Λαβὼν λοιπὸν τὴν προστασίαν τῆς Μονῆς ὁ Θεοδόσιος, ἔλαβε ζῆλον ἔνθεον καὶ προσέθηκε κόπους καὶ ἀγῶνας πρὸς τοὺς πρότερους του, ἐπεκαλεῖτο δὲ μετὰ δακρύων τὰς εὐχὰς τοῦ Ὁσίου Ἀντωνίου, ἵνα λάβῃ χάριν παρὰ Θεοῦ εἰς τὸ νὰ διοικῇ ὁσίως τοὺς ἀδελφούς. Ὁ δὲ Ὅσιος Ἀντώνιος πάλιν ηὔχετο ὑπὲρ τῆς ποίμνης αὐτοῦ καὶ διὰ τῶν εὐχῶν αὐτοῦ ἐπλήθυνεν ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀδελφῶν. Ἤθελαν λοιπὸν νὰ οἰκοδομήσωσι νέον Μοναστήριον· ὅθεν προσελθόντες πρὸς τὸν Ἀντώνιον, ἐζήτουν καὶ πάλιν τὴν ἄδειαν παρ’ αὐτοῦ· ὁ δὲ θεῖος Ἀντώνιος, χαρᾶς ἀφάτου πλησθεὶς διὰ τὴν αὔξησιν, ηὐχαρίστησε τὸν Θεὸν εἴπών· «Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον, ὅτι ηὐλόγησε τὴν ἀπαρχὴν τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἄθω, καὶ ἐπλήθυνε τὸ πνευματικόν μου σπέρμα κατὰ τὴν πρόρρησιν τοῦ ἁγίου Γέοοντός μου· δεδοξασμένον ἔσται τὸ ὄνομα τὸ Ἅγιον Αὐτοῦ, τοῦ εὐδοκήσαντος νὰ συστήσῃ Μάνδραν ἱερὰν τῶν λογικῶν αὐτοῦ προβάτων». Μετὰ δὲ τὴν εὐχὴν ἀπέστειλεν ἕνα τῶν ἀδελφῶν πρὸς τὸν φιλόχριστον ἡγεμόνα παρακαλῶν αὐτὸν καὶ δι’ ἐπιστολῆς ταῦτα· «Χριστιανικώτατε αὐθέντα, ἰδοὺ ὅτι ὁ Κύριος ηὐδόκησε νὰ πληθύνῃ τοὺς Μοναχοὺς τοῦ σπηλαίου, τὸ δὲ μονύδριον εἶναι μικρὸν καὶ στενοχωροῦνται· διὸ παρακαλοῦμεν ὅπως δοθῇ παρὰ τῆς σῆς μεγαλειότητος τὸ ἐπάνωθεν τοῦ σπηλαίου μέρος, ἵνα κτισθῇ τὸ Μοναστήριον εἰς ἀνάπαυσιν τῶν ἀδελφῶν».
Ταῦτα ἀναγνοὺς ὁ εὐσεβέστατος ἡγεμὼν ὑπερεχάρη· ἀπέστειλε δὲ εὐθὺς ἄρχοντα ἐπιστάτην εἰς τὸ νὰ δοθῇ ὁ τόπος εἰς τὴν Μονὴν καὶ οὕτως ᾠκοδόμησεν ὁ Θεοδόσιος μὲ τοὺς ἀδελφοὺς Ναὸν ἐκεῖ μέγαν ξυλοστέγαστον· ὅτε δὲ ἐτελειώθη, ἐκοσμήθη μὲ ἱερὰς εἰκόνας, σκεύη καὶ ἱερὰ ἄμφια λαμπρά, ἔκτισαν δὲ καὶ τὰ κελλία κύκλωθεν τοῦ Ναοῦ, περιτειχίσαντες τὴν Μονὴν στερεῶς, συνήχθησαν δὲ εἰς αὐτὴν οἱ ἀδελφοὶ τοῦ σπηλαίου πάντες, ἔκτοτε δὲ ἀπεκλήθη ἐκείνη ἡ Μονὴ τοῦ Σπηλαίου εὐλογίας ἀπαρχὴ τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἄθω. Μετὰ δὲ ταῦτα ὁ Ὅσιος Θεοδόσιος ἠβουλήθη νὰ κτίσῃ καὶ ἑτέραν Μονήν, ἵνα συναχθῶσι καὶ ἐν ἐκείνῃ ἀδελφοί· διότι πανταχόθεν συνέρρεον καθ’ ἑκάστην· ὅθεν ἐζήτησε πρῶτον παρὰ τοῦ Ὁσίου πατρὸς αὐτοῦ Ἀντωνίου ἄδειαν, καὶ παρ’ ἐκείνου λαβὼν εὐλογίαν συνέστησε Μονὴν ἑτέραν λαμπράν. Μετὰ ταῦτα ἤρχισε νὰ συνθέτῃ τύπον ἐκκλησιαστικῆς ἀκολουθίας, πῶς νὰ ψάλλωσιν οἱ ἀδελφοί εὑρέθη δὲ τότε κατ’ οἰκονομίαν Θεοῦ κάποιος Μιχαὴλ Μοναχὸς ἐλθὼν ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν μετὰ τοῦ Μητροπολίτου Γεωργίου χειροτονηθέντος παρὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου.