἰς ἱματισμόν, δηλαδὴ νὰ σκεπασθῇ, νὰ στολισθῇς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀληθινὸς Ποιμήν. Καὶ τίμα παῖδας, ἤτοι περιποιοῦ, θεράπευε, τοὺς ἀτάκτους εἰδωλολάτρας, ἵνα καταστῶσιν ἥμεροι, τακτικοί, ὡς φαίνεται εἰς τὰ προηγούμενα, ὅτι ἔκαμε μὲ τὰς θεραπείας του, ὥστε τινὲς ἐξ αὐτῶν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς θεογνωσίαν».

[3] Σαλαμίς· πόλις τῆς Κύπρου, ἥτις καταστραφεῖσα ὑπὸ σεισμῶν καὶ ἀνῳκοδομηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὠνομάσθη ἐκ τούτου Κωνσταντία. Ἐτιμήθη μὲ θρόνον αὐτοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου, ὑφ’ ὃν ὑπέκειντο δεκατέσσαρες Ἐπίσκοποι. Τὴν ἀρχιεπισκοπικὴν ἕδραν διετήρησεν ἡ Σαλαμὶς μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Λατίνων (1191-1571). Σήμερον ἕδρα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου εἶναι ἡ Λευκωσία.

[4] Ἐν ἄλλοις ἡ Ἐπισκοπὴ γράφεται Χύτρων (ἴδε Delehage, «Les Saints de Chypre», σελ. 243).

[5] Ὁ Πάππος οὗτος πιθανὸν νὰ εἶναι ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἐν δὲ τῷ Σιναϊτικῷ Κώδικι 140, εἰς τὴν κδʹ (24ην) Ὀκτωβρίου, ἀναγράφεται ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πάππου, Ἐπισκόπου Σκύθρου τῆς Κύπρου.

[6] Ἡ ὀπτασία αὕτη ἦτο ἴσως ἡ κίνησις τῆς ξυλίνης περιστερᾶς, ἥτις ἐκρέματο ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς φαίνεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ζʹ Συνόδου καὶ εἰς τὸ Γεροντικὸν, ἢ ἐνέργειά τις καὶ ἐμφάνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο εἰς τὸν Ἅγιον ἐν τῷ καιρῷ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων. Ὁ δὲ θεῖος Ἀμφιλόχιος λέγει διὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅτι, ὅταν ἐλειτούργει, ἔβλεπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καταβαῖνον ἐπὶ τὰ Δῶρα. Καὶ εἰς τὸ Λειμωνάριον, κεφ. ρνʹ (150), γράφεται ὅτι ὁ θεοσεβὴς ἐκεῖνος Ἐπίσκοπος ἐρωτηθείς, ὅταν ἐλειτούργει, διατὶ δὲν ἐξηκολούθει τὴν ἱερὰν Λειτουργίαν, ἀπεκρίθη· «Οὐκ εἶδον κατὰ τὸ σύνηθες τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτησιν».

[7] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο διακόπτεται ἡ ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐξιστόρησις τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ἄρχεται δὲ ἡ ὑπὸ τοῦ Πολυβίου τοιαύτη.