Τῇ Θ’ (9ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΚΥΡΙΛΛΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας.

Ἀφ’ οὗ δὲ ὁ Ἅγιος ἐδίωξεν ἀπὸ τὸν τόπον τῆς Ἀλεξανδρείας τοὺς ἀοράτους καὶ νοητοὺς δαίμονας, ἔλαβε τὴν φροντίδα νὰ διώξῃ καὶ τοὺς ὁρατοὺς καὶ αἰσθητούς, οἵτινες ἦσαν οἱ μισόχριστοι Ἑβραῖοι, οἱ ὁποῖοι κατῴκουν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἔκπαλαι, ἀπὸ τὸν καιρὸν ὅπου ἐκτίσθη ἡ πόλις αὕτη ἀπὸ τὸν Μέγαν Ἀλέξανδρον, καὶ μὲ τὴν πολυκαιρίαν ἔγιναν πλῆθος πολὺ καὶ δὲν ἔπαυον, κατὰ τὴν συνήθειαν τὴν ὁποίαν ἔχει τὸ φιλοτάραχον τοῦτο γένος, νὰ ἐπιβουλεύωνται κρυφὰ καὶ φανερὰ τοὺς Χριστιανούς, διὰ τὸ ἄσπονδον μῖσος ποὺ τρέφουν κατὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Χριστιανῶν καὶ πολλὰς συγχύσεις καὶ ταραχάς, ἀλλὰ καὶ αἱματοχυσίας καὶ φόνους ἐπροξένουν οἱ μιαροί. Προσκαλεσάμενος λοιπὸν ὁ Ἅγιος τοὺς πρώτους τῆς συναγωγῆς των, τοὺς συνεβούλευσε νὰ ἐμποδίσουν τὸ ἔθνος των ἀπὸ τὰς μιαρὰς αὐτὰς πράξεις καὶ νὰ τὸ σωφρονίσουν· ἐκεῖνοι δὲ οἱ κατάρατοι ὄχι μόνον δὲν ἐσωφρονίσθησαν, ἀλλὰ καὶ χειρότεροι ἔγιναν, καὶ ἀκούσατε:

Εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ὑπῆρχε παμμεγέθης καὶ ὡραιότατος Ναός, ὁ ὁποῖος, ἐπειδὴ ἐκτίσθη ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπον Ἀλέξανδρον, ὠνομάζετο Ναὸς τοῦ Ἀλεξάνδρου· οἱ ἀλιτήριοι λοιπὸν Ἑβραῖοι, θέλοντες νὰ κακοποιήσουν, τοὺς Χριστιανούς, ὡπλίσθησαν ὅλοι καὶ μίαν νύκτα ἐξεχύθησαν εἰς τὴν πόλιν καὶ τρέχοντες ἀνὰ τὰς ὁδοὺς μὲ ἀλαλαγμούς, ἐφώναζον κάτω ἀπὸ τοὺς οἴκους τῶν Χριστιανῶν: Καίεται ὁ Ναὸς τοῦ Ἀλεξάνδρου. Οἱ δὲ Χριστιανοί, ἀκούσαντες, ἔδραμον ἐν σπουδῇ διὰ νὰ σβέσουν τὴν πυρκαϊάν. Οἱ Ἑβραῖοι τότε ἐπετέθησαν κατὰ τῶν Χριστιανῶν, καὶ ἄλλους ἔκοπτον μὲ τὰ ξίφη, ἄλλους ἐφόνευον μὲ ἀκόντια, ἄλλους ἔσφαζον μὲ μαχαίρας καὶ ἄλλους ἐθανάτωνον μὲ ὅ,τι ὅπλον εἶχεν ὁ καθείς· ὥστε ἐν ἐκείνῃ τῇ νυκτὶ ἐφονεύθη μέγα πλῆθος Χριστιανῶν.

Τὴν πρωΐαν, μαθὼν τὸ συμβεβηκὸς ὁ Ἅγιος Κύριλλος, ὑπερβολικὰ ἐλυπήθη καὶ ἐζήτει τὴν τιμωρίαν τῶν Ἑβραίων ἀπὸ τὸν ἔπαρχον τῆς πόλεως, Ὀρέστην ὀνομαζόμενον· ἀλλὰ ὁ ἔπαρχος, μολονότι ἦτο Χριστιανός, ἐπειδὴ εἶχε κάποιαν ἐχθρότητα κατὰ τοῦ Ἁγίου, ἐβοήθει τοὺς Ἑβραίους καὶ ὑπερήσπιζε τοὺς φονεῖς. Ὁ δὲ θεῖος Κύριλλος, ζήλου θείου πλησθείς, παραλαβὼν μεθ’ ἑαυτοῦ πλῆθος Χριστιανῶν, ἦλθεν ὁ ἴδιος εἰς τὴν περιοχὴν ποὺ κατῴκουν καὶ τοὺς μὲν Ἑβραίους ἐδίωξεν ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρειαν, τὰς δὲ κατοικίας των ἐκρήμνισε καὶ τὴν συναγωγήν των κατέκαυσε. Τοῦτο μαθὼν ὁ Ἔπαρχος ἐπλήσθη θυμοῦ κατὰ τοῦ Πατριάρχου καὶ ἤρχισε νὰ κακοποιῇ τοὺς συγγενεῖς καὶ φίλους τοῦ Ἁγίου, ὥστε καὶ τὸν γραμματικὸν Ἱέρακα, ἄνδρα ὀνομαστὸν καὶ τίμιον, ἔδειρεν ἀσπλάγχνως καὶ ἐξεγύμνωσεν εἰς τὸ θέατρον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ μέγας Λογοθέτης Ἐπιφάνιος διηγεῖται ὅτι ἐπειδὴ ὁ Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος ἐξέβαλε τῆς Ἐκκλησίας τὸν βασιλέα Βασίλειον τὸν Βʹ διὰ τὰς βουλγαροκτονίας, ἐρραπίσθη παρὰ τοῦ βασιλέως. Ὅθεν ὁ Σέργιος τραχέως ὕβρισε καὶ ἐκακολόγησε τὸν βασιλέα· τυχὼν δὲ τότε ἐν Κωνσταντινουπόλει ὁ Ἀλεξανδρείας, ὀνόματι Θεόφιλος, προσεκλήθη ἵνα γένηται τῶν δύο κριτής. Ὁ δὲ ποιήσας δύο κηρίνους ἀνδριάντας, καὶ τούτους ἀντικρὺ ἀλλήλων θεὶς καὶ μηδὲν εἰπών, τοῦ μὲν ἑνὸς ἔκοψε τὴν γλῶσσαν, τοῦ δὲ ἄλλου τὴν δεξιάν· ὅθεν ὁ Ἀλεξανδρείας ἀπὸ τότε ὠνομάσθη κριτὴς τῆς Οἰκουμένης, ὡς δύο οἰκουμενικὰ πρόσωπα συμβιβάσας. (Παρὰ Δοσιθέῳ βιβλ. ζʹ, κεφ. ιθʹ, παρ. θʹ τῆς Δωδεκαβίβλου). Πλὴν σὺ ἔχε πιστότερον τὸ τοῦ Ζωναρᾶ.

[2] Αἱ Μίτραι αὗται τοῦ Ἀλεξανδρείας δὲν εἶναι δύο ὁλόκληροι, ἀλλὰ μία ἐσχηματισμένη ὅμως μὲ δύο κορυφάς. Ὁμοίως καὶ τὰ αὐτοῦ ἐπιτραχήλια δὲν εἶναι δύο ὁλόκληρα, ἀλλ’ ἕν, ἀπὸ τὴν μέσην ὅμως καὶ κάτω χωρισμένον καὶ φαινόμενον ὡς δύο.

[3] Τὰ λόγια ταῦτα, ὁμοίως καὶ τὰ κατωτέρω, εἶναι τοῦ Ἀνωνύμου συγγραφέως τοῦ βίου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅστις συντομωτέραν ἀναφέρει τὴν ὀπτασίαν ταύτην.