Τῇ ΚΕ’ (25ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Θεολόγου.

Σελίδα 7 από 13

τελευτὴν τοῦ Καισαρίου καὶ τῆς Γοργονίας, τῶν ἀδελφῶν του, ἐπειδὴ ὅλοι ἦσαν ἐνάρετοι καὶ ἐσώθησαν. Μετὰ ταῦτα ἐγκατέλειψε τὴν ἀξίαν τῆς Ἀρχιερωσύνης καὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν Σελεύκειαν, ὅπου ἔμεινεν ἱκανὸν καιρὸν εἰς ἕνα Ναὸν τῆς Ἁγίας Πρωτομάρτυρος Θέκλης, ἕως ὅτου ἀκούσῃ ὅτι ἐψήφισαν ἄλλον Ἐπίσκοπον.

Τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ὑπῆρχον εἰς ὅλας τὰς πόλεις κακαὶ καὶ χαλεπαὶ αἱρέσεις, ὄχι μόνον τῶν Ἀρειανῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν Πνευματομάχων, οἵτινες ἔλεγον κτίσμα, οἱ ἄθεοι, τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον· καὶ τόσον ἡπλώθησαν αὐταὶ αἱ βλασφημίαι πανταχοῦ, ὥστε δὲν εἶχον πλέον πουθενὰ οἱ Ὀρθόδοξοι τόπον εἰρηνικὸν νὰ στέκουν, ἀλλὰ τοὺς ἐδίωκον ἀπὸ κάθε χώραν. Εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἦτο μεγαλυτέρα σύγχυσις· ὅθεν ὁ Μέγας Βασίλειος παρεκάλεσε πολὺ τὸν σοφὸν Γρηγόριον νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, παίρνων καὶ ἄλλους Ἀρχιερεῖς εἰς τὴν συνοδείαν του, ἵνα ὑπερμαχήσουν μὲ ὅλην τὴν δύναμιν, νὰ ἀνασπάσουν ἀπὸ τὸ μέσον τὰ ζιζάνια. Ὅταν λοιπὸν ἔφθασεν ὁ πάνσοφος εἰς τὴν βασιλεύουσαν, εὗρε τὴν Ἐκκλησίαν ταπεινωμένην καὶ καταφρονημένην ἀπὸ τὴν βασιλικὴν ἐξουσίαν καὶ τὰ σκεύη της ἀδίκως ἁρπαγμένα καὶ καταπατηθέντα ἀπὸ τοὺς ἀσεβεῖς καὶ κακόφρονας. Καθὼς λοιπὸν εἰσῆλθεν εἰς τὴν πόλιν ὁ μέγας Γρηγόριος, ἐσφενδόνησεν (ὡς ἄλλος Δαβὶδ τὸν ἀλλόφυλον) τὰ σαθρὰ καὶ μάταια τῶν κακοδόξων διδάγματα καὶ ἐστερέωσε τὴν Ὀρθοδοξίαν, καθημερινῶς νουθετῶν ἐκείνους οἵτινες ἐδελεάσθησαν εἰς τὴν πλάνην τῶν κακοδόξων καὶ τοὺς ἔφερεν εἰς ὀλίγας ἡμέρας ὅλους, μὲ τὴν σοφίαν τῶν λόγων του, εἰς τὴν ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας· τόσον δὲ ἐκοπίασε καὶ ἐκακοπάθησὲν, ὅσον οὐδεὶς ἄλλος τῶν Ἀρχιερέων οὐδέποτε· διότι δὲν εἶχεν ἀκόμη ξερριζωμένας τὰς προειρημένας αἱρέσεις ὁ πάνσοφος καὶ πάλιν ἐφάνη ἄλλος διάβολος, ὁ ἐπώνυμος τῆς ἀπωλείας Ἀπολλινάριος, ὅστις ἔκαμεν ἰδικήν του αἵρεσιν, βλασφημῶν τὴν ἐνανθρώπησιν τοῦ Θεοῦ ὁ μισάνθρωπος καὶ ἔλεγεν, ὅτι ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ δὲν ἔλαβε ψυχὴν νοεράν, ἀλλὰ ἄλογον.

Ταῦτα λέγων ὁ τῆς ἀπωλείας υἱὸς Ἀπολλινάριος, ὡς ἔμπειρος εἰς τὴν Ἑλληνικὴν παίδευσιν, ἐξηπάτησε πολλοὺς μὲ τὴν πολυλογίαν του καὶ τοὺς ἔσυρεν εἰς τὴν κακοδοξίαν του. Ὅθεν ἔπεσεν ὁ σοφὸς Γρηγόριος πάλιν εἰς μέγαν καὶ ἀκαταπόνητον πόλεμον, ἐλέγχων, ἐπιτιμῶν, παρακαλῶν, τοὺς μὲν νὰ φυλάττουν τὴν πίστιν καὶ νὰ μὴ πέσουν εἰς τὸν κρημνὸν τῆς αἱρέσεως, τοὺς δὲ ἠπατημένους νὰ ἐπιστρέψουν ὁπόθεν ἐξέπεσον. Ἀλλ’ οἱ μαθηταὶ τοῦ Ἀπολλιναρίου ἔσμιξαν μὲ τοὺς Ἀρειανοὺς καὶ τόσον

Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Ναζιανζὸς ἐρειπωθεῖσα δὲν ὑπάρχει σήμερον. Τὴν θέσιν αὐτῆς τοποθετοῦν οἱ σημερινοὶ ἀρχαιολόγοι παρὰ τὸ τουρκικὸν χωρίον Ἐϋράν-Σεχὶρ ἢ παρὰ τὸ χωρίον Μιμὶ-σοῦ.

[2] Παρθενικὸν πέλαγος ἴσως νοεῖται ἡ μεταξὺ Αἰγύπτου καὶ Κρήτης θάλασσα, διότι ἐξ Ἀλεξανδρείας ὁ Γρηγόριος ἦλθεν εἰς Ἀθήνας.

[3] Τούτου ἕνεκεν καὶ Ἀλέξιος ὁ Ἀνθωρὸς ἐστιχούργησεν εἰς αὐτὸν ταῦτα: «Ὡς ἄλλος ἀστὴρ, ἀπλανὴς σελασφόρος ἡμᾶς πορθμεύεις μυσταγωγίαις, πάτερ, πρὸς ἡλιακὴν Τριάδος φωταυγίαν, Γρηγόριε μέγιστε, πυρίπνουν στόμα».

[4] Τοῦτο τὸ σημεῖον ἔγινεν εἰς τὸν Ἅγιον ἐξ αὐτῆς τῆς αἰτίας. Ὅτε ὁ θεῖος πατὴρ ἦτο παιδίον μικρόν, ἔκοψεν ἕνα κλῶνον ἀπὸ φυτὸν λυγαρίας, ἔπειτα ἔστρεψεν αὐτὸν καὶ ἐσχημάτισε δι’ αὐτοῦ κύκλον· ἀπολυθεὶς δὲ ὁ κλῶνος, ἐκτύπησε δυνατὰ τὸ ἄκρον τοῦ δεξιοῦ ὀφθαλμοῦ του καὶ ἐπλήγωσεν αὐτόν. Ὅθεν τὸ σημεῖον τῆς πληγῆς ἐφαίνετο εἰς τὸν ὀφθαλμόν του, ἕως οὗ ἐτελεύτησε. Παρετήρησαν δέ τινες, ὅτι τὸ σημεῖον αὐτὸ φαίνεται ἔτι καὶ εἰς τὴν ἁγίαν κάραν τοῦ θείου πατρός, τὴν εὑρισκομένην εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Βατοπαιδίου. Τοῦτο διηγεῖται μόνος του ὁ Ἅγιος διὰ στίχων ἡρωϊκῶν εἰς τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἔπη.

Χαρίεν εἶναι τὸ θαῦμα, ὅπερ ἐποίησεν ὁ Θεολόγος οὗτος Γρηγόριος, τὸ ὁποῖον γράφει ὁ Δοσίθεος ἐν σελ. 679 τῆς Δωδεκαβίβλου, Μιχαὴλ ὁ Τραυλός, ὅτε ἔλαβε τὴν βασιλείαν, ἐν ἔτει ωκ’820), εὐνούχισεν ἓν παιδίον τοῦ προκατόχου του βασιλέως Λέοντος τοῦ Ἀρμενίου τὸ νεώτερον, τὸ ὁποῖον ἔζησε μέν, εὐνουχισθὲν ἐκρατήθη ὅμως ἡ φωνή του. Ὅθεν ἔκλαιεν ἔμπροσθεν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεολόγου Γρηγορίου παρακαλοῦν τὸν Ἅγιον νὰ δώσῃ εἰς αὐτὸ τὴν προτέραν φωνήν· τὴν νύκτα δὲ εἶδε, κατὰ τὸν Ζωναρᾶν, ἐν ὁράματι τὸν μέγαν Γρηγόριον λέγοντα πρὸς αὐτόν· «Ἤκουσα τῆς προσευχῆς σου καὶ τὸ ζήτημά σου ἀπέλαβες». Καὶ ἐν τῷ ἅμα ἐξύπνησε καὶ λαβὼν τὸ βιβλίον τοῦ Ἁγίου Θεολόγου ἐξεφώνησε. «Πάλιν ὁ Ἰησοῦς ὁ ἐμὸς καὶ πάλιν μυστήριον»· τὸν εἰς τὰ Φῶτα, δηλαδή, λόγον τοῦ θείου πατρὸς καὶ παραχρῆμα ἔδωκε δόξαν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὸν Ἅγιον τὸ παιδίον. Ἡ ἀνακομιδὴ δὲ τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου τούτου ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην ἐνάτην τοῦ παρόντοςβλέπε σελίδα 455 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ σύναξις εἰς τὴν Ἁγιωτάτην Μεγάλην Ἐκκλησίαν καὶ εἰς τὸν Μαρτυρικὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, εἰς τὸ ἔμβασμα τοῦ τόπου, τοῦ καλουμένου Δομνίνου καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῶν Ἁγίων Μεγάλων Ἀποστόλων, ὅπου τὸ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον ἀπεθησαύρισεν ὁ φιλόχριστος βασιλεὺς Κωνταντῖνος ὁ Πορφυρογέννητος, ὁ βασιλεύσας ἐν ἔτει ϡιβ’ (912), ἀφοῦ ἔφερεν αὐτὸ ἐκ τῆς Ναζιανζοῦ.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ