Τῇ Θ’ (9ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΚΥΡΙΛΛΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας.

Ὁμοίως ἔβλεπεν εἰς αὐτὸν καὶ πολλοὺς ἁγίους τῆς νέας χάριτος τοῦ Εὐαγγελίου. Εἰς τὸν τόπον δὲ ἐκεῖνον ἔβλεπε καὶ ἕνα Ναὸν φωτεινότατον, τοῦ ὁποίου ἡ ὡραιότης ἦτο ἀνερμήνευτος· μέσα δὲ εἰς τὸν Ναὸν ἤκουε πλῆθος πολὺ νὰ ψάλλουν μελῳδικώτατα. Εἰσελθὼν δὲ καὶ ὁ Ἅγιος εἰς τὸν Ναόν, ὅλος μὲν ἔγινεν ἔκθαμβος εἰς τὸν νοῦν ἀπὸ τὴν θεωρίαν τῶν ἐκεῖ, ὅλος δὲ ἐγέμισεν ἀπὸ χαρὰν καὶ γλυκύτητα εἰς τὴν καρδίαν, διότι ἔβλεπεν ἐκεῖ τὴν Κυρίαν Θεοτόκον, περικυκλωμένην ἀπὸ πλῆθος ἁγίων Ἀγγέλων καὶ λάμπουσαν ἀπὸ δόξαν ἄρρητον γύρωθεν, ἔβλεπε δὲ καὶ τὸν Ἅγιον Ἰωάννην τὸν Χρυσόστομον, ὅστις ἐστέκετο πλησίον τῆς Θεοτόκου μὲ μεγάλην τιμήν, καὶ ἤστραπτεν ἀπὸ φῶς θαυμαστὸν ὡς Ἄγγελος Θεοῦ, κρατῶν εἰς τὰς χεῖρας καὶ τὸ βιβλίον τῶν διδαχῶν του· ἦσαν δὲ μαζὶ μὲ τὸν Χρυσόστομον καὶ ἄλλοι πολλοὶ ἔνδοξοι ἄνδρες, παραστεκόμενοι εἰς αὐτὸν ὡς ὑπηρέται, ὅλοι ὡπλισμένοι καὶ τάχα ὡς ἡτοιμασμένοι διὰ νὰ κάμουν ἐκδίκησιν.

Ταῦτα βλέπων ὁ θεῖος Κύριλλος ἠθέλησε νὰ πλησιάσῃ ἵνα προσκυνήσῃ τὴν Κυρίαν Θεοτόκον καὶ δὴ καὶ ἔδραμε πρὸς αὐτήν, διὰ νὰ τὴν προσκυνήσῃ· ἀλλ’ εὐθὺς ὁ Ἅγιος Ἰωάννης μὲ τοὺς δορυφόρους του ἔδραμεν ἐναντίον του μὲ θυμὸν καὶ ὄχι μόνον τὸν ἠμπόδισεν ἀπὸ τὸ νὰ πλησιάσῃ τὴν Θεοτόκον, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸν Ναὸν ἐκεῖνον τὸν ἀπεδίωξεν. Ὁ δὲ Ἅγιος Κύριλλος, καθ’ ὃν χρόνον ἐστέκετο ἔντρομος, συλλογιζόμενος διὰ ποῖον λόγον ὠργίζετο κατ’ αὐτοῦ ὁ Χρυσόστομος καὶ τὸν ἐδίωκεν ἀπὸ τὸν Ναόν, ἰδοὺ ἀκούει ἀπὸ τὴν Δέσποιναν, ἥτις ἐμεσίτευε καὶ ἔλεγε πρὸς τὸν Ἰωάννην νὰ τὸν συγχωρήσῃ καὶ ἀπὸ τὸν Ναὸν ἐκεῖνον νὰ μὴ τὸν ἀποδιώξῃ, ἐπειδὴ ὄχι ἀπὸ κακίαν, ἀλλ’ ἀπὸ ἄγνοιαν ἔλαβε κατ’ αὐτοῦ κακὴν ὑπόληψιν· «σύγγνωθι… ἀγνοίᾳ γὰρ τὴν περὶ σοῦ φαύλην ὑπόληψιν προσεκτήσατο· καὶ δηλώσει τῷ ταύτην μετὰ τὴν ἐπίγνωσιν ἀποκτήσασθαι» [3]. Ὁ δὲ Ἰωάννης ὑπεκρίνετο, ὅτι δὲν ἔστεργε νὰ τὸν συγχωρήσῃ. Τότε λέγει πρὸς τὸν Ἰωάννην ἡ Θεοτόκος: διὰ τὴν ἀγάπην μου συγχώρησέ τον· ἐπειδὴ πολλὰ ἠγωνίσθη διὰ τὴν τιμήν μου, καταισχύνας τὸν ὑβριστήν μου Νεστόριον καὶ ἐμὲ Θεοτόκον ἀνακηρύξας εἰς τοὺς ἀνθρώπους. «Σύγγνωθι ἐμοῦ γε ἕνεκα· πολλὰ γὰρ διαπεπόνηκεν ὑπὲρ ἐμοῦ, Νεστόριον καταισχύνας τὸν ὑβριστήν, κἀμὲ Θεοτόκον ἀνακηρύξας». Ταῦτα ὡς ἤκουσεν ἀπὸ τὴν Θεοτόκον ὁ Χρυσόστομος, εὐθὺς κατεπράϋνε, καὶ ἐναγκαλισάμενος τὸν Ἅγιον Κύριλλον, ὡς φίλος φίλον, φιλικῶς καὶ γλυκερῶς ἐν ἀγάπῃ αὐτὸν ἠσπάζετο, καὶ οὕτως εἰρήνευσαν καὶ ἐφιλιώθησαν οἱ δύο ἅγιοι ττρὸς ἀλλήλους ἐν τῇ ὀπτασίᾳ ἐκείνη, διὰ μεσιτείας τῆς Θεοτόκου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ μέγας Λογοθέτης Ἐπιφάνιος διηγεῖται ὅτι ἐπειδὴ ὁ Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος ἐξέβαλε τῆς Ἐκκλησίας τὸν βασιλέα Βασίλειον τὸν Βʹ διὰ τὰς βουλγαροκτονίας, ἐρραπίσθη παρὰ τοῦ βασιλέως. Ὅθεν ὁ Σέργιος τραχέως ὕβρισε καὶ ἐκακολόγησε τὸν βασιλέα· τυχὼν δὲ τότε ἐν Κωνσταντινουπόλει ὁ Ἀλεξανδρείας, ὀνόματι Θεόφιλος, προσεκλήθη ἵνα γένηται τῶν δύο κριτής. Ὁ δὲ ποιήσας δύο κηρίνους ἀνδριάντας, καὶ τούτους ἀντικρὺ ἀλλήλων θεὶς καὶ μηδὲν εἰπών, τοῦ μὲν ἑνὸς ἔκοψε τὴν γλῶσσαν, τοῦ δὲ ἄλλου τὴν δεξιάν· ὅθεν ὁ Ἀλεξανδρείας ἀπὸ τότε ὠνομάσθη κριτὴς τῆς Οἰκουμένης, ὡς δύο οἰκουμενικὰ πρόσωπα συμβιβάσας. (Παρὰ Δοσιθέῳ βιβλ. ζʹ, κεφ. ιθʹ, παρ. θʹ τῆς Δωδεκαβίβλου). Πλὴν σὺ ἔχε πιστότερον τὸ τοῦ Ζωναρᾶ.

[2] Αἱ Μίτραι αὗται τοῦ Ἀλεξανδρείας δὲν εἶναι δύο ὁλόκληροι, ἀλλὰ μία ἐσχηματισμένη ὅμως μὲ δύο κορυφάς. Ὁμοίως καὶ τὰ αὐτοῦ ἐπιτραχήλια δὲν εἶναι δύο ὁλόκληρα, ἀλλ’ ἕν, ἀπὸ τὴν μέσην ὅμως καὶ κάτω χωρισμένον καὶ φαινόμενον ὡς δύο.

[3] Τὰ λόγια ταῦτα, ὁμοίως καὶ τὰ κατωτέρω, εἶναι τοῦ Ἀνωνύμου συγγραφέως τοῦ βίου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅστις συντομωτέραν ἀναφέρει τὴν ὀπτασίαν ταύτην.