Τῇ ΙΒ’ (12ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ἐπισκόπου Κύπρου.

Ἐπειδὴ δὲ ἐνέσκηψε πεῖνα εἰς ὅλην τὴν Φοινίκην καὶ ἀνομβρία μεγάλη, συνήχθησαν πλήθη ἀνθρώπων καὶ ἦλθον πρὸς τὸν Ἅγιον, παρακαλοῦντες νὰ ἀναπέμψῃ προσευχὴν πρὸς τὸν φιλάνθρωπον Θεόν, ἵνα δώσῃ βροχὴν εἰς τὴν γῆν καὶ οὕτω νὰ παραγάγῃ αὕτη τοὺς καρπούς της. Ὁ δὲ Ἅγιος εἶπε, πρὸς αὐτοὺς· «Τί μὲ ἐνοχλεῖτε, ἄνθρωποι; Καὶ ἐγὼ ἄνθρωπος ἁμαρτωλὸς εἶμαι». Ἐκεῖνοι ὅμως δὲν παρῃτοῦντο, ἀλλὰ παρεκάλουν τοῦτον περισσότερον, ἕως ὅτου ἔφθασεν ἡ ἐνάτη ὥρα τῆς ἡμέρας. Τότε ὁ Ἅγιος εἶπε πρὸς τὸν Ἡγούμενον· «Πρόσταξον τοὺς ἀδελφοὺς νὰ ἑτοιμάσουν τράπεζαν διὰ τοὺς ἀνθρώπους τούτους, διὰ νὰ φάγουν, νὰ εὐφρανθοῦν καὶ κατόπιν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς τὸν τόπον των». Ὡς δὲ ἐκεῖνοι μετέβησαν εἰς τὴν τράπεζαν, εἰσῆλθε καὶ ὁ Ἅγιος ἐντὸς τοῦ κελλίου του καὶ κλίνας τὰ γόνατα εἰς τὴν γῆν παρεκάλει τὸν Θεὸν νὰ πέμψῃ βροχὴν εἰς τὴν διψῶσαν γῆν.

Εὐθὺς τότε μὲ τὴν προσευχὴν τοῦ Ἁγίου ἐγέμισεν ὁ οὐρανὸς ἀπὸ νέφη καὶ ἀστραπαὶ καὶ βρονταὶ ἐγένοντο καὶ ἔβρεξε βροχὴν μεγάλην. Οἱ δὲ ἄνθρωποι ἠγέρθησαν ἀπὸ τῆς τραπέζης καὶ ἐδόξαζον τὸν Θεόν. Ἔβρεχε δὲ, συνεχῶς ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας εἰς ὅλην τὴν Φοινίκην. Οἱ δὲ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι ἦλθον εἰς τὸ κελλίον τοῦ Ἁγίου καὶ παρεκάλουν τοῦτον νὰ σταματήσῃ, διὰ στόματός του, τὴν βροχήν. Ὁ δὲ Ἅγιος εἶπε πρὸς αὐτούς· «Διατί, τέκνα μου, ἔχετε δι’ ἐμὲ τοιούτους λογισμούς; Ἄνθρωπος εἶμαι καὶ ἐγώ, ὅπως καὶ σεῖς. Ὅμως ὁ εὐεργέτης ἡμῶν Θεὸς γνωρίζει τίνος ἔχομεν ἀνάγκην καὶ μᾶς τὸ προσφέρει». Ἐκεῖνοι δὲ παρεκάλουν περισσότερον τὸν Ἅγιον. Εἶπε τότε πάλιν ὁ Ἅγιος πρὸς τὸν Ἡγούμενον· «Πρόσταξον νὰ ἑτοιμάσουν τράπεζαν διὰ τοὺς ἀνθρώπους, διὰ νὰ φάγουν καὶ νὰ πίουν καὶ κατόπιν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς τὸν τόπον των». Μεταβάντες δὲ οὗτοι εἰς τὴν τράπεζαν, παρεκάλεσαν τὸν Ἅγιον νὰ εὐλογήσῃ. Ὡς δὲ ὁ Ἅγιος εἶπεν· «Εὐλογητὸς ὁ Κύριος» εὐθὺς ἐστάθη ἡ βροχή. Ἀλλ’ ἐξ αἰτίας τῆς πολλῆς ἐνοχλήσεως τὴν ὁποίαν ἔδιδον οἱ ἄνθρωποι εἰς τὸν Ἅγιον, ἐζήτησεν οὗτος πάλιν νὰ ἀναχωρήσῃ ἐκεῖθεν.

Κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν συνηθροίσθησαν οἱ Ἐπίσκοποι τοῦ τόπου ἐκείνου, ἵνα χειροτονήσουν Ἐπίσκοπον διά τινα χηρεύουσαν Ἐπισκοπήν. Ἐξετάζοντες δὲ νὰ εὕρουν ἄξιόν τινα διὰ τὸ ἀξίωμα τοῦτο, ἔκριναν εὔλογον νὰ χειροτονήσουν τὸν Ἐπιφάνιον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐλευθερόπολις· ἀρχαία πόλις τῆς δυτικῆς Παλαιστίνης κειμένη μεταξὺ Ἱεροσολύμων καὶ Γάζης, ἀπέχουσα περὶ τὰ 40 χλμ. ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς.

[2] Οἱ λόγοι οὗτοι, παράφρασις ἐκ τῶν Παροιμιῶν κζʹ 24, ἦσαν πρόρρησις τοῦ θείου Παφνουτίου περὶ τῶν μελλόντων γενέσθαι ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου. Ἐξηγεῖται δὲ οὕτως· «Ὕπαγε εἰς τὴν Νιτρίαν καὶ συνάντησε τοὺς ἐκεῖ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων συνάθροισε θείας πράξεις καὶ πνευματικὰ νοήματα, διὰ νὰ ποιμαίνῃς εἰς τὴν Κύπρον τὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστι τοὺς Χριστιανούς, μὲ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλεις συναθροίσει ἐν Νιτρίᾳ εἰς ἱματισμόν, δηλαδὴ νὰ σκεπασθῇ, νὰ στολισθῇς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀληθινὸς Ποιμήν. Καὶ τίμα παῖδας, ἤτοι περιποιοῦ, θεράπευε, τοὺς ἀτάκτους εἰδωλολάτρας, ἵνα καταστῶσιν ἥμεροι, τακτικοί, ὡς φαίνεται εἰς τὰ προηγούμενα, ὅτι ἔκαμε μὲ τὰς θεραπείας του, ὥστε τινὲς ἐξ αὐτῶν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς θεογνωσίαν».

[3] Σαλαμίς· πόλις τῆς Κύπρου, ἥτις καταστραφεῖσα ὑπὸ σεισμῶν καὶ ἀνῳκοδομηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὠνομάσθη ἐκ τούτου Κωνσταντία. Ἐτιμήθη μὲ θρόνον αὐτοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου, ὑφ’ ὃν ὑπέκειντο δεκατέσσαρες Ἐπίσκοποι. Τὴν ἀρχιεπισκοπικὴν ἕδραν διετήρησεν ἡ Σαλαμὶς μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Λατίνων (1191-1571). Σήμερον ἕδρα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου εἶναι ἡ Λευκωσία.

[4] Ἐν ἄλλοις ἡ Ἐπισκοπὴ γράφεται Χύτρων (ἴδε Delehage, «Les Saints de Chypre», σελ. 243).

[5] Ὁ Πάππος οὗτος πιθανὸν νὰ εἶναι ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἐν δὲ τῷ Σιναϊτικῷ Κώδικι 140, εἰς τὴν κδʹ (24ην) Ὀκτωβρίου, ἀναγράφεται ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πάππου, Ἐπισκόπου Σκύθρου τῆς Κύπρου.

[6] Ἡ ὀπτασία αὕτη ἦτο ἴσως ἡ κίνησις τῆς ξυλίνης περιστερᾶς, ἥτις ἐκρέματο ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς φαίνεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ζʹ Συνόδου καὶ εἰς τὸ Γεροντικὸν, ἢ ἐνέργειά τις καὶ ἐμφάνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο εἰς τὸν Ἅγιον ἐν τῷ καιρῷ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων. Ὁ δὲ θεῖος Ἀμφιλόχιος λέγει διὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅτι, ὅταν ἐλειτούργει, ἔβλεπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καταβαῖνον ἐπὶ τὰ Δῶρα. Καὶ εἰς τὸ Λειμωνάριον, κεφ. ρνʹ (150), γράφεται ὅτι ὁ θεοσεβὴς ἐκεῖνος Ἐπίσκοπος ἐρωτηθείς, ὅταν ἐλειτούργει, διατὶ δὲν ἐξηκολούθει τὴν ἱερὰν Λειτουργίαν, ἀπεκρίθη· «Οὐκ εἶδον κατὰ τὸ σύνηθες τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτησιν».

[7] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο διακόπτεται ἡ ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐξιστόρησις τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ἄρχεται δὲ ἡ ὑπὸ τοῦ Πολυβίου τοιαύτη.