ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ πάνσοφος καὶ θαυμάσιος ἀνὴρ ἐγεννήθη εἰς τὰ μέρη τῆς Ἀνατολῆς εἰς χωρίον καλούμενον Ἀριανζός, κείμενον πλησίον τῆς πόλεως Ναζιανζοῦ [1], ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὴν δευτέραν τῶν Καππαδοκῶν ἐπαρχίαν περὶ τὸ ἔτος τκθ’ (329). Οἱ γονεῖς του ἦσαν πλούσιοι, εὐγενεῖς, ἔντιμοι καὶ ἐνάρετοι. Ἡ μὲν μήτηρ αὐτοῦ ἦτο εὐσεβὴς ἀπὸ τὴν ἀρχὴν καὶ Χριστιανὴ Ὀρθόδοξος, ἀπὸ γένος εὐγενικώτατον, ὁ δὲ πατὴρ ἦτο εἰδωλολάτρης πρότερον, ἀλλ’ ὕστερον, ἀφοῦ ἐγέννησε τὸν Ἅγιον Γρηγόριον, ἐμίσησε τὴν εἰδωλολατρίαν καὶ προσῆλθεν εἰς τὴν εὐσέβειαν· ἐκαλεῖτο δὲ καὶ αὐτὸς ὁμοίως Γρηγόριος, ἡ δὲ γυνὴ ὠνομάζετο Νόννα. Αὕτη πρῶτον μὲν ἦτο στεῖρα καὶ ἄτεκνος, ὅθεν πολλάκις ἐδέετο τοῦ Παντοδυνάμου Θεοῦ μετὰ πίστεως νὰ τῆς δώσῃ παιδίον ἀρσενικὸν καὶ νὰ τοῦ τὸ ἀφιερώσῃ, ὡς ἡ Ἄννα τὸν Σαμουήλ, ἐξ αὐτῆς τῆς γεννήσεως καὶ ἀναγεννήσεως. Ἰδὼν λοιπὸν ὁ Κύριος τῆς γυναικὸς τὴν εὐλάβειαν, ἐπήκουσε τῆς δεήσεως αὐτῆς καὶ τῆς ἐφανέρωσε μίαν νύκτα εἰς τὸ ὅραμα, ὅτι μέλλει νὰ γεννήσῃ υἱόν, ὅστις θὰ γίνῃ δοῦλος τοῦ Θεοῦ γνησιώτατος καὶ νὰ τὸν ὀνομάσῃ Γρηγόριον. Ταῦτα βλέπουσα εἰς τὸν ὕπνον της ἡ Νόννα ἐχάρη.

Ἀφοῦ λοιπὸν ἐγέννησεν αὐτὸν καὶ τὸν ἀπεγαλάκτισε, τὸν ἐπῆρεν ἀπὸ τὰς ἀγκάλας της καὶ μὲ τὴν προθυμίαν τῆς πίστεως ἐνίκησε τὰ σπλάγχνα τῆς φύσεως καὶ τὸν ἀφιέρωσεν εἰς τὸν Θεόν, καθὼς ἔταξε πρὸ τῆς συλλήψεως· αὐτὸς δὲ πάλιν ὁ θεοχαρίτωτος ἐδείκνυεν ἀπὸ βρέφος ὁποῖος ἔμελλε νὰ γίνῃ, ὅταν ἔλθῃ εἰς ἡλικίαν νόμιμον· καὶ δὲν ἔκαμνε ποσῶς ἀταξίας καὶ παιδικὰ παιγνίδια οὔτε ἄλλας πράξεις τῶν παιδίων ἐζήτει νὰ κάμνῃ, ἀλλὰ μόνον ἐσπούδαζε τὰ γράμματα· καὶ τόσον τὰ ἐπόθησεν ἐξ ὅλης ψυχῆς καὶ καρδίας του, ὥστε ἐλησμόνει τὸ φαγητὸν πολλάκις διὰ νὰ μὴ ἀμελήσῃ τὸ μάθημα· ὁμοίως καὶ ὁ πατὴρ αὐτοῦ Γρηγόριος ἔδειξε τόσην θερμότητα καὶ εὐλάβειαν εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ μετὰ τὴν θείαν αὐτοῦ ἀναγέννησιν, ὥστε τὸν ἐψήφισαν οἱ εὐσεβεῖς τῆς πόλεως ἐκείνης ποιμένα των καὶ διδάσκαλον καὶ ἐχειροτονήθη Ἀρχιεπίσκοπος τῆς Ναζιανζοῦ, ὅστις καὶ πρότερον μὲν ἦτο ἐνάρετος, ἀλλὰ τότε διὰ τὴν ἀξίαν τῆς Ἀρχιερωσύνης ἐφύλαττε πᾶσαν ἀκρίβειαν τῆς Ὀρθοδοξίας ἐπιμελέστατα.