Ἀφοῦ δὲ ὁ βασιλεὺς Θεοδόσιος ἐνίκησε τοὺς ἐχθρούς του καὶ ὑποτάξας αὐτοὺς τοὺς ὑπεχρέωσε νὰ τοῦ δίδουν ὡρισμένον φόρον, ἐπέστρεψε νικητὴς καὶ τροπαιοῦχος εἰς τὰ βασίλεια. Τότε ἐτίμησε πολὺ τὸν Ἀρχιερέα Γρηγόριον, συνοδεύσας δὲ αὐτὸν μὲ τοὺς δορυφόρους του καὶ ὅλην τὴν Σύγκλητον τὸν ἐπῆγεν εἰς Ἐκκλησίαν καὶ κάμνων εἰς αὐτὸν μεγάλην φήμην τὸν ηὐχαρίστησε διὰ τοὺς πολλοὺς κόπους καὶ τὴν κακοπάθειαν ποὺ ὑπέμεινεν ἀπὸ τοὺς κακόφρονας διὰ τὴν εὐσέβειαν. Ἀφοῦ λοιπὸν τὸν ἐνεκωμίασεν, ὡς ἔπρεπε, τοῦ ἔδωκεν εἰς τὰς χεῖρας τὴν ἀρχιερατικὴν ράβδον καὶ ἐφίλησεν ὁ εἷς τοῦ ἄλλου τὴν δεξιάν, καὶ λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ ἀοίδιμος· «Ὁ Θεὸς διὰ τῆς ἰδικῆς μας χειρὸς σοῦ δίδει τὴν Ἐκκλησίαν του καὶ σοῦ παραδίδω καὶ ἐγὼ τὸν ἱερὸν θρόνον νὰ τὸν κυβερνᾷς ὡς ἔμπειρος». Ὁ δὲ Ἅγιος περιχαρὴς γενόμενος ἐφίλησε τὸν βασιλέα καὶ τὸν εὐχήθηκε.

Ταῦτα οἱ Ἀρειανοὶ βλέποντες ἐφθόνησαν πολλὰ διὰ τὴν τιμὴν τὴν ὁποίαν ἔκαμεν ὁ βασιλεὺς εἰς τὸν Ἅγιον καὶ ἀνεζήτουν καιρὸν ἐπιτήδειον νὰ θανατώσουν αὐτόν, διὰ νὰ μὴ τὸν ἔχουν ἀντίδικον· ἐπλήρωσαν ὅθεν οἱ ἄνομοι ἕνα νέον νὰ φονεύσῃ τὸν Ἅγιον ἀπόκρυφα, διὰ νὰ μὴ γίνῃ εἰς τὸν λαὸν σύγχυσις· οὗτος ἐδοκίμασε νὰ τελέσῃ τοιαύτην παρανομίαν καὶ δὲν ἠδυνήθη, διότι ὁ Θεός, ὅστις ἐφύλαττε τὸν δοῦλόν του, τὸν ἠμπόδισεν· ὅθεν ὁ νέος ἠννόησε τὴν θείαν θαυματουργίαν καὶ φοβούμενος τὴν φοβερὰν ἀνταπόδοσιν, μετενόησεν ἐκ καρδίας τὸ πταίσιμον καὶ πηγαίνων εἰς τὸν Ἅγιον ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ, μετὰ δακρύων ζητῶν συγχώρησιν· καὶ ἐρωτῶν αὐτὸν ὁ Ἅγιος τί ἔκαμε, δὲν ἠδύνατο νὰ ἀπαντήσῃ ἀπὸ τὰ δάκρυα. Τότε τοῦ λέγει εἷς κληρικός, ὅστις ἤξευρε τὴν ὑπόθεσιν· «Αὐτὸς εἶναι ὁ φονεύς, ὅστις ἀκούμβησε τὸ σπαθὶ εἰς τὸ στῆθός σου νὰ σὲ θανατώσῃ, καθὼς οἱ ἐχθροί μας τοῦ παρήγγειλαν, ἀλλὰ ὁ Χριστὸς σὲ ἐφύλαξε· τώρα λοιπὸν μετανοεῖ διὰ τὴν ἁμαρτίαν του καὶ σοῦ ζητεῖ συγχώρησιν». Τότε παρευθὺς ὁ χριστομίμητος Γρηγόριος ἐνηγκαλίσθη τὸν ἐχθρόν του, λέγων· «Ὁ Δεσπότης Χριστός, ὅστις ἐφύλαξεν ἐμέ, τέκνον μου, αὐτὸς νὰ συγχωρήσῃ καὶ τὸ ἰδικόν σου πταίσιμον μόνον ἄφες τὴν αἵρεσιν καὶ πρόσελθε εἰς τὴν ὀρθὴν ὁμολογίαν νὰ δουλεύῃς εἰς τὸν Χριστὸν μὲ καθαρὰν συνείδησιν». Ὡς ἤκουσεν ἡ πόλις ὅλη τὴν τοιαύτην ἀνεξικακίαν τοῦ Ἁγίου, τὸν ἠγάπησαν ἔτι περισσότερον.

Εἰς ἐκείνους τοὺς χρόνους ἀπὸ ὅλον τὸν κόσμον μὲ πρόσταγμα βασιλικὸν συνηθροίσθη εἰς τὴν βασιλεύουσαν τῶν πόλεων, τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἡ Ἁγία καὶ Οἰκουμενικὴ Β’ Σύνοδος ἐναντίον Μακεδονίου τοῦ Πνευματομάχου, ὅστις τὴν