ΚΥΡΙΛΛΟΣ ὁ Ἅγιος καὶ Μέγας τῆς Ἐκκλησίας διδάσκαλος ἦτο κατὰ τὴν πατρίδα Ἀλεξανδρεύς, ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς καὶ εὐγενεῖς, ἀνεψιὸς ἐξ ἀδελφῆς Θεοφίλου Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας· ἀνατραφεὶς δὲ ἐλευθερίως, ἔγινε δοκιμώτατος εἰς τὴν φιλοσοφίαν καὶ τὴν ἀρετήν· ἦτο πλήρως ἠσκημένος εἰς τὰ Ἑλληνικὰ καὶ Ρωμαϊκὰ βιβλία καὶ πεπαιδευμένος τόσον εἰς ὅλην τὴν ἔξω σοφίαν, ὅσον καὶ εἰς τὴν ἔσω πνευματικήν· ἐσχόλαζε πάντοτε εἰς τὴν ἀνάγνωσιν καὶ μελέτην τῶν θείων Γραφῶν. Ὅθεν καὶ ὁ θεῖός του Θεόφιλος, βλέπων εἰς αὐτὸν τόσον μεγάλην σοφίαν καὶ ἀρετήν, συνηρίθμησε τοῦτον εἰς τὸν Κλῆρον τῆς Ἐκκλησίας, χειροτονήσας Ἀρχιδιάκονον. Καὶ λοιπὸν ἦτο τότε ὁ Ἅγιος πεφυτευμένος εἰς τὸν λειμῶνα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ὡς εὐωδέστατον καὶ ὡραιότατον κρίνον, τὸ ὁποῖον ἤνθει μὲν μὲ τὴν καθαρότητα καὶ τὰς λοιπὰς ἀρετάς, εὐωδίαζε δὲ ὅλον τὸ πλήρωμα τῶν πιστῶν μὲ τὴν ὀσμὴν τῆς θείας σοφίας του.

Ἀφ’ οὗ δὲ ἀπέθανεν ὁ Θεόφιλος, ὅλοι ὁμοφώνως κληρικοί τε, καὶ λαϊκοὶ ἐψήφισαν διὰ Πατριάρχην τῆς Ἀλεξανδρείας τὸν θεῖον Κύριλλον, ὁ ὁποῖος εὐθὺς ὡς ἀνέβη εἰς τὸν θρόνον ἐδίωξεν ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρειαν τοὺς αἱρετικοὺς καὶ τοὺς σχισματικούς, τοὺς ὀνομαζομένους Νοβατιανούς· οἱ δὲ Νοβατιανοὶ οὗτοι, παρομοιάζοντες μὲ τοὺς Φαρισαίους, ὠνόμαζον ἑαυτοὺς καθαροὺς καὶ δικαίους· ἐφόρουν δὲ λευκὰ ἐνδύματα, διὰ νὰ δείξουν τάχα διὰ τούτου τὴν καθαρότητα τοῦ βίου των· ἐδογμάτιζον ὅτι ὁ μετὰ τὸ βάπτισμα ὑποπίπτων εἰς θανάσιμον ἁμαρτίαν, οὗτος δὲν πρέπει νὰ ἔρχεται εἰς τὴν Ἐκκλησίαν· ἔλεγον δὲ ὅτι κατ’ οὐδένα ἄλλον τρόπον δὲν συγχωρεῖται ἡ θανάσιμος ἁμαρτία, ἐὰν δὲν μεταβαπτισθῇ ὁ ἄνθρωπος· δὲν συνεχώρουν τὸν δεύτερον γάμον, ὀνομάζοντες αὐτὸν μοιχείαν, ἐνῷ ἐβάπτιζον διὰ δευτέραν φορὰν τοὺς καλῶς καὶ ὀρθοδόξως βεβαπτισμένους· καὶ ἄλλα ἀκόμη αἱρετικὰ φρονήματα εἶχον οἱ τοιοῦτοι· ὠνομάσθησαν δὲ Νοβατιανοὶ ἀπὸ κάποιον Νοβᾶτον, ἀρχηγὸν τοῦ σχίσματος, τούτου, ὁ ὁποῖος ἱερεὺς ὢν εἰς τὴν Ρώμην, ἐπὶ Δεκίου τοῦ βασιλέως, ἐπεθύμει νὰ γίνῃ Πάπας.

Ἐπειδὴ ὅμως ὁ δυστυχὴς αὐτὸς Νοβᾶτος μετὰ τὸν θάνατον τοῦ διὰ Χριστὸν μαρτυρήσαντος Πάπα Φαβίνου δὲν ἔγινε Πάπας, ὡς ἤλπιζε καὶ ἐπεθύμει, ἀλλ’ ἔγινεν ὁ μακάριος Κορνήλιος, διὰ ταύτην τὴν ἀφορμὴν ἀπεσχίσθη ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν ὁ ὑπερήφανος καὶ ἔγινεν ἐχθρὸς ὄχι μόνον τοῦ θείου Κορνηλίου ἀλλὰ καὶ τῆς ὀρθῆς πίστεως.