Αὐτὰ καὶ ἄλλα διδάξας καὶ νουθετήσας αὐτοὺς ἐφανέρωσεν ἐσχάτως ὅτι αὐτὸς βούλεται νὰ ἡσυχάσῃ κατὰ μόνας ἡσύχως ὡς ἐπόθει καὶ θέλει ἀφήσει εἰς αὐτοὺς ἡγούμενον ἕτερόν τινα, ἵνα ποιμαίνῃ αὐτούς. Ὅθεν καὶ διώρισε τὸν μακάριον Βαρλαὰμ ἡγούμενον, ὡς ἔμπειρον ὄντα καὶ ἐνάρετον, αὐτὸς δὲ ἐκλείσθη εἰς τὸ σπήλαιον μόνος μακρυνθεὶς τῶν θορύβων καὶ ὀχλήσεων τῶν πολλῶν. Μετὰ δὲ ταῦτα ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν εἰς ἄλλο ὄρος καὶ ἤρχισε νὰ σκάπτῃ ἄλλο σπήλαιον, τὸ ὁποῖον εἶναι τὸ νῦν καλούμενον Σπήλαιον. Ὁ δὲ ἡγούμενος Βαρλαὰμ καὶ οἱ ἀδελφοί, λαβόντες εὐχὴν παρὰ τοῦ Ὁσίου Ἀντωνίου, ἔμειναν εἰς τὸ πρῶτον σπήλαιον ὁσίως καὶ ἐναρέτως πολιτευόμενοι· ἀλλ’ ἐπειδὴ καὶ συνήχθησαν πολλοὶ καὶ οὔτε τὰ κελλία οὔτε ὁ Ναὸς ἐχώρει αὐτούς, ἔκριναν καλὸν νὰ οἰκοδομήσουν Ναὸν εὐρύχωρον ἔξωθεν τοῦ σπηλαίου. Ἐλθόντες λοιπὸν πρὸς τὸν Ὅσιον Ἀντώνιον ἀνήγγειλαν, ὅτι οἱ ἀδελφοὶ ἐπερίσσευον καὶ ἐστενοχωροῦντο εἰς τὸν Ναὸν καὶ νὰ δώσῃ εἰς αὐτοὺς εὐλογίαν νὰ οἰκοδομήσουν ἄλλον Ναὸν εὐρύχωρον ἐπ’ ὀνόματι τῆς Θεοτόκου ἔξωθεν τοῦ σπηλαίου. Ὁ δὲ Ὅσιος ἔδωκεν εἰς αὐτοὺς εὐλογίαν καὶ ἐπιστρέψαντες ἤρχισαν τὴν οἰκοδομὴν ἄνωθεν τοῦ σπηλαίου, ἔνθα ᾠκοδόμησαν Ναὸν καὶ ἐτίμησαν αὐτὸν εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, εἶχε δὲ τὴν προστασίαν τῆς Μονῆς ὁ Βαρλαάμ.
Ὁ δὲ ἡγεμὼν ἠβουλήθη νὰ οἰκοδομήσῃ Ναὸν μέγαν ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ὅτι Δημήτριος ἐκλήθη εἰς τὸ Ἅγιον Βάπτισμα· ἤγειρε λοιπὸν Ναὸν μέγαν λιθόκτιστον πλησίον τοῦ Ναοῦ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ἐν τῷ σπηλαίῳ καὶ ὥρισεν, ἵνα ὁ Βαρλαὰμ ἡγουμενεύῃ εἰς αὐτόν, διότι πολλοὶ ἄρχοντες κατέβαλον χρήματα ἱκανὰ εἰς τὴν τοιαύτην οἰκοδομὴν καὶ ἔγινεν ὁ Ναὸς ὡραῖος καὶ μέγιστος μέν, οὐχὶ ὅμως κατάλληλος καὶ ἥσυχος διὰ Μοναχούς. Μεταβὰς λοιπὸν ὁ Βαρλαὰμ εἰς τὸν νέον Ναὸν κατὰ τὸν ὁρισμὸν τοῦ ἡγεμόνος, ἔμειναν οἱ ἀδελφοὶ ἀπροστάτευτοι καὶ συναχθέντες οἱ ἀδελφοὶ ἐξέλεξαν τρεῖς, τοὺς πλέον ἐναρέτους, διὰ νὰ ὑπάγουν εἰς τὸν Ὅσιον Ἀντώνιον, ἵνα ἐκλέξῃ ἐξ αὐτῶν Ἡγούμενον· ἠρώτησε δὲ αὐτοὺς ποῖον ἤθελον· οἱ δὲ εἶπον· «Ἐκεῖνον τὸν ὁποῖον ἡ Κυρία Θεοτόκος καὶ ἡ ἁγιωσύνη σου ἤθελον ἐκλέξει, πάτερ». Εἶπε τότε εἰς αὐτοὺς ὁ Ἀντώνιος· «Ὅστις ἐξ ἡμῶν ὑπάρχει πρᾷος καὶ εἰρηνικὸς καὶ ταπεινός, οὗτος ἂς δεχθῇ τὴν προστασίαν». Τότε ὁμοφώνως ἅπαντες ἐζήτησαν τὸν Ὅσιον Θεοδόσιον, ὡς κατὰ πάντα ὁμότροπον ὄντα τοῦ Ὁσίου Ἀντωνίου· ἦσαν δὲ τότε ἀδελφοὶ τὸν ἀριθμὸν εἴκοσι, εὐλογήσας δὲ ὁ Ὅσιος τὸν Θεοδόσιον, βαλόντες δὲ ἐκεῖνοι μετάνοιαν εἰς τὸν Ὅσιον Ἀντώνιον ἀνεχώρησαν χαίροντες.