Τῇ ΙΒ’ (12ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ἐπισκόπου Κύπρου.

Ἀκούσας ταῦτα ὁ φιλόσοφος, παρεκάλεσε τὸν Ἅγιον νὰ τὸν βαπτίσῃ. Ὡδήγησε τότε αὐτὸν καὶ ἐμὲ ὁ Ἅγιος πρὸς τὸν μέγαν Ἱλαρίωνα, ὅστις καὶ τὸν έβάπτισε διὰ τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος. Ἔπειτα παρεκάλεσεν ὁ Ἅγιος τὸν μέγαν Ἱλαρίωνα καὶ ἔστειλεν ἕνα ἀδελφόν, μετὰ τοῦ Ἐπιφανίου τοῦ νεοφωτίστου, εἰς τὴν Ἐλευθερόπολιν, πρὸς τὸν Ἐπίσκοπον, ὅστις καὶ ἐχειροτόνησεν αὐτὸν Ἱερέα, μετὰ δὲ ταῦτα ἐπεστρέψαμεν πάλιν εἰς τὸ Μοναστήριόν μας. Τότε, προσκαλέσας ὁ Ἅγιος ἅπαντας τοὺς ἀδελφούς, εἶπε πρὸς αὐτούς· «Αὐτός, ὅστις ἐνόμιζε πρότερον, ὅτι εἶναι μέγας φιλόσοφος, ἂν καὶ δὲν ἦτο τίποτε, ἰδοὺ ὅτι τώρα, μὲ τὴν χάριν τοῦ Χριστοῦ, ἔγινεν ἀληθῶς φιλόσοφος καὶ ἄξιος Ἱερεύς. Οὗτος θέλει εἶναι εἰς τὸ ἑξῆς καὶ ὁ Πνευματικός σας πατήρ». Ὁ Ἐπιφάνιος, λοιπόν, ὁ φιλόσοφος, κατηξιώθη νὰ λάβῃ ἀπὸ τὸν Θεὸν τοιοῦτον ἐξαίσιον χάρισμα, νὰ γίνῃ δὲ καὶ Ἡγούμενος τῶν ἀδελφῶν.

Ἐπειδὴ δὲ ἤρχοντο πολλοὶ εἰς τὸ Μοναστήριον καὶ δὲν ἄφηνον τὸν Ἅγιον νὰ ἡσυχάσῃ ἀπεφάσισε νὰ ἀναχωρήσῃ ἐκεῖθεν εἰς τὰ μέρη τῆς Αἰγύπτου. Ὅθεν, προσκαλέσας τοὺς ἀδελφούς, εἶπε πρὸς αὐτούς· «Θέλω, τέκνα, νὰ ὑπάγω εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ μεγάλου Ἱλαρίωνος πρὸς ἐπίσκεψιν τῶν ἐκεῖ ἀδελφῶν». Ἐκεῖνοι ὅμως ἠννόησαν ὅτι θέλει νὰ φύγῃ καὶ πεσόντες πρὸ τῶν ποδῶν αὐτοῦ παρεκάλουν τοῦτον, μὲ πολὺν κλαυθμὸν καὶ ὀδυρμόν, νὰ μὴ ἀναχωρήσῃ. Εὐσπλαγχνισθεὶς τότε αὐτοὺς ὁ Ἅγιος εἶπεν, ὅτι δὲν φεύγει. Ἀλλὰ δὲν παρῆλθον δέκα ἡμέραι καὶ νύκτα τινὰ μὲ ἐκάλεσε νὰ τὸν ἀκολουθήσω. Μετέβημεν τότε εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου προσεκυνήσαμεν τὴν ζωὴν ἡμῶν, τὸν Τίμιον Σταυρὸν τοῦ Κυρίου. Ἀφοῦ δὲ διήλθομεν εξ ὅλων τῶν Ἁγίων Τόπων καὶ προσεκυνήσαμεν, ἐξήλθομεν ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλὴμ διὰ νὰ μεταβῶμεν εἰς τὴν Αἴγυπτον. Καθ’ ὁδόν, συνήντησεν ἡμᾶς γυνή τις δαιμονιζομένη, ἥτις, ὁρμήσασα κατὰ τοῦ Ἁγίου, ἔσχισε τὸ ἐπανωφόριον αὐτοῦ. Εὐθὺς τότε ἐξῆλθεν ἐξ αὐτῆς τὸ δαιμόνιον καὶ προσπεσοῦσα εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου παρεκάλει τοῦτον νὰ τὴν συγχωρήσῃ καὶ νὰ μὴ ὀργισθῇ κατ’ αὐτῆς. Ὁ Ἅγιος εἶπε τότε πρὸς τὴν γυναῖκα· «Ὕπαγε ὑγιὴς εἰς τὸν οἶκόν σου, διότι ἐκεῖνος ὅστις ἔσχισε, τὸ ἐπανωφόριόν μου ἔφυγεν». Οὕτως ἡ γυνὴ ἐπέστρεψεν εἰς τὸν οἶκόν της ὑγιὴς καὶ ἡμεῖς κατήλθομεν εἰς τὴν Ἰόππην, τὴν κοινῶς λεγομένην Γιάφαν, ἀπὸ ὅπου, εἰσελθόντες εἰς πλοιάριον, ἐπλεύσαμεν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐλευθερόπολις· ἀρχαία πόλις τῆς δυτικῆς Παλαιστίνης κειμένη μεταξὺ Ἱεροσολύμων καὶ Γάζης, ἀπέχουσα περὶ τὰ 40 χλμ. ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς.

[2] Οἱ λόγοι οὗτοι, παράφρασις ἐκ τῶν Παροιμιῶν κζʹ 24, ἦσαν πρόρρησις τοῦ θείου Παφνουτίου περὶ τῶν μελλόντων γενέσθαι ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου. Ἐξηγεῖται δὲ οὕτως· «Ὕπαγε εἰς τὴν Νιτρίαν καὶ συνάντησε τοὺς ἐκεῖ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων συνάθροισε θείας πράξεις καὶ πνευματικὰ νοήματα, διὰ νὰ ποιμαίνῃς εἰς τὴν Κύπρον τὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστι τοὺς Χριστιανούς, μὲ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλεις συναθροίσει ἐν Νιτρίᾳ εἰς ἱματισμόν, δηλαδὴ νὰ σκεπασθῇ, νὰ στολισθῇς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀληθινὸς Ποιμήν. Καὶ τίμα παῖδας, ἤτοι περιποιοῦ, θεράπευε, τοὺς ἀτάκτους εἰδωλολάτρας, ἵνα καταστῶσιν ἥμεροι, τακτικοί, ὡς φαίνεται εἰς τὰ προηγούμενα, ὅτι ἔκαμε μὲ τὰς θεραπείας του, ὥστε τινὲς ἐξ αὐτῶν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς θεογνωσίαν».

[3] Σαλαμίς· πόλις τῆς Κύπρου, ἥτις καταστραφεῖσα ὑπὸ σεισμῶν καὶ ἀνῳκοδομηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὠνομάσθη ἐκ τούτου Κωνσταντία. Ἐτιμήθη μὲ θρόνον αὐτοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου, ὑφ’ ὃν ὑπέκειντο δεκατέσσαρες Ἐπίσκοποι. Τὴν ἀρχιεπισκοπικὴν ἕδραν διετήρησεν ἡ Σαλαμὶς μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Λατίνων (1191-1571). Σήμερον ἕδρα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου εἶναι ἡ Λευκωσία.

[4] Ἐν ἄλλοις ἡ Ἐπισκοπὴ γράφεται Χύτρων (ἴδε Delehage, «Les Saints de Chypre», σελ. 243).

[5] Ὁ Πάππος οὗτος πιθανὸν νὰ εἶναι ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἐν δὲ τῷ Σιναϊτικῷ Κώδικι 140, εἰς τὴν κδʹ (24ην) Ὀκτωβρίου, ἀναγράφεται ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πάππου, Ἐπισκόπου Σκύθρου τῆς Κύπρου.

[6] Ἡ ὀπτασία αὕτη ἦτο ἴσως ἡ κίνησις τῆς ξυλίνης περιστερᾶς, ἥτις ἐκρέματο ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς φαίνεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ζʹ Συνόδου καὶ εἰς τὸ Γεροντικὸν, ἢ ἐνέργειά τις καὶ ἐμφάνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο εἰς τὸν Ἅγιον ἐν τῷ καιρῷ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων. Ὁ δὲ θεῖος Ἀμφιλόχιος λέγει διὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅτι, ὅταν ἐλειτούργει, ἔβλεπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καταβαῖνον ἐπὶ τὰ Δῶρα. Καὶ εἰς τὸ Λειμωνάριον, κεφ. ρνʹ (150), γράφεται ὅτι ὁ θεοσεβὴς ἐκεῖνος Ἐπίσκοπος ἐρωτηθείς, ὅταν ἐλειτούργει, διατὶ δὲν ἐξηκολούθει τὴν ἱερὰν Λειτουργίαν, ἀπεκρίθη· «Οὐκ εἶδον κατὰ τὸ σύνηθες τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτησιν».

[7] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο διακόπτεται ἡ ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐξιστόρησις τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ἄρχεται δὲ ἡ ὑπὸ τοῦ Πολυβίου τοιαύτη.