Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος καὶ θεοφόρος πατὴρ ἡμῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ ἐν τῷ Ὀλύμπῳ ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

εἰπόντος τοῦ Ὁσίου ἐσιώπησαν ὅλαι, μόνον δὲ μία, ἥτις ἦτο πλέον ἀναίσχυντος, ἀπεκρίθη μὲ αὐθάδειαν λέγουσα· «Σεῖς πορνεύετε, ψευδομόναχοι, καὶ ἡμᾶς διδάσκεις, ὑποκριτά, καὶ δὲν ὑπάγεις εἰς τὴν ὁδόν σου; τὶ σὲ μέλει δι’ ἡμᾶς, αἵτινες δὲν σὲ συγγενεύομεν;». Τότε τῆς λέγει ὁ Ὅσιος· «Εὐλογητὸς ὁ Θεός, ὅστις οἰκονομεῖ πρὸς τὸ συμφέρον ἅπαντα· αὐτὸς νὰ παιδεύσῃ ἀφρονεστάτη, τὴν ἀχαλίνωτον γλῶσσάν σου, διὰ νὰ γίνῃς εἰς τὰς ἄλλας, πρὸς σωφρονισμόν, ὑπόδειγμα». Ταῦτα εἰπών, ἐπῆγε τὸ βράδυ καὶ ἔμεινεν εἰς ἕνα φιλομόναχον· ἐκείνη δὲ ἡ ταλαίπωρος πρὶν φθάσῃ εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ πατρός της ἐδαιμονίσθη ἀφρίζουσα καὶ τὴν γῆν λακτίζουσα. Οἱ δὲ γονεῖς αὐτῆ ἐλυποῦντο μὴ γιγνώσκοντες πόθεν τῆς ἦλθε τοιαύτη παίδευσις, ἀλλὰ μία ἀπὸ τὰς συντρόφους της εἶπεν εἰς αὐτοὺς καταλεπτῶς τὴν ὑπόθεσιν· ὅθεν ἔδραμον μετὰ δακρύων εἰς ὅλην τὴν πόλιν ἐρωτῶντες διὰ τὸν Ἀσκητὴν εἰς ποῖον οἶκον κατέλυσε καὶ εὑρόντες αὐτόν, ἔπεσον εἰς τοὺς πόδας του, δεόμενοι νὰ συγχωρήσῃ τὴν ἄγνωστον παῖδα, ὡς ἀμνησίκακος ὁ δὲ Ὅσιος, εὐλογήσας αὐτήν, ἐσωφρόνισε ψυχῇ τε καὶ σώματι καὶ ἰαθεῖσα δὲν ὑπανδρεύθη ἀπὸ τὸ φόβον της, ἀλλὰ ἐτέλεσε τὴν ζωήν της σώφρονα.

Ἦτό τις Μοναχὸς εἰς τὴν Βέροιαν, ὅστις ἐγνώριζεν ὀλίγα γράμματα καὶ ἐπειδὴ τοῦ ἔτυχε ἓν μαντικὸν βιβλίον εἰς χεῖράς του, ἀνεγνωσε διὰ δοκιμὴν ὀλίγον, ἐπικαλούμενος τοὺς δαίμονας. Νύκτα δέ τινα κοιμώμενος, εἶδεν εἰς ὄνειρον γιγαντιαῖον τινὰ αἰθίοπα, ὅστις τοῦ λέγει· «Ἐπειδὴ μὲ προσεκάλεσες ἦλθα καὶ ἐὰν θέλῃς προσκύνησόν με νὰ σοῦ κάμω τὸ ζήτημα». Ὁ δὲ Μοναχὸς, γνωρίσας ὅτι ἦτο ὁ δαίμων, εἶπεν εἰς αὐτόν· «Κύριον τὸν Θεόν μου προσκυνήσω καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσω». Τότε τοῦ ἔδωκεν ὁ δαίμων εἰς τὸ πρόσωπον μετὰ θυμοῦ μέγα ράπισμα λέγων· «Ἐπειδὴ δὲν μὲ προσκυνεῖς, διατί μὲ ἐκάλεσες;». Τότε ἀπὸ τὸν πόνον ὁ Μοναχὸς ἐξύπνησε καὶ δυνατὰ ἐφώναζε κλαίων καὶ συναχθέντες τινὲς εἶδον τὴν σιαγόνα του τόσον πρησμένην καὶ μαυρισμένην, ὥστε ἦτο ξένον θέαμα· εἰς ὀλίγας δὲ ἡμέρας ἐπρήσθη καὶ ἐμαύρισεν ἔτι χειρότερα, οἱ δὲ ὀφθαλμοί του ποσῶς δὲν ἐφαίνοντο. Ὅθεν ἔστειλαν μήνυμα εἰς τὸν Ἅγιον νὰ ἔλθῃ νὰ τὸν ἴδῃ. Βλέπων δὲ αὐτὸν ὁ Ὅσιος ἔκαμε προσευχὴν εἰς τὸν Κύριον καὶ ψάλλοντες τῆς Θεοτόκου τὴν παράκλησιν, τὸν ἔχρισε μὲ θεῖον μύρον καὶ ἰατρεύθη δοξάζων τὸν Κύριον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐν ἄλλοις γράφεται Σθλάτενα. Κατὰ τὴν γνώμην ἡμῶν, πρόκειται περὶ τοῦ χωρίου, ὅπερ μέχρι πρὸ 35ετίας περίπου ὠνομάζετο Σκλάταινα, ἤδη δὲ ἔχει μετονομασθῆ εἰς Ρίζωμα, ἀπέχον περὶ τὰ 14 χιλιόμετρα τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων.

[2] Κατὰ τὴν ζοφερὰν διὰ τὸν ἑλληνικὸν γένος καὶ γενικώτερον διὰ τὸν Χριστιανισμὸν ἐποχὴν ἐκείνην (ἀρχαὶ τῆς ΙϚ’ ἑκατονταετηρίδος), ὅτε ὁ Ἑλληνισμὸς ἐστέναζεν ὑπὸ τὴν δουλείαν τοῦ κατακτητοῦ, οἱ δὲ Χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολῆς ὑφίσταντο τὴν σκληροτέραν δοκιμασίαν, τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀπήλαυε ποιᾶς τινος σχετικῆς ἐλευθερίας, χάρις εἰς τὰ προνόμια τὰ ὁποῖα εἶχον παραχωρήσει εἰς αὐτὸ οἱ κατακτηταὶ σουλτᾶνοι. Τὴν ἐλευθερίαν ὅμως αὐτὴν οἱ Ἁγιορεῖται ἐξηγόραζον δι’ ἁδροτάτων καταβολῶν χρυσίου καὶ ἀργυρίου, τὸ ὁποῖον ὅμως δυσκόλως ἐξευρίσκετο, διότι ἠφάνιζεν αὐτὸ ἡ ἀπληστία τῶν κατακτητῶν. Πρὸς ἐξοικονόμησιν ὅθεν τῶν ἀπαιτουμένων διὰ τὴν καταβολὴν τῶν βαρυτάτων φόρων ἠναγκάζοντο νὰ προσφεύγουν εἰς τοὺς ὁμοδόξους τῶν ἐλευθέρων χωρῶν, ὧν μία ἦτο καὶ ἡ Βλαχία, ὑποτελὴς μὲν καὶ αὕτη εἰς τοὺς σουλτάνους, ἀλλ’ ἐσωτερικῶς ἐλευθέρα. Οἱ ἡγεμόνες τῆς Βλαχίας ἀπὸ τῆς ἐποχῆς ἀφ’ ἧς μετέβη ἐκεῖ (1499) ὁ Πατριάρχης Νήφων ὁ Β’ (βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΑ’), προσέφερον μεγάλα βοηθήματα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Πρὸς τὸν σκοπὸν ὅθεν τοῦτον μετέβαινον τότε ἐκεῖ οἱ προεστῶτες τοῦ Ὄρους.

[3] Θηκαρᾶς ἦτο μέγα βιβλίον, τὸ ὁποῖον περιεῖχεν ἀναριθμήτους κατανυκτικὰς εὐχὰς καὶ ἐχρησιμοποιεῖτο ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὡς προσευχητάριον ἢ εὐχολόγιον. Τοῦτο ἐξεδόθη τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ τὸ 1683 ὑπὸ Ἀγαπίου τοῦ Κρητός, ἔκτοτε δὲ ἐξεδόθη ἐπανειλημμένως.

[4] Μονὴ τῶν Βουλγάρων ἐλέγετο τότε ἡ Μονὴ τοῦ Φιλοθέου, διότι κατῴκουν εἰς αὐτὴν Μοναχοὶ Βούλγαροι.

[5] Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου τούτου Ἀντωνίου τοῦ Νέου ἑορτάζεται κατὰ τὴν 17ην Ἰανουαρίου (βλέπε σελ. 369-371 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[6] Πρόκειται περὶ τοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου τοῦ Α’, πατριαρχεύσαντος ἀπὸ τὸ 1520-1545. Κατὰ τὸ ταξίδιον αὐτὸ τοῦ Ἱερεμίου Α’ ἐπωφεληθέντες οἱ ἐχθροί του προσέφεραν εἰς τὸν σουλτᾶνον 4000 χρυσᾶ νομίσματα καὶ ἐπέτυχαν νὰ ἀνακηρύξουν Πατριάρχην τὸν Ἰωαννίκιον Α’ (1523). Τοῦτο μαθόντες οἱ λοιποὶ Πατριάρχαι, εὑρισκόμενοι εἰσέτι εἰς Ἱεροσόλυμα, ἀφώρισαν τὸν Ἰωαννίκιον καὶ ἐπέτυχον τὴν εἰς τὸν θρόνον ἀποκατάστασιν τοῦ Ἱερεμίου.

[7] Κάθισμα ὀνομάζεται παρὰ τοῖς Μοναχοῖς κελλίον ἡσυχαστικὸν μακρὰν τοῦ Μοναστηρίου εὑρισκόμενον, ἀλλ’ ἐξ αὐτοῦ ἐξαρτώμενον, εἰς τὸ ὁποῖον διαμένουν εἷς ἢ περισσότεροι Μοναχοί.

[8] Ἀσφαλῶς τοῦτο εἶναι τὸ σημερινὸν χωρίον Μαλαθριά, ὑπαγόμενον εἰς τὴν Κοινότητα Δίου τοῦ νομοῦ Πιερίας (Κατερίνης), κείμενον εἰς τοὺς βορείους πρόποδας τοῦ ὄρους Ὀλύμπου.

[9] Τουρία ἢ Τουργιὰ εἶναι τὸ παλαιὸν ὄνομα τοῦ σημερινοῦ χωρίου Γανόχωρα.