Τῇ Θ’ (9ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΚΥΡΙΛΛΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας.

Διότι ὁ μὲν θεῖος Κορνίλιος ἐδέχετο πάλιν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοὺς χριστιανοὺς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι διὰ τὸν φόβον τῶν βασάνων ἠρνήθησαν πρότερον τὸν Χριστόν, εἰς τὸν καιρὸν τοῦ διώκτου Δεκίου, ὕστερον δὲ μετανοοῦντες ἐπέστρεφον εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ μετὰ δακρύων· καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς ἐδέχθη τὸν Ἀπόστολον Πέτρον, ὅστις τρὶς τὸν ἠρνήθη πρότερον, ὕστερον δὲ μετὰ δακρύων μετενόησεν. Ὁ δὲ σχισματικὸς καὶ ὑπερήφανος Νοβᾶτος, ὄχι μόνον δὲν ἐδέχετο εἰς τὴν μετάνοιαν τοὺς τοιούτους ἀρνησιχρίστους, ἀλλὰ καὶ τὸν Πάπαν Κορνήλιον κατηγόρει, ὀνομάζων αὐτὸν κοινωνὸν καὶ σύντροφον τῶν εἰδωλολατρῶν· καὶ οὕτω χωρισθεὶς ἀπὸ αὐτοῦ, καὶ ἄλλους ὁμόφρονας ἀποκτήσας, ἔγινεν ὡς ἄλλος Πάπας εἰς τὴν Ρώμην· καὶ ἐκεῖθεν ἐξηπλώθη ἡ αἵρεσις αὕτη καὶ τὸ σχίσμα, μέχρι καὶ τῆς Ἀλεξανδρείας.

Τοὺς τοιούτους λοιπὸν σχισματοαιρετικοὺς ἀπεδίωξεν ὁ Ἅγιος Κύριλλος, ὡς εἴπομεν, εὐθὺς ὡς ἔγινε Πατριάρχης ὁμοῦ μὲ τὸν Ἐπίσκοπον των Θεόπεμπτον. Μετὰ ταῦτα ἐπεκαλέσθη τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ, διὰ νὰ διώξῃ ἀπὸ τὴν ἐκεῖ κατοικίαν των καὶ τοὺς δαίμονας. Πλησίον δηλαδὴ τῆς Ἀλεξανδρείας, ἕως δώδεκα στάδια, εὑρίσκεται τόπος ὀνομαζόμενος Κάνωβος, καὶ πλησίον ἐκείνου εἶναι ἄλλος τόπος ὀνομαζόμενος Μανοῦθιν, εἰς τὸν ὁποῖον ἦτο βωμὸς παλαιός, κατοικητήριον τῶν δαιμόνων. Ὅθεν ὅλος ὁ τόπος ἐκεῖνος ἦτο φοβερώτατος ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν ἐκεῖ κατοικούντων ἀκαθάρτων πνευμάτων. Διὰ τοῦτο καὶ ὅταν ἔζη ὁ Πατριάρχης Θεόφιλος πολλάκις ἠθέλησε νὰ καθαρίσῃ τὸν τόπον ἐκεῖνον ἀπὸ τοὺς δαίμονας καὶ νὰ τὸν κάμῃ κατοικητήριον ἅγιον, ἵνα δοξολογῆται ὁ Θεός, ἀλλ’ ὅμως δὲν ἠδυνήθη, ἀφ’ ἑνὸς μὲν διότι εὕρισκε πολλὰ ἐμπόδια, ἀφ’ ἑτέρου δὲ διότι ἠκολούθησε κατόπιν ὁ θάνατός του.

Ὁ δὲ τοῦ Θεοφίλου διάδοχος τρισμακάριστος Κύριλλος ἐφρόντισε περὶ τούτου, καὶ προθύμως ἐδέετο τοῦ Θεοῦ, νὰ τοῦ δώσῃ θείαν βοήθειαν καὶ δύναμιν, διὰ νὰ διώξῃ ἀπὸ τὸν τόπον ἐκεῖνον τὰ ἀκάθαρτα πνεύματα. Ὅθεν φαίνεται κατ’ ὄναρ εἰς αὐτὸν Ἄγγελος Κυρίου καὶ τοῦ λέγει νὰ φέρῃ εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον τὰ τίμια λείψανα τῶν ἁγίων Ἀναργύρων Κύρου καὶ Ἰωάννου καὶ οὕτω θέλει ἀναχωρήσει ἀπὸ ἐκεῖ ἡ δύναμις τῶν δαιμόνων. Ὁ δὲ Ἅγιος χωρὶς ἀργοπορίαν ἔκαμε τὸ πρόσταγμα τοῦ Ἀγγέλου, καὶ εὐθὺς ὡς ἔφερεν εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον τὰ λείψανα τῶν ἁγίων Ἀναργύρων, καὶ ἔκτισεν ἐκεῖ Ναὸν εἰς τὸ ὄνομά των, ὦ τοῦ θαύματος! ἐξεδιώχθησαν ἀπ’ ἐκεῖ τὰ ἀκάθαρτα πνεύματα, καὶ ἔγινεν ὁ τόπος ἐκεῖνος πηγὴ ἀναβλύζουσα ἰάματα, ἐκ τῆς χάριτος τῶν ἁγίων Ἀναργύρων.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ μέγας Λογοθέτης Ἐπιφάνιος διηγεῖται ὅτι ἐπειδὴ ὁ Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος ἐξέβαλε τῆς Ἐκκλησίας τὸν βασιλέα Βασίλειον τὸν Βʹ διὰ τὰς βουλγαροκτονίας, ἐρραπίσθη παρὰ τοῦ βασιλέως. Ὅθεν ὁ Σέργιος τραχέως ὕβρισε καὶ ἐκακολόγησε τὸν βασιλέα· τυχὼν δὲ τότε ἐν Κωνσταντινουπόλει ὁ Ἀλεξανδρείας, ὀνόματι Θεόφιλος, προσεκλήθη ἵνα γένηται τῶν δύο κριτής. Ὁ δὲ ποιήσας δύο κηρίνους ἀνδριάντας, καὶ τούτους ἀντικρὺ ἀλλήλων θεὶς καὶ μηδὲν εἰπών, τοῦ μὲν ἑνὸς ἔκοψε τὴν γλῶσσαν, τοῦ δὲ ἄλλου τὴν δεξιάν· ὅθεν ὁ Ἀλεξανδρείας ἀπὸ τότε ὠνομάσθη κριτὴς τῆς Οἰκουμένης, ὡς δύο οἰκουμενικὰ πρόσωπα συμβιβάσας. (Παρὰ Δοσιθέῳ βιβλ. ζʹ, κεφ. ιθʹ, παρ. θʹ τῆς Δωδεκαβίβλου). Πλὴν σὺ ἔχε πιστότερον τὸ τοῦ Ζωναρᾶ.

[2] Αἱ Μίτραι αὗται τοῦ Ἀλεξανδρείας δὲν εἶναι δύο ὁλόκληροι, ἀλλὰ μία ἐσχηματισμένη ὅμως μὲ δύο κορυφάς. Ὁμοίως καὶ τὰ αὐτοῦ ἐπιτραχήλια δὲν εἶναι δύο ὁλόκληρα, ἀλλ’ ἕν, ἀπὸ τὴν μέσην ὅμως καὶ κάτω χωρισμένον καὶ φαινόμενον ὡς δύο.

[3] Τὰ λόγια ταῦτα, ὁμοίως καὶ τὰ κατωτέρω, εἶναι τοῦ Ἀνωνύμου συγγραφέως τοῦ βίου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅστις συντομωτέραν ἀναφέρει τὴν ὀπτασίαν ταύτην.