Τῇ Θ’ (9ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΚΥΡΙΛΛΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας.

Ἐν ἀπορίᾳ λοιπὸν καὶ λύπῃ εὑρισκόμενος, ἔλαβον βιβλίον νὰ ἀναγνώσω, διὰ νὰ παρηγορηθῶ· ἦτο δὲ τὸ βιβλίον Ἡσυχίου πρεσβυτέρου Ἱεροσολύμων, τὸ ὁποῖον εἶχα ζητήσει προσωρινῶς ἀπὸ αὐτόν· ἀναγινώσκων δὲ αὐτό, εὑρίσκω κατὰ τὸ τέλος τοῦ βιβλίου δύο βλασφήμους λόγους τοῦ δυσσεβοῦς Νεστορίου. Ἀμέσως ἠννόησα ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ ἐχθρὸς τῆς Θεοτόκου, τὸν ὁποῖον εἶχον εἰς τὸ κελλίον μου, καὶ παρευθὺς τὸ ἐπέστρεψα εἰς ἐκεῖνον, ὅστις μοῦ τὸ ἔδωκεν, εἰπὼν αὐτῷ: λάβε τὸ βιβλίον σου, ἀδελφέ, διότι ἀπὸ αὐτὸ περισσότερον ἐζημιώθην παρὰ ὠφελήθην. Ἐκεῖνος δὲ ἐρωτήσας καὶ μαθὼν τὴν αἰτίαν τῆς ζημίας ταύτης παρ’ ἐμοῦ, διηγηθέντος τὴν ὀπτασίαν, ἐνεπλήσθη ἀπὸ θεῖον ζῆλον, καὶ παρευθὺς ἔκοψεν ἀπὸ τὸ βιβλίον τοὺς δύο ἐκείνους βλασφήμους λόγους καὶ τοὺς ἔκαυσεν εἰς τὸ πῦρ, διὰ νὰ μὴ εὑρίσκεται εἰς τὸ κελλίον του ὁ ἐχθρὸς τῆς Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου.

Δὲν πρέπει καὶ τοῦτο νὰ σιωπήσωμεν ἐδῶ· ὅτι ὁ Ἅγιος Κύριλλος, ὁ τόσον ἄκρος φίλος τοῦ Χριστοῦ καὶ τόσον μέγας εἰς τὴν ἁγιότητα, εἶχεν ὅμως καὶ κάποιον παράπτωμα εἰς τὸν ἑαυτόν του, ὄχι ἀπὸ κακίαν καὶ γνῶσιν, ἀλλ’ ἀπὸ πρόληψιν καὶ ἄγνοιαν τῆς ἀληθείας· διότι μόνον τοῦ Θεοῦ εἶναι ἴδιον τὸ ἀναμάρτητον, ὡς λέγει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος· οἱ δὲ Ἅγιοι, ὅσον καὶ ἂν εἶναι Ἅγιοι, ὑπόκεινται ὅμως, ὡς ἄνθρωποι, εἰς τὴν ἀνθρωπίνην ἀσθένειαν καὶ εἰς κάποια πάθη ἀνθρώπινα, ἔστω καὶ παραμικρά· «ἅπτεται γὰρ, οὐ μόνον τῶν πολλῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀρίστων ὁ μῶμος, ὡς μόνου τοῦ Θεοῦ τὸ παντελῶς ἄπταιστον καὶ ἀνάλωτον πάθεσιν»· (Ἐπιτάφ. εἰς τὸν Μ. Βασίλ.). Ὅθεν καὶ ὁ ἅγιος Κύριλλος, ὡς ἄνθρωπος εἶχε πάθος τι ἀνθρώπινον· ἀλλὰ πάλιν διώρθωσε τὸ τοιοῦτον πάθος μὲ θαυμάσιον τρόπον· ποῖον δὲ ἦτο τὸ πάθος; καὶ ποία ἐστάθη ἡ τούτου διόρθωσις; ἀκούσατε·

Ὁ μέγας Κύριλλος, ἔχων συγγενῆ καὶ θεῖον τὸν Πατριάρχην Θεόφιλον, τὸν ἐχθρὸν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, καὶ πιστεύων ὡς ἀληθεῖς τὰς ψευδεῖς κατηγορίας ποὺ ἔλεγον κατὰ τοῦ Χρυσοστόμου οἱ ἐχθροί του, ὄχι ἀπὸ κακίαν, ἀλλὰ ἀπὸ ἁπλότητά του καὶ ἀκακίαν, καθὼς εἶναι γεγραμμένον «ἄκακος ἀνὴρ πιστεύει παντὶ λόγῳ», ἀπὸ αὐτά, λέγω, τὰ δύο αἴτια, ἔφθασε νὰ λάβῃ ὁ θεῖος Κύριλλος κακὴν ὑπόληψιν ἐναντίον τοῦ ἁγιωτάτου καὶ θείου πατρὸς ἡμῶν Χρυσοστόμου. Ὅθεν ἐθυμώνετο κατ’ αὐτοῦ, ὄχι μόνον ὅταν ἔζη ἀκόμη ὁ θεῖος Χρυσόστομος, ἀλλὰ καὶ ἀφ’ οὗ ἐτελεύτησε. Διὰ τοῦτο οὐδὲ τὸ ὄνομά του ἤθελε νὰ μνημονεύῃ εἰς τὰ δίπτυχα μετὰ τῶν ἄλλων εὐσεβῶν Πατριαρχῶν, καθὼς ἦτο συνήθεια.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ μέγας Λογοθέτης Ἐπιφάνιος διηγεῖται ὅτι ἐπειδὴ ὁ Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος ἐξέβαλε τῆς Ἐκκλησίας τὸν βασιλέα Βασίλειον τὸν Βʹ διὰ τὰς βουλγαροκτονίας, ἐρραπίσθη παρὰ τοῦ βασιλέως. Ὅθεν ὁ Σέργιος τραχέως ὕβρισε καὶ ἐκακολόγησε τὸν βασιλέα· τυχὼν δὲ τότε ἐν Κωνσταντινουπόλει ὁ Ἀλεξανδρείας, ὀνόματι Θεόφιλος, προσεκλήθη ἵνα γένηται τῶν δύο κριτής. Ὁ δὲ ποιήσας δύο κηρίνους ἀνδριάντας, καὶ τούτους ἀντικρὺ ἀλλήλων θεὶς καὶ μηδὲν εἰπών, τοῦ μὲν ἑνὸς ἔκοψε τὴν γλῶσσαν, τοῦ δὲ ἄλλου τὴν δεξιάν· ὅθεν ὁ Ἀλεξανδρείας ἀπὸ τότε ὠνομάσθη κριτὴς τῆς Οἰκουμένης, ὡς δύο οἰκουμενικὰ πρόσωπα συμβιβάσας. (Παρὰ Δοσιθέῳ βιβλ. ζʹ, κεφ. ιθʹ, παρ. θʹ τῆς Δωδεκαβίβλου). Πλὴν σὺ ἔχε πιστότερον τὸ τοῦ Ζωναρᾶ.

[2] Αἱ Μίτραι αὗται τοῦ Ἀλεξανδρείας δὲν εἶναι δύο ὁλόκληροι, ἀλλὰ μία ἐσχηματισμένη ὅμως μὲ δύο κορυφάς. Ὁμοίως καὶ τὰ αὐτοῦ ἐπιτραχήλια δὲν εἶναι δύο ὁλόκληρα, ἀλλ’ ἕν, ἀπὸ τὴν μέσην ὅμως καὶ κάτω χωρισμένον καὶ φαινόμενον ὡς δύο.

[3] Τὰ λόγια ταῦτα, ὁμοίως καὶ τὰ κατωτέρω, εἶναι τοῦ Ἀνωνύμου συγγραφέως τοῦ βίου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅστις συντομωτέραν ἀναφέρει τὴν ὀπτασίαν ταύτην.