Τῇ Θ’ (9ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΚΥΡΙΛΛΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας.

Ἀλλ’ ὁ ἐχθρὸς τῆς εἰρήνης καὶ ἀληθείας καὶ ὅλων ὁμοῦ, τῶν καλῶν διάβολος δὲν ἄφησε νὰ χαίρεται τὴν εἰρήνην ταύτην ὁ Ἅγιος καὶ οἱ λοιποὶ χριστιανοὶ ἐπὶ πολὺν καιρόν. Ἀλλὰ ἐκίνησε πόλεμον μέγαν καὶ ταραχὴν εἰς ὅλην τὴν τοῦ Χριστοῦ ἁγίαν Ἐκκλησίαν, μὲ τὴν βλάσφημον αἵρεσιν τοῦ δυσσεβοῦς Νεστορίου, κατὰ τῆς ὁποίας ἔπρεπε νὰ ἀγωνισθῇ ὁ τῆς εὐσεβείας ὑπέρμαχος θεῖος Κύριλλος, διότι ὁ δυσσεβὴς οὗτος Νεστόριος, ἀφ’ οὗ ἐφέρθη ἀπὸ τὴν Ἀντιόχειαν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ ἔγινε Πατριάρχης μετὰ τὸν Σισίννιον, εἰς μὲν τὴν ἀρχὴν τῆς Πατριαρχείας του ἐφαίνετο εὐσεβὴς εἰς τὴν πίστιν καὶ οὐδὲν ἀντίθετον κατὰ τῆς εὐσεβείας ἔλεγεν, ἂν καὶ κατὰ τὴν καρδίαν ἦτο αἱρετικὸς ὁ ταλαίπωρος, ὀνομάζων τὸν μὲν δεσπότην Χριστὸν ἄνθρωπον μόνον ψιλὸν καὶ ὄχι Θεόν, τὴν δὲ Κυρίαν Θεοτόκον ὠνόμαζεν ὄχι Θεοτόκον, ἀλλὰ Χριστοτόκον.

Τὴν αἵρεσιν ταύτην ἐδίδαξαν πρῶτοι οἱ ὁμόφρονες τοῦ Νεστορίου, ὁ Ἐπίσκοπος Δωρόθεος, ὅστις ἦτο καὶ συγκάτοικός του καὶ ὁ πρεσβύτερος Ἀναστάσιος, αὐτοὶ πρῶτοι ἤρχισαν νὰ σπείρουν τὴν αἵρεσιν ταύτην ὡς ζιζάνιον ἐν μέσῳ τοῦ σίτου. Διότι ὁ μὲν Δωρόθεος ἐν τῇ Καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, διδάσκων τὸν λαὸν εἰς μίαν ἑορτήν, ἐξεφώνησε τοῦτον τὸν βλάσφημον λόγον καὶ εἶπεν· «ὅστις ὀνομάσῃ τὴν Μαρίαν Θεοτόκον, ἀνάθεμα ἔστω». Ὁ δὲ Ἀναστάσιος πάλιν, κηρύττων εἰς τὸν λαόν, εἶπεν: «Ἂς μὴ ὀνομάσῃ τις Θεοτόκον τὴν Μαρίαν· διότι ἡ Μαρία ἦτο ἄνθρωπος γένους θηλυκοῦ· ἀπὸ ἀνθρώπου σῶμα, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ γεννηθῇ Θεός;». Τοὺς βλασφήμους τούτους λόγους ὡς ἤκουσεν ὁ λαός, ἤρχισαν νὰ ταράττωνται, καὶ διὰ νὰ πληροφορηθοῦν περισσότερον ἠρώτησαν καὶ τὸν Πατριάρχην Νεστόριον περὶ τούτων. Τότε ἐκεῖνος ὁ μιαρὸς καὶ ἰουδαιόφρων δὲν ἠδυνήθη πλέον νὰ κρύπτῃ εἰς τὴν καρδίαν του τὸ δηλητήριον τῆς αἱρέσεως, ἀλλὰ φανερὰ ἤμεσε τὰς βλασφημίας ταύτας κατὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Θεοτόκου, λέγων· «ἐγὼ δὲν θέλω νὰ ὀνομάσω Θεόν, ἐκεῖνον ὅστις συνελήφθη εἰς τὴν κοιλίαν γυναικός, καὶ ἐπρόσμενεν ἀριθμὸν ἡμερῶν καὶ μηνῶν, ἕως οὗ νὰ γεννηθῇ· οὔτε Θεοτόκον θέλω νὰ ὀνομάσω γυναῖκα, ἥτις ἐγέννησεν ἄνθρωπον μὲ σάρκα ἐκ τῆς ἰδίας της φύσεως».

Ἀπὸ τότε λοιπὸν καὶ ὕστερα ἤρχισαν νὰ γίνωνται φιλονικίαι καὶ διαιρέσεις περὶ τούτου ἀνάμεσα εἰς τον λαὸν καὶ ἄλλοι μὲν ἠναντιώνοντο εἰς τὴν αἵρεσιν τοῦ Νεστορίου καὶ τὸν ἀπεστρέφοντο, ἄλλοι δὲ συνεφώνουν μὲ αὐτὸν καὶ ἐδέχοντο τὴν δυσσέβειάν του.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ μέγας Λογοθέτης Ἐπιφάνιος διηγεῖται ὅτι ἐπειδὴ ὁ Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος ἐξέβαλε τῆς Ἐκκλησίας τὸν βασιλέα Βασίλειον τὸν Βʹ διὰ τὰς βουλγαροκτονίας, ἐρραπίσθη παρὰ τοῦ βασιλέως. Ὅθεν ὁ Σέργιος τραχέως ὕβρισε καὶ ἐκακολόγησε τὸν βασιλέα· τυχὼν δὲ τότε ἐν Κωνσταντινουπόλει ὁ Ἀλεξανδρείας, ὀνόματι Θεόφιλος, προσεκλήθη ἵνα γένηται τῶν δύο κριτής. Ὁ δὲ ποιήσας δύο κηρίνους ἀνδριάντας, καὶ τούτους ἀντικρὺ ἀλλήλων θεὶς καὶ μηδὲν εἰπών, τοῦ μὲν ἑνὸς ἔκοψε τὴν γλῶσσαν, τοῦ δὲ ἄλλου τὴν δεξιάν· ὅθεν ὁ Ἀλεξανδρείας ἀπὸ τότε ὠνομάσθη κριτὴς τῆς Οἰκουμένης, ὡς δύο οἰκουμενικὰ πρόσωπα συμβιβάσας. (Παρὰ Δοσιθέῳ βιβλ. ζʹ, κεφ. ιθʹ, παρ. θʹ τῆς Δωδεκαβίβλου). Πλὴν σὺ ἔχε πιστότερον τὸ τοῦ Ζωναρᾶ.

[2] Αἱ Μίτραι αὗται τοῦ Ἀλεξανδρείας δὲν εἶναι δύο ὁλόκληροι, ἀλλὰ μία ἐσχηματισμένη ὅμως μὲ δύο κορυφάς. Ὁμοίως καὶ τὰ αὐτοῦ ἐπιτραχήλια δὲν εἶναι δύο ὁλόκληρα, ἀλλ’ ἕν, ἀπὸ τὴν μέσην ὅμως καὶ κάτω χωρισμένον καὶ φαινόμενον ὡς δύο.

[3] Τὰ λόγια ταῦτα, ὁμοίως καὶ τὰ κατωτέρω, εἶναι τοῦ Ἀνωνύμου συγγραφέως τοῦ βίου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅστις συντομωτέραν ἀναφέρει τὴν ὀπτασίαν ταύτην.