Τῇ ΚΕ’ (25ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Θεολόγου.

πρόσταγμα τοῦ παραβάτου Ἰουλιανοῦ, ὅστις ἐνομοθέτησε νὰ μὴ μανθάνουν οἱ Χριστιανοὶ ἑλληνικὰ γράμματα, ὡς ἄνωθεν εἴπομεν· δεύτερον δὲ διότι ἔβλεπε τὸν Ἀπολλινάριον γράφοντα πολλὰ βιβλία μὲ στίχους καὶ μέτρα διάφορα, μὲ τὰ ὁποῖα ἐξηπάτησε καὶ ἐπλάνησε πολλούς, φαινόμενος διὰ μαθηματικὸς εἰς ἅπαντας. Διὰ τοῦτο ἔγραψε τὰ πολύστιχα μέτρα ὁ Ἅγιος καὶ ἄλλα ποιήματα συνέθεσεν, ὅσα ἐγνώριζεν ὅτι ἐχρειάζοντο οἱ Χριστιανοί, διὰ νὰ μὴ ἀναγιγνώσκουν τὰ τῶν αἱρετικῶν ὁλότελα. Δι’ αὐτὴν λοιπὸν τὴν αἰτίαν ἔμεινεν ἐκεῖ εἰς τὴν Ἀριανζόν, εἰς τὴν ὁποίαν εἶχεν ἄδειαν νὰ γράφῃ ἀσύγχυστα καὶ οὕτως ἡσυχάσας ἱκανὸν καιρόν, ἐκαθάρισε τὸν ἑαυτόν του, διὰ μέσου τῆς φιλοσοφίας. Ἀρκεῖ δὲ μόνον νὰ εἴπωμεν ἐνταῦθα περὶ τοῦ μεγάλου τούτου Πατρός, ὅτι ἐὰν ἔπρεπε νὰ γίνῃ εἷς στῦλος ἔμψυχος καὶ ζωντανός, συντεθειμένος ἐξ ὅλων τῶν ἀρετῶν, ὁ στῦλος οὗτος ἦτο ὁ μέγας Γρηγόριος· διότι ὑπερνικήσας μὲ τὴν λαμπρότητα τῆς ζωῆς του τοὺς εὐδοκιμοῦντας κατὰ τὴν πρᾶξιν, εἰς τόσην ἀκρότητα τῆς θεωρίας ὑψώθη, ὥστε ὅλοι ἐνικῶντο ὑπὸ τῆς σοφίας του, τόσον εἰς τοὺς λόγους, ὅσον καὶ εἰς τὰ δόγματα. Τὰ σῳζόμενα αὐτοῦ συγγράμματα, λογογραφικὰ καὶ ποιητικὰ παντὸς μέτρου, δεικνύουσι τὴν λαμπρὰν καὶ γλαφυρὰν αὐτοῦ ρητορείαν καὶ θαυμασίαν πολυμάθειαν. Τὸ ὕψος τῶν θεολογικῶν αὐτοῦ νοημάτων ὡς καὶ ὅτι εἰς πάντα λόγον σχεδὸν ἀναφέρει περὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος, προεξένησεν εἰς αὐτὸν τὴν ἐπωνυμίαν «Θεολόγος Τριαδικός» [3].

Οὕτω λοιπὸν καθ’ ἑκάστην ἀναβαίνων ἀπὸ ὑψηλοτέρας εἰς ὑψηλοτέραν θεωρίαν ὁ Ἅγιος, ἔφθασε καὶ καιρὸς νὰ μεταβῇ ἀπὸ τὴν παροῦσαν πρόσκαιρον ζωὴν εἰς τὴν αἰώνιον καὶ μακαρίαν· ὅθεν μετὰ πολλοὺς πόνους καὶ ἀγωνίσματα ἀπῆλθε πρὸς ὃν ἐπόθησε Κύριον κατὰ τὴν κε’ (25ην) Ἰανουαρίου τοῦ ἔτους τϟα’ (391), ζήσας εἰς τὴν παροικίαν ταύτην τὴν πολυτάραχον καὶ πολύδακρυν χρόνους ἑξήκοντα δύο. Ἦτο δὲ εἰς τὸν τύπον τοῦ σώματος ὀλίγον ὠχρὸς καὶ χαριέστατος, σιμὸς εἰς τὴν ρῖνα, ἴσας ἔχων τὰς ὀφρῦς, ἐπειδὴ εἶχεν ἕνα τραῦμα τὸ ὁποῖον ἦτο ἐπάνω εἰς τὸ ὀμματόκλαδον [4] τὸ γένειον εἶχεν ὄχι πολλὰ μικρόν, ἀλλὰ ἀρκούντως δασύ, φαλακρός, λευκὸς εἰς τὰς τρίχας, ἐφαίνοντο δὲ τὰ ἄκρα τῆς γενειάδος του ὡσὰν περικεκαπνισμένα. Ταῖς αὐτοῦ ἁγίαις πρεσβείαις ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν.

 

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Ναζιανζὸς ἐρειπωθεῖσα δὲν ὑπάρχει σήμερον. Τὴν θέσιν αὐτῆς τοποθετοῦν οἱ σημερινοὶ ἀρχαιολόγοι παρὰ τὸ τουρκικὸν χωρίον Ἐϋράν-Σεχὶρ ἢ παρὰ τὸ χωρίον Μιμὶ-σοῦ.

[2] Παρθενικὸν πέλαγος ἴσως νοεῖται ἡ μεταξὺ Αἰγύπτου καὶ Κρήτης θάλασσα, διότι ἐξ Ἀλεξανδρείας ὁ Γρηγόριος ἦλθεν εἰς Ἀθήνας.

[3] Τούτου ἕνεκεν καὶ Ἀλέξιος ὁ Ἀνθωρὸς ἐστιχούργησεν εἰς αὐτὸν ταῦτα: «Ὡς ἄλλος ἀστὴρ, ἀπλανὴς σελασφόρος ἡμᾶς πορθμεύεις μυσταγωγίαις, πάτερ, πρὸς ἡλιακὴν Τριάδος φωταυγίαν, Γρηγόριε μέγιστε, πυρίπνουν στόμα».

[4] Τοῦτο τὸ σημεῖον ἔγινεν εἰς τὸν Ἅγιον ἐξ αὐτῆς τῆς αἰτίας. Ὅτε ὁ θεῖος πατὴρ ἦτο παιδίον μικρόν, ἔκοψεν ἕνα κλῶνον ἀπὸ φυτὸν λυγαρίας, ἔπειτα ἔστρεψεν αὐτὸν καὶ ἐσχημάτισε δι’ αὐτοῦ κύκλον· ἀπολυθεὶς δὲ ὁ κλῶνος, ἐκτύπησε δυνατὰ τὸ ἄκρον τοῦ δεξιοῦ ὀφθαλμοῦ του καὶ ἐπλήγωσεν αὐτόν. Ὅθεν τὸ σημεῖον τῆς πληγῆς ἐφαίνετο εἰς τὸν ὀφθαλμόν του, ἕως οὗ ἐτελεύτησε. Παρετήρησαν δέ τινες, ὅτι τὸ σημεῖον αὐτὸ φαίνεται ἔτι καὶ εἰς τὴν ἁγίαν κάραν τοῦ θείου πατρός, τὴν εὑρισκομένην εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Βατοπαιδίου. Τοῦτο διηγεῖται μόνος του ὁ Ἅγιος διὰ στίχων ἡρωϊκῶν εἰς τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἔπη.

Χαρίεν εἶναι τὸ θαῦμα, ὅπερ ἐποίησεν ὁ Θεολόγος οὗτος Γρηγόριος, τὸ ὁποῖον γράφει ὁ Δοσίθεος ἐν σελ. 679 τῆς Δωδεκαβίβλου, Μιχαὴλ ὁ Τραυλός, ὅτε ἔλαβε τὴν βασιλείαν, ἐν ἔτει ωκ’820), εὐνούχισεν ἓν παιδίον τοῦ προκατόχου του βασιλέως Λέοντος τοῦ Ἀρμενίου τὸ νεώτερον, τὸ ὁποῖον ἔζησε μέν, εὐνουχισθὲν ἐκρατήθη ὅμως ἡ φωνή του. Ὅθεν ἔκλαιεν ἔμπροσθεν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεολόγου Γρηγορίου παρακαλοῦν τὸν Ἅγιον νὰ δώσῃ εἰς αὐτὸ τὴν προτέραν φωνήν· τὴν νύκτα δὲ εἶδε, κατὰ τὸν Ζωναρᾶν, ἐν ὁράματι τὸν μέγαν Γρηγόριον λέγοντα πρὸς αὐτόν· «Ἤκουσα τῆς προσευχῆς σου καὶ τὸ ζήτημά σου ἀπέλαβες». Καὶ ἐν τῷ ἅμα ἐξύπνησε καὶ λαβὼν τὸ βιβλίον τοῦ Ἁγίου Θεολόγου ἐξεφώνησε. «Πάλιν ὁ Ἰησοῦς ὁ ἐμὸς καὶ πάλιν μυστήριον»· τὸν εἰς τὰ Φῶτα, δηλαδή, λόγον τοῦ θείου πατρὸς καὶ παραχρῆμα ἔδωκε δόξαν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὸν Ἅγιον τὸ παιδίον. Ἡ ἀνακομιδὴ δὲ τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου τούτου ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην ἐνάτην τοῦ παρόντοςβλέπε σελίδα 455 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ σύναξις εἰς τὴν Ἁγιωτάτην Μεγάλην Ἐκκλησίαν καὶ εἰς τὸν Μαρτυρικὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, εἰς τὸ ἔμβασμα τοῦ τόπου, τοῦ καλουμένου Δομνίνου καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῶν Ἁγίων Μεγάλων Ἀποστόλων, ὅπου τὸ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον ἀπεθησαύρισεν ὁ φιλόχριστος βασιλεὺς Κωνταντῖνος ὁ Πορφυρογέννητος, ὁ βασιλεύσας ἐν ἔτει ϡιβ’ (912), ἀφοῦ ἔφερεν αὐτὸ ἐκ τῆς Ναζιανζοῦ.