Τῇ ΚΕ’ (25ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Θεολόγου.

Σελίδα 2 από 13

Ὅταν δὲ ὁ νέος Γρηγόριος ἔφθασεν εἰς τὸ δέκατον ἔτος τῆς ἡλικίας του, ἐπειδὴ εἶχε πόθον νὰ μάθῃ τὰς ἐπιστήμας τῶν γραμμάτων, ἐπῆγεν εἰς τὴν Καισάρειαν καὶ ἐκεῖ συναναστρεφόμενος μὲ τοὺς ἐξαιρέτους καὶ μαθηματικοὺς διδασκάλους, ἐπῆρεν εἰς ὀλίγον καιρὸν ἀρκετὰ τῶν γραμμάτων τὴν παίδευσιν, διότι πρῶτον μὲν ἦτο εἰς τὴν εὐφυΐαν τοῦ νοὸς ἐπιδέξιος, δεύτερον δὲ ἔβαλε πολὺν πόθον καὶ ἐσπούδαζεν ὑπέρμετρα. Ἀφοῦ λοιπὸν ἔκαμεν ἱκανὸν καιρὸν εἰς Καισάρειαν, ἐπῆγεν εἰς τὴν Παλαιστίνην νὰ μάθῃ καὶ ρητορικήν, ὄχι τὴν τάξιν αὐτῆς, ἀλλὰ τὸ καλλώπισμα τοῦ λόγου καὶ τὸν στολισμὸν τῆς φράσεως. Ἀπὸ τὴν Παλαιστίνην ἐπῆγεν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, εἰς ἕνα τόπον Φάρον καλούμενον ὄχι μόνον δὲ αὐτὰς τὰς τρεῖς πόλεις περιῆλθεν, ἀλλὰ καὶ πολλὰς ἄλλας χώρας καὶ τόπους ἐπιθυμῶν νὰ συνομιλήσῃ μὲ σοφοὺς καὶ μαθηματικοὺς ἀνθρώπους, ἵνα μάθῃ τάξιν καὶ φρόνησιν. Ὅθεν πολλὴν ὠφέλειαν ἀπέκτησεν ἀπὸ τοῦτο καὶ περισσῶς ἐκαρπώθη· ὕστερον δὲ πάλιν ἔχων πόθον νὰ σοφισθῇ περισσότερον, ἠθέλησε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὰς Ἀθήνας, ὅπου ἦσαν τότε οἱ μεγάλοι φιλόσοφοι. Εἰσῆλθε λοιπὸν εἰς ἕνα πλοῖον Αἰγινήτικον καὶ ἔπλεον εἰς τὸ Παρθενικὸν πέλαγος [2]· ἐκεῖ δὲ ἐξαφνικὰ ἦλθεν ἄλλος ἄνεμος ἐναντίος καὶ τόσον ἄγριος καὶ χαλεπώτατος, ὥστε τὸ σκάφος ἐκινδύνευε νὰ καταποντισθῇ καὶ ἦτο τόσον σκότος, ὥστε μήτε οὐρανὸς ἐφαίνετο, οὔτε θάλασσα, ἀλλὰ παρομοίως ἦτο ὡς εἰς τὴν ἐνάτην πληγὴν τῆς Αἰγύπτου, σκότος ψηλαφητὸν καὶ ὑπέρμετρον.

Ἔκλαιον λοιπὸν ὅλοι τοῦ πλοίου, θρηνοῦντες ἀπαρηγόρητα τὸν τοῦ σώματος θάνατον, ὁ δὲ νέος Γρηγόριος ἐφοβεῖτο μᾶλλον τὸν τῆς ψυχῆς θάνατον, ἐπειδὴ ἦτο ἀκόμη ἀβάπτιστος καὶ ἐθλίβετο ἀπὸ τοὺς ἄλλους περισσότερον. Ἔπειτα ἐνεθυμήθη ἐκεῖνα τὰ παλαιὰ τοῦ Θεοῦ θαυμάσια, ὅσα ἐτέλεσεν εἰς εὐεργεσίαν τῶν ἀχαρίστων Ἰουδαίων εἰς τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν, τὴν ὁποίαν ἔσχισεν εἰς δύο καὶ ἐπέρασαν οἱ Ἑβραῖοι, οἱ δὲ διώκοντες αὐτοὺς κατεποντίσθησαν ἅπαντες. Ὕστερα δὲ πάλιν ὅτι ἀνέβλυσεν ὕδωρ ἀπὸ τὴν πέτραν καὶ τοὺς ἐπότισε καὶ ὅτι τροφὴν οὐρανόθεν τοσούτους χρόνους τοὺς ἔβρεχε καὶ τοὺς ἔτρεφε μὲ αὐτάρκειαν, ὅτι τοὺς τρεῖς Παῖδας ἐφύλαξεν ἀβλαβεῖς εἰς τὴν κάμινον καὶ ὅτι τὸν Δανιὴλ ἀπὸ τοὺς λέοντας καὶ τὸν Ἰωνᾶν εἰς τὴν κοιλίαν τοῦ κήτους σῷον καὶ ἀκέραιο διεφύλαξε· ταῦτα, λέγω, καὶ ἄλλα ἐξαίσια θαυμάσια τοῦ παντοδυνάμου Θεοῦ ὁ σοφὸς Γρηγόριος ἐνθυμούμενος,

Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Ναζιανζὸς ἐρειπωθεῖσα δὲν ὑπάρχει σήμερον. Τὴν θέσιν αὐτῆς τοποθετοῦν οἱ σημερινοὶ ἀρχαιολόγοι παρὰ τὸ τουρκικὸν χωρίον Ἐϋράν-Σεχὶρ ἢ παρὰ τὸ χωρίον Μιμὶ-σοῦ.

[2] Παρθενικὸν πέλαγος ἴσως νοεῖται ἡ μεταξὺ Αἰγύπτου καὶ Κρήτης θάλασσα, διότι ἐξ Ἀλεξανδρείας ὁ Γρηγόριος ἦλθεν εἰς Ἀθήνας.

[3] Τούτου ἕνεκεν καὶ Ἀλέξιος ὁ Ἀνθωρὸς ἐστιχούργησεν εἰς αὐτὸν ταῦτα: «Ὡς ἄλλος ἀστὴρ, ἀπλανὴς σελασφόρος ἡμᾶς πορθμεύεις μυσταγωγίαις, πάτερ, πρὸς ἡλιακὴν Τριάδος φωταυγίαν, Γρηγόριε μέγιστε, πυρίπνουν στόμα».

[4] Τοῦτο τὸ σημεῖον ἔγινεν εἰς τὸν Ἅγιον ἐξ αὐτῆς τῆς αἰτίας. Ὅτε ὁ θεῖος πατὴρ ἦτο παιδίον μικρόν, ἔκοψεν ἕνα κλῶνον ἀπὸ φυτὸν λυγαρίας, ἔπειτα ἔστρεψεν αὐτὸν καὶ ἐσχημάτισε δι’ αὐτοῦ κύκλον· ἀπολυθεὶς δὲ ὁ κλῶνος, ἐκτύπησε δυνατὰ τὸ ἄκρον τοῦ δεξιοῦ ὀφθαλμοῦ του καὶ ἐπλήγωσεν αὐτόν. Ὅθεν τὸ σημεῖον τῆς πληγῆς ἐφαίνετο εἰς τὸν ὀφθαλμόν του, ἕως οὗ ἐτελεύτησε. Παρετήρησαν δέ τινες, ὅτι τὸ σημεῖον αὐτὸ φαίνεται ἔτι καὶ εἰς τὴν ἁγίαν κάραν τοῦ θείου πατρός, τὴν εὑρισκομένην εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Βατοπαιδίου. Τοῦτο διηγεῖται μόνος του ὁ Ἅγιος διὰ στίχων ἡρωϊκῶν εἰς τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἔπη.

Χαρίεν εἶναι τὸ θαῦμα, ὅπερ ἐποίησεν ὁ Θεολόγος οὗτος Γρηγόριος, τὸ ὁποῖον γράφει ὁ Δοσίθεος ἐν σελ. 679 τῆς Δωδεκαβίβλου, Μιχαὴλ ὁ Τραυλός, ὅτε ἔλαβε τὴν βασιλείαν, ἐν ἔτει ωκ’820), εὐνούχισεν ἓν παιδίον τοῦ προκατόχου του βασιλέως Λέοντος τοῦ Ἀρμενίου τὸ νεώτερον, τὸ ὁποῖον ἔζησε μέν, εὐνουχισθὲν ἐκρατήθη ὅμως ἡ φωνή του. Ὅθεν ἔκλαιεν ἔμπροσθεν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεολόγου Γρηγορίου παρακαλοῦν τὸν Ἅγιον νὰ δώσῃ εἰς αὐτὸ τὴν προτέραν φωνήν· τὴν νύκτα δὲ εἶδε, κατὰ τὸν Ζωναρᾶν, ἐν ὁράματι τὸν μέγαν Γρηγόριον λέγοντα πρὸς αὐτόν· «Ἤκουσα τῆς προσευχῆς σου καὶ τὸ ζήτημά σου ἀπέλαβες». Καὶ ἐν τῷ ἅμα ἐξύπνησε καὶ λαβὼν τὸ βιβλίον τοῦ Ἁγίου Θεολόγου ἐξεφώνησε. «Πάλιν ὁ Ἰησοῦς ὁ ἐμὸς καὶ πάλιν μυστήριον»· τὸν εἰς τὰ Φῶτα, δηλαδή, λόγον τοῦ θείου πατρὸς καὶ παραχρῆμα ἔδωκε δόξαν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὸν Ἅγιον τὸ παιδίον. Ἡ ἀνακομιδὴ δὲ τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου τούτου ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην ἐνάτην τοῦ παρόντοςβλέπε σελίδα 455 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ σύναξις εἰς τὴν Ἁγιωτάτην Μεγάλην Ἐκκλησίαν καὶ εἰς τὸν Μαρτυρικὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, εἰς τὸ ἔμβασμα τοῦ τόπου, τοῦ καλουμένου Δομνίνου καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῶν Ἁγίων Μεγάλων Ἀποστόλων, ὅπου τὸ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον ἀπεθησαύρισεν ὁ φιλόχριστος βασιλεὺς Κωνταντῖνος ὁ Πορφυρογέννητος, ὁ βασιλεύσας ἐν ἔτει ϡιβ’ (912), ἀφοῦ ἔφερεν αὐτὸ ἐκ τῆς Ναζιανζοῦ.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ