Ὁ Ὅσιος λοιπὸν ἐσυλλάβιζεν ὡς παιδίον, προσποιούμενος ἄγνοιαν. Τότε ὁ πρῶτος ἔδωκεν εἰς αὐτὸν φρικτὸν ἐπιτίμιον, ἂν δὲν ἀναγνώσῃ ὅπως γνωρίζει. Μὴ δυνάμενος λοιπὸν νὰ κρύπτεται πλέον, ἕνεκα τοῦ δεσμοῦ τοῦ ἀφορισμοῦ, ἔλυσεν ἐκείνην τὴν εὔλαλον γλῶσσαν καὶ ἀνέγνωσε τόσον σοφώτατα καὶ γλυκύτατα, ὥστε ὅλος ὁ χορὸς τῶν γερόντων, βλέποντες καὶ ἀκούοντες ἐξεπλάγησαν καὶ μάλιστα ὁ προεστώς του, ὅστις ἔκλαιε δοξάζων τὸν Κύριον.

Ὅταν δὲ ἐτελείωσε τὴν ἀνάγνωσιν καὶ κατὰ τὴν τάξιν ἐμετάνιωσε πρὸ τῶν χορῶν, ἠγέρθησαν οἱ πατέρες καὶ ἐπροσκύνησαν αὐτὸν ἅπαντες. Μετὰ δὲ ταῦτα ὁ πρῶτος προσεκάλεσεν αὐτὸν κατὰ μόνας, εἰπὼν ὅτι τὸν ἀνεζήτουν οἱ εἰρημένοι ἄρχοντες. Ὁ Ὅσιος τότε παρεκάλεσε τὸν πρῶτον νὰ μὴ ὁμολογήσῃ αὐτόν, ἐκεῖνος δὲ εἰσακούσας ἀπέστειλε τὸν Ἀθανάσιον εἰς κελλίον ἀναχωρητικόν, μακρὰν τῶν Καρυῶν τρία μίλια, ὅπου μεταβὰς ἐκάθητο ἡσυχάζων. Ἐκέρδιζε δὲ, τὰ πρὸς συντήρησιν αὐτοῦ ἐκ τοῦ ἐργοχείρου, ὅπερ ἦτο ἡ καλλιγραφία. Τόσον δὲ ταχέως ἔγραψεν, ὥστε εἰς ἓξ ἡμέρας ἐτελείωνε τὸ Ψαλτήριον καὶ μὲ τόσον ὡραῖα γράμματα, ὅσον οὐδεὶς ἄλλος. Τὰ δὲ χρήματα, ἅτινα ἐλάμβανεν, ἔδιδεν εἰς ἐλεημοσύνην, κρατῶν ὀλίγα, ὅσον νὰ ἐξοικονομεῖται μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ, τὸν ὁποῖον εἶχε βοηθὸν καὶ συνεργάτην εἰς τὰς ἀνάγκας του.

Ὁ δὲ ἄρχων Λέων, ὅστις ἐξουσίαζεν ὅλα τὰ τάγματα τῆς Δύσεως, ὁ ἀδελφὸς τοῦ Νικηφόρου, ὅταν ἐπολέμησε τοὺς Σκύθας καὶ τοὺς ἐνίκησεν, ἐπιστρέφων διῆλθεν ἐκ τοῦ Ἄθωνος, ἀφ’ ἑνὸς μὲν ἵνα εὐχαριστήσῃ τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον διὰ τὴν νίκην, τὴν ὁποίαν ἐχάρισεν εἰς αὐτόν, καὶ ἀφ’ ἑτέρου διὰ νὰ ἐξετάσῃ, μήπως εὕρῃ τὸν Ἀθανάσιον. Ὅθεν, ἐπειδὴ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ κρυβῇ πόλις ἐπὶ ὄρους κειμένη, ἀπεκαλύφθη καὶ ὁ σοφὸς Ἀθανάσιος, μεταβὰς δὲ ὁ Λέων εἰς τὸ κελλίον αὐτοῦ ἐνηγκαλίσθη αὐτὸν μὲ πολλὴν ἀγαλλίασιν καὶ κατεφίλει ὡς πατέρα καὶ διδάσκαλον. Οἱ δὲ πατέρες τοῦ Ὄρους, βλέποντες τὴν μεγάλην ἐκτίμησιν καὶ ἀγάπην, ἣν εἶχεν ὁ ἄρχων πρὸς τὸν Ὅσιον, παρεκάλεσαν τὸν Ὅσιον νὰ ζητήσῃ παρ’ αὐτοῦ χρηματικὴν ἐνίσχυσιν διὰ νὰ συμπληρώσωσι τὴν οἰκοδομὴν τοῦ ναοῦ τῶν Καρυῶν, ἤτοι τὸ Πρωτᾶτον καὶ νὰ μεγεθύνωσιν αὐτό, διότι ἦτο μικρὸν καὶ ἐστενοχωροῦντο εἰς τὰς συνάξεις. Ὁ Ὅσιος τότε παρεκάλεσε τὸν Λέοντα, ὅστις ἔδωκε μετὰ χαρᾶς ὅσα χρήματα ἐχρειάζοντο. Οὕτω ἀνήγειραν ἐκ θεμελίων τὸ Πρωτᾶτον καὶ ηὔρυναν καὶ ἐκαλλώπισαν αὐτὸ ὅσον ἠδύναντο.