Τῇ ΚΕ’ (25ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Θεολόγου.

Σελίδα 12 από 13

Μετὰ τὴν ἀναχώρησιν τοῦ θείου Γρηγορίου, ἡ μὲν ἁγία Σύνοδος ἐξέλεξε Πατριάρχην τὸν θεῖον Νεκτάριον ἀπὸ τὴν Ταρσὸν τῆς Κιλικίας, ὁ δὲ Γρηγόριος ἐπῆγεν εἰς τὸ χωρίον τῆς Καππαδοκίας Ἀριανζόν, εἰς τὸ ὁποῖον ἐγεννήθη καὶ εἰς τὸ ὁποῖον εἶχε κληρονομίαν ἀπὸ τὸν πατέρα του καὶ εἰς αὐτὸ ἐκάθησεν. Ἐπειδὴ δὲ πρὸ μικροῦ εἶχεν ἀναπαυθῆ ὁ Μέγας Βασίλειος, ἔκαμεν ἐκεῖ ὁ Μέγας Γρηγόριος τὸν ἐπιτάφιον λόγον του εἰς τὸν Μέγαν τοῦτον φωστῆρα καὶ ἀκολούθως ἐπῆγεν εἰς τὴν Καισάρειαν καὶ τὸν ἀνέγνωσεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Ἔπειτα ἐπέστρεψεν εἰς τὴν Ναζιανζόν, ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἔλειψε χρόνους ὁλοκλήρους δώδεκα (12), τοὺς ὁποίους ἔκαμεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν.

Τὸν καιρὸν ἐκεῖνον, οἱ μαθηταὶ τοῦ Ἀπολλιναρίου, μὴ δυνάμενοι νὰ σπείρουν ἐκεῖ εἰς την βασιλεύουσαν τὴν αἵρεσίν των, διότι ἐφοβοῦντο τὸν Ἅγιον Γρηγόριον, τὴν ἐσκόρπισαν εἰς ἄλλους τόπους τῆς χώρας καὶ ἐπλάνησαν πολλοὺς μὲ τὰ μιαρά των διδάγματα· τινὲς δὲ ἀπ’ ἐκείνους ἐτόλμησαν καὶ ἐπῆγαν εἰς τὴν Ναζιανζὸν καὶ ἐχειροτόνησαν Ἐπισκόπους ἰδικούς των οἱ ἀλιτήριοι, τοὺς ὁποίους ἐξώρισεν ὁ Ἅγιος φθάνων ἐκεῖ καὶ χειροτονήσας Ὀρθοδόξους, ἐκαθάρισε δὲ πάλιν τὴν Ναζιανζὸν ἀπὸ τὸν μολυσμὸν τῆς αἱρέσεως. Πολὺ τὸν παρεκάλεσαν νὰ μείνῃ ἐκεῖ εἰς τὴν πατρίδα του, ἀλλὰ δὲν ἔστερξεν, ὅτι ἠγάπα πολὺ τὴν ἡσυχίαν. Μόνον ἐχειροτόνησεν ἐκεῖ εἰς τὴν Ναζιανζὸν Ἀρχιερέα ἕνα ταπεινόφρονα καὶ ἐνάρετον ἄνθρωπον, ὀνόματι Εὐλάλιον, τὸν ὁποῖον εἶχεν ὑπηρέτην πρότερον καὶ ἤξευρε τὴν ἀρετὴν καὶ πολιτείαν του. Καὶ τότε ἀφοῦ ἀνέσπασε τὰ ζιζάνια τῆς αἱρέσεως, ἐπῆγε πάλιν εἰς τὴν Ἀριανζὸν καὶ ἡσύχαζε, γράφει δὲ ἐκεῖθεν πρός τινα Πρεσβύτερον, ὀνόματι Κλυδώνιον, ἄνδρα θεοσεβέστατον καὶ εἰς ἄλλους τινάς, νὰ μὴ δέχωνται τὰς χειροτονίας τῶν Ἀπολλιναριστῶν, ἀλλὰ νὰ τοὺς ἀποστρέφωνται ὡς παρανόμους καὶ ξένους ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ.

Ἔγραφε δὲ ὁ Ἅγιος καὶ εἰς ἄλλους τόπους καὶ χώρας καὶ ἔστελλε πανταχοῦ γράμματα, ὅπου ἤθελεν ἀκούσει ὅτι εὑρίσκοντο αἱρετικοὶ Ἐπίσκοποι καὶ ἐστηλίτευεν αὐτούς, ἀνατρέπων τὰ δυσσεβῆ καὶ ἄθεά των δόγματα, καθὼς φαίνεται καὶ εἰς τὰς δύο του ἐπιστολάς, τὰς ὁποίας γράφει πρὸς τὸν Κλυδώνιον καὶ εἰς τοὺς στίχους τοὺς ὁποίους συνέθεσε, διὰ δύο αἰτίας, σοφώτατα. Πρῶτον μὲν διὰ νὰ ἐλέγξῃ τὸ παράνομον

Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Ναζιανζὸς ἐρειπωθεῖσα δὲν ὑπάρχει σήμερον. Τὴν θέσιν αὐτῆς τοποθετοῦν οἱ σημερινοὶ ἀρχαιολόγοι παρὰ τὸ τουρκικὸν χωρίον Ἐϋράν-Σεχὶρ ἢ παρὰ τὸ χωρίον Μιμὶ-σοῦ.

[2] Παρθενικὸν πέλαγος ἴσως νοεῖται ἡ μεταξὺ Αἰγύπτου καὶ Κρήτης θάλασσα, διότι ἐξ Ἀλεξανδρείας ὁ Γρηγόριος ἦλθεν εἰς Ἀθήνας.

[3] Τούτου ἕνεκεν καὶ Ἀλέξιος ὁ Ἀνθωρὸς ἐστιχούργησεν εἰς αὐτὸν ταῦτα: «Ὡς ἄλλος ἀστὴρ, ἀπλανὴς σελασφόρος ἡμᾶς πορθμεύεις μυσταγωγίαις, πάτερ, πρὸς ἡλιακὴν Τριάδος φωταυγίαν, Γρηγόριε μέγιστε, πυρίπνουν στόμα».

[4] Τοῦτο τὸ σημεῖον ἔγινεν εἰς τὸν Ἅγιον ἐξ αὐτῆς τῆς αἰτίας. Ὅτε ὁ θεῖος πατὴρ ἦτο παιδίον μικρόν, ἔκοψεν ἕνα κλῶνον ἀπὸ φυτὸν λυγαρίας, ἔπειτα ἔστρεψεν αὐτὸν καὶ ἐσχημάτισε δι’ αὐτοῦ κύκλον· ἀπολυθεὶς δὲ ὁ κλῶνος, ἐκτύπησε δυνατὰ τὸ ἄκρον τοῦ δεξιοῦ ὀφθαλμοῦ του καὶ ἐπλήγωσεν αὐτόν. Ὅθεν τὸ σημεῖον τῆς πληγῆς ἐφαίνετο εἰς τὸν ὀφθαλμόν του, ἕως οὗ ἐτελεύτησε. Παρετήρησαν δέ τινες, ὅτι τὸ σημεῖον αὐτὸ φαίνεται ἔτι καὶ εἰς τὴν ἁγίαν κάραν τοῦ θείου πατρός, τὴν εὑρισκομένην εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Βατοπαιδίου. Τοῦτο διηγεῖται μόνος του ὁ Ἅγιος διὰ στίχων ἡρωϊκῶν εἰς τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἔπη.

Χαρίεν εἶναι τὸ θαῦμα, ὅπερ ἐποίησεν ὁ Θεολόγος οὗτος Γρηγόριος, τὸ ὁποῖον γράφει ὁ Δοσίθεος ἐν σελ. 679 τῆς Δωδεκαβίβλου, Μιχαὴλ ὁ Τραυλός, ὅτε ἔλαβε τὴν βασιλείαν, ἐν ἔτει ωκ’820), εὐνούχισεν ἓν παιδίον τοῦ προκατόχου του βασιλέως Λέοντος τοῦ Ἀρμενίου τὸ νεώτερον, τὸ ὁποῖον ἔζησε μέν, εὐνουχισθὲν ἐκρατήθη ὅμως ἡ φωνή του. Ὅθεν ἔκλαιεν ἔμπροσθεν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεολόγου Γρηγορίου παρακαλοῦν τὸν Ἅγιον νὰ δώσῃ εἰς αὐτὸ τὴν προτέραν φωνήν· τὴν νύκτα δὲ εἶδε, κατὰ τὸν Ζωναρᾶν, ἐν ὁράματι τὸν μέγαν Γρηγόριον λέγοντα πρὸς αὐτόν· «Ἤκουσα τῆς προσευχῆς σου καὶ τὸ ζήτημά σου ἀπέλαβες». Καὶ ἐν τῷ ἅμα ἐξύπνησε καὶ λαβὼν τὸ βιβλίον τοῦ Ἁγίου Θεολόγου ἐξεφώνησε. «Πάλιν ὁ Ἰησοῦς ὁ ἐμὸς καὶ πάλιν μυστήριον»· τὸν εἰς τὰ Φῶτα, δηλαδή, λόγον τοῦ θείου πατρὸς καὶ παραχρῆμα ἔδωκε δόξαν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὸν Ἅγιον τὸ παιδίον. Ἡ ἀνακομιδὴ δὲ τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου τούτου ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην ἐνάτην τοῦ παρόντοςβλέπε σελίδα 455 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ σύναξις εἰς τὴν Ἁγιωτάτην Μεγάλην Ἐκκλησίαν καὶ εἰς τὸν Μαρτυρικὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, εἰς τὸ ἔμβασμα τοῦ τόπου, τοῦ καλουμένου Δομνίνου καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῶν Ἁγίων Μεγάλων Ἀποστόλων, ὅπου τὸ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον ἀπεθησαύρισεν ὁ φιλόχριστος βασιλεὺς Κωνταντῖνος ὁ Πορφυρογέννητος, ὁ βασιλεύσας ἐν ἔτει ϡιβ’ (912), ἀφοῦ ἔφερεν αὐτὸ ἐκ τῆς Ναζιανζοῦ.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ