Τῇ ΚΕ’ (25ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Θεολόγου.

Σελίδα 6 από 13

ἐμάκρυναν φεύγοντες· ὁ Ἅγιος λοιπὸν ἔκαμε δεήσεις ὁλονυκτίους μὲ νηστείας καὶ δάκρυα, δεόμενος εἰς τὸν Πανάγαθον Θεὸν νὰ δώσῃ εἰς τὸν λαὸν ἕνωσιν καὶ ὁμόνοιαν. Ἔπειτα κατέπεισε τὸν πατέρα του μὲ νουθεσίας καὶ παραδείγματα καὶ ὡμολόγησε τὴν ἀλήθειαν, ζητήσας ἀπὸ τὸν Θεὸν συγχώρησιν διὰ τὴν προτέραν πλάνην του. Ἐπίσης ἐδίδαξε καὶ τὸν ἐπίλοιπον λαόν, ὁδηγήσας ἅπαντας εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν καὶ οὕτως ἔφερε τὴν πατρίδα του εἰς τὴν ἀλήθειαν τῆς πίστεως καὶ εἰς τὴν ὁμόνοιαν καὶ εἰρήνην.

Μετὰ καιρὸν ἐκάθησεν εἰς τὸν θρόνον τῆς βασιλείας ὁ τρισκατάρατος Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης, ὅστις ἔκαμε πολλὰ κατὰ τῶν Χριστιανῶν ὁ ἄχρηστος καὶ μισόχριστος, ὑστέρησε τὰς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὰ προνόμια καὶ τὰ εἰσοδήματα, τὰ ὁποῖα ἐχάρισεν εἰς αὐτὰς ὁ φιλόχριστος Κωνσταντῖνος καὶ ἄλλας ζημίας ἔκαμεν οὗτος ὁ ἀλιτήριος τύραννος· ἐξόχως δὲ προσέταξεν ὡς φθονερὸς καὶ παγκάκιστος νὰ μὴ μανθάνουν οἱ παῖδες τῶν Χριστιανῶν Ἑλληνικὰ γράμματα. Ὁ δὲ Ἅγιος εἰς πεῖσμα τοῦ παρανόμου βασιλέως συνέθεσεν ὡραιότατα ποιήματα, στηλιτεύων τὰς αἰσχρολογίας καὶ τοὺς μύθους τῶν Ἑλλήνων ὡς φλυαρήματα, καὶ τόσον ἀπεγύμνωσε τὴν πολύθεον πλάνην, ὥστε πᾶς ὅστις εἶχεν ὀλίγην γνῶσιν, τὴν περιεγέλα ὡς ματαίαν καὶ ἀξίαν πάσης καταφρονήσεως· συνέθεσε δὲ καὶ στίχους ἡρωϊκοὺς καὶ ἰαμβικούς, τραγῳδίας καὶ κωμῳδίας καὶ ἄλλα ποιήματα πολλὰ εἰς πᾶσαν ὑπόθεσιν, εἰς ἔπαινον ἀρετῆς, εἰς κάθαρσιν ψυχῆς τε καὶ σώματος, εἰς προσευχὴν καὶ θεολογίαν καὶ ἄλλα διάφορα, τὰ ὁποῖα ὅλα ἔγραψε μὲ μέτρα τεχνικά, φεύγων πᾶσαν Ἑλληνικὴν φλυαρίαν· καὶ ἐσύστησεν εἰς τοὺς Χριστιανοὺς μίαν διδασκαλίαν πάνσοφον, διὰ νὰ τὴν μανθάνουν οἱ παῖδες τῶν πιστῶν, νὰ παιδεύωνται εἰς τὴν μάθησιν καὶ νὰ στερεώνωνται εἰς τὴν εὐσέβειαν. Ταῦτα δὲ ὅλα ἔκαμεν ὁ Ἅγιος πρὸς καταισχύνην τοῦ βασιλέως καὶ ἐνίσχυσιν καὶ ζῆλον τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως.

Τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἐκοιμήθη ἡ ἀδελφὴ τοῦ Γρηγορίου, Γοργονία ὀνόματι, οἱ δὲ γονεῖς του ἦσαν ὑπέργηροι, πλησίον εἰς τοὺς ἑκατὸν χρόνους· ὅθεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ παρεκάλεσε πολὺ τὸν Ἅγιον νὰ λάβῃ τὸ βάρος τῆς Ἐπισκοπῆς ἐπάνω του, νὰ κυβερνᾷ τὴν Ἐκκλησίαν, ἐπειδὴ αὐτὸς πλέον δὲν ἠδύνατο. Ὅθεν καὶ πάλιν, παρὰ τὴν θέλησίν του, ἐδέχθη καὶ τοῦτο τὸ φορτίον διὰ νὰ σώσῃ πολλὰς ψυχὰς καὶ νὰ κυβερνήσῃ τοὺς γονεῖς του. Εἰς ὀλίγον καιρὸν ἐτελεύτησε πρῶτον ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ ὕστερα ἡ μήτηρ του, τοὺς ὁποίους ἐνεκωμίασε μὲ λόγους ἐπιταφίους, καθὼς ἔκαμε καὶ εἰς τὴν

Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Ναζιανζὸς ἐρειπωθεῖσα δὲν ὑπάρχει σήμερον. Τὴν θέσιν αὐτῆς τοποθετοῦν οἱ σημερινοὶ ἀρχαιολόγοι παρὰ τὸ τουρκικὸν χωρίον Ἐϋράν-Σεχὶρ ἢ παρὰ τὸ χωρίον Μιμὶ-σοῦ.

[2] Παρθενικὸν πέλαγος ἴσως νοεῖται ἡ μεταξὺ Αἰγύπτου καὶ Κρήτης θάλασσα, διότι ἐξ Ἀλεξανδρείας ὁ Γρηγόριος ἦλθεν εἰς Ἀθήνας.

[3] Τούτου ἕνεκεν καὶ Ἀλέξιος ὁ Ἀνθωρὸς ἐστιχούργησεν εἰς αὐτὸν ταῦτα: «Ὡς ἄλλος ἀστὴρ, ἀπλανὴς σελασφόρος ἡμᾶς πορθμεύεις μυσταγωγίαις, πάτερ, πρὸς ἡλιακὴν Τριάδος φωταυγίαν, Γρηγόριε μέγιστε, πυρίπνουν στόμα».

[4] Τοῦτο τὸ σημεῖον ἔγινεν εἰς τὸν Ἅγιον ἐξ αὐτῆς τῆς αἰτίας. Ὅτε ὁ θεῖος πατὴρ ἦτο παιδίον μικρόν, ἔκοψεν ἕνα κλῶνον ἀπὸ φυτὸν λυγαρίας, ἔπειτα ἔστρεψεν αὐτὸν καὶ ἐσχημάτισε δι’ αὐτοῦ κύκλον· ἀπολυθεὶς δὲ ὁ κλῶνος, ἐκτύπησε δυνατὰ τὸ ἄκρον τοῦ δεξιοῦ ὀφθαλμοῦ του καὶ ἐπλήγωσεν αὐτόν. Ὅθεν τὸ σημεῖον τῆς πληγῆς ἐφαίνετο εἰς τὸν ὀφθαλμόν του, ἕως οὗ ἐτελεύτησε. Παρετήρησαν δέ τινες, ὅτι τὸ σημεῖον αὐτὸ φαίνεται ἔτι καὶ εἰς τὴν ἁγίαν κάραν τοῦ θείου πατρός, τὴν εὑρισκομένην εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Βατοπαιδίου. Τοῦτο διηγεῖται μόνος του ὁ Ἅγιος διὰ στίχων ἡρωϊκῶν εἰς τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἔπη.

Χαρίεν εἶναι τὸ θαῦμα, ὅπερ ἐποίησεν ὁ Θεολόγος οὗτος Γρηγόριος, τὸ ὁποῖον γράφει ὁ Δοσίθεος ἐν σελ. 679 τῆς Δωδεκαβίβλου, Μιχαὴλ ὁ Τραυλός, ὅτε ἔλαβε τὴν βασιλείαν, ἐν ἔτει ωκ’820), εὐνούχισεν ἓν παιδίον τοῦ προκατόχου του βασιλέως Λέοντος τοῦ Ἀρμενίου τὸ νεώτερον, τὸ ὁποῖον ἔζησε μέν, εὐνουχισθὲν ἐκρατήθη ὅμως ἡ φωνή του. Ὅθεν ἔκλαιεν ἔμπροσθεν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεολόγου Γρηγορίου παρακαλοῦν τὸν Ἅγιον νὰ δώσῃ εἰς αὐτὸ τὴν προτέραν φωνήν· τὴν νύκτα δὲ εἶδε, κατὰ τὸν Ζωναρᾶν, ἐν ὁράματι τὸν μέγαν Γρηγόριον λέγοντα πρὸς αὐτόν· «Ἤκουσα τῆς προσευχῆς σου καὶ τὸ ζήτημά σου ἀπέλαβες». Καὶ ἐν τῷ ἅμα ἐξύπνησε καὶ λαβὼν τὸ βιβλίον τοῦ Ἁγίου Θεολόγου ἐξεφώνησε. «Πάλιν ὁ Ἰησοῦς ὁ ἐμὸς καὶ πάλιν μυστήριον»· τὸν εἰς τὰ Φῶτα, δηλαδή, λόγον τοῦ θείου πατρὸς καὶ παραχρῆμα ἔδωκε δόξαν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὸν Ἅγιον τὸ παιδίον. Ἡ ἀνακομιδὴ δὲ τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου τούτου ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην ἐνάτην τοῦ παρόντοςβλέπε σελίδα 455 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ σύναξις εἰς τὴν Ἁγιωτάτην Μεγάλην Ἐκκλησίαν καὶ εἰς τὸν Μαρτυρικὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, εἰς τὸ ἔμβασμα τοῦ τόπου, τοῦ καλουμένου Δομνίνου καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῶν Ἁγίων Μεγάλων Ἀποστόλων, ὅπου τὸ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον ἀπεθησαύρισεν ὁ φιλόχριστος βασιλεὺς Κωνταντῖνος ὁ Πορφυρογέννητος, ὁ βασιλεύσας ἐν ἔτει ϡιβ’ (912), ἀφοῦ ἔφερεν αὐτὸ ἐκ τῆς Ναζιανζοῦ.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ