Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος καὶ θεοφόρος πατὴρ ἡμῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ ἐν τῷ Ὀλύμπῳ ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ὅταν ὁ Ὅσιος ἔκτιζε τὸ Μοναστήριον, προεφήτευσε λέγων· «Μετὰ τὴν ἐμὴν τελευτὴν θέλει ἔλθει εἷς Ἐπίσκοπος, ὅστις θὰ κτίσῃ πύργον εἰς αὐτὸν τὸν τόπον»· καὶ οὕτως ἐγένετο· ὅτι ἀφοῦ ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος ὁ Ἐπίσκοπος Κίτρους Σωφρόνιος ἔκτισε πύργον ἐκεῖ, ὅστις ἕως τῆς σήμερον φαίνεται. Τὸ αὐτὸ καὶ διὰ τὸν Γολγοθᾶν προεφήτευσεν, ὅτι μέλλει νὰ κτισθῇ καὶ ἐκεῖ πύργος καὶ τὸν ἔκτισεν ὁ Πλαταμῶνος Ἐπίσκοπος. Ἄλλην φοράν, ἐνῷ ἡσύχαζε κάτωθεν τῆς Μονῆς εἰς τὸ σπήλαιον, μετέβη νύκτα τινὰ καὶ κτυπᾷ τὴν θύραν τοῦ Μοναστηρίου λέγων· «Ἀνοίξατε, Πατέρες, νὰ κάμωμεν διὰ τὸν ἀδελφὸν Λογγῖνον προσευχήν, ὅτι κινδυνεύει εἰς θάνατον». Ὅταν δὲ ἐξημέρωσεν, ἦλθεν ὁ Λογγῖνος ἀπὸ τὰ βουκόλια καὶ τοὺς εἶπεν ὅτι κατὰ ταύτην τὴν νύκτα ἐπῆγαν λησταὶ καὶ ἔκλεψαν τὰ σκεύη τῶν βουκολίων καὶ τὸ ἄλογον καὶ γυμνώσαντες τὸ σπαθὶ νὰ τὸν κόψουν, ἐφάνη ἔξαφνα εἷς ἄνθρωπος καὶ τοὺς εἶπε νὰ μὴ τὸν φονεύσουν καὶ τὸν ἄφησαν. Ἄλλην φορὰν ἦλθον δύο Μοναχοὶ ἀπὸ τὴν Μονὴν τοῦ Καρακάλλου καὶ εἶπον πρὸς τὸν Ἅγιον· «Εἷς Μοναχὸς ράπτης τὴν τέχνην, κακότροπος, ἦλθεν εἰς ἡμᾶς καὶ ἐκοινοβίασε καὶ μίαν νύκτα διέρρηξε τὸ σκευοφυλάκιον καὶ μᾶς ἐπῆρε τὸ χρυσίον, τὸ ὁποῖον διὰ τὰς χρείας τῆς Μονῆς ἐφυλάττομεν». Τότε ὁ Ὅσιος ἐλυπήθη τοὺς ἀδελφοὺς καὶ ἐστέναξεν εἶτα τοὺς παρηγόρησε λέγων· «Μείνατε ἐδῶ νὰ κάμωμεν πρὸς Κύριον δέησιν νὰ μᾶς φανερώσῃ τὸν ἱερόσυλον». Καὶ τὸ πρωΐ, ἀφοῦ ἔκαμαν μικρὰν ἀγρυπνίαν καὶ παράκλησιν, τοὺς παρηγόρησε λέγων «Ἰδὼν ὁ Θεὸς τὴν πτωχείαν σας, σᾶς ἐφανέρωσε τὸ ζητούμενον· λοιπὸν ὑπάγετε εἰς τὴν νῆσον Σκίαθον καὶ ἐκεῖ εὑρήσετε τὸν κλέπτην ἐκεῖνον ἀμόναχον· καὶ μὴ τὸν ἐλέγξητε παρρησίᾳ, νὰ μὴ τὸ μάθουν οἱ ἀρχηγοὶ τῶν κρατούντων νὰ πάρουν τὰ χρήματα, ἀλλὰ ὁμιλήσατέ του μὲ καλὸν τρόπον, μὲ πρᾳότητα, ἵνα τὰ λάβετε». Οὕτω λοιπὸν ἐποίησαν καὶ λαβόντες τὰ χρήματα ἐπέστρεψαν εἰς τὸ Μοναστήριον.

Καθήμενος δέ ποτε εἰς τὴν Μονὴν τῆς Ζαγορᾶς ὁ Ὅσιος καὶ συνομιλῶν μὲ τοὺς ἀδελφούς, εἶπε πρός τινας ἀπὸ τούτους· «Ὑπάγετε ἔξω εἰς τὴν ὁδὸν καὶ μὴ ἀφήσετε τὸν ἄνθρωπον, ὅστις ἔρχεται, νὰ ἔμβῃ εἰς τὸ Μοναστήριον, ὅτι διὰ νὰ μᾶς βλάψῃ ἔρχεται». Ἀπελθόντες δὲ εὗρον κακότροπόν τινα, ὅστις ἤρχετο νὰ ἐξυβρίσῃ τὸν Ἅγιον καὶ δὲν τὸν ἀφῆκαν νὰ εἰσέλθῃ· ὅθεν ἐπέστρεψεν ἄπρακτος· καὶ μεθ’ ἡμέρας τινὰς προσέπεσεν εἰς τὸν Ἅγιον ζητῶν συγχώρησιν καὶ μετανοήσας διὰ τὰ πρότερα ἁμαρτήματα, διωρθώθη ὡς ἔπρεπεν. Ἄλλοτε, πάλιν εἰς τὸν Γολγοθᾶν μὲ τοὺς ἀδελφοὺς καθεζόμενος εἶπεν εἰς αὐτούς· «Ἰδοὺ ἔρχονται πρὸς ἡμᾶς δύο Μοναχοί»·


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐν ἄλλοις γράφεται Σθλάτενα. Κατὰ τὴν γνώμην ἡμῶν, πρόκειται περὶ τοῦ χωρίου, ὅπερ μέχρι πρὸ 35ετίας περίπου ὠνομάζετο Σκλάταινα, ἤδη δὲ ἔχει μετονομασθῆ εἰς Ρίζωμα, ἀπέχον περὶ τὰ 14 χιλιόμετρα τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων.

[2] Κατὰ τὴν ζοφερὰν διὰ τὸν ἑλληνικὸν γένος καὶ γενικώτερον διὰ τὸν Χριστιανισμὸν ἐποχὴν ἐκείνην (ἀρχαὶ τῆς ΙϚ’ ἑκατονταετηρίδος), ὅτε ὁ Ἑλληνισμὸς ἐστέναζεν ὑπὸ τὴν δουλείαν τοῦ κατακτητοῦ, οἱ δὲ Χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολῆς ὑφίσταντο τὴν σκληροτέραν δοκιμασίαν, τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀπήλαυε ποιᾶς τινος σχετικῆς ἐλευθερίας, χάρις εἰς τὰ προνόμια τὰ ὁποῖα εἶχον παραχωρήσει εἰς αὐτὸ οἱ κατακτηταὶ σουλτᾶνοι. Τὴν ἐλευθερίαν ὅμως αὐτὴν οἱ Ἁγιορεῖται ἐξηγόραζον δι’ ἁδροτάτων καταβολῶν χρυσίου καὶ ἀργυρίου, τὸ ὁποῖον ὅμως δυσκόλως ἐξευρίσκετο, διότι ἠφάνιζεν αὐτὸ ἡ ἀπληστία τῶν κατακτητῶν. Πρὸς ἐξοικονόμησιν ὅθεν τῶν ἀπαιτουμένων διὰ τὴν καταβολὴν τῶν βαρυτάτων φόρων ἠναγκάζοντο νὰ προσφεύγουν εἰς τοὺς ὁμοδόξους τῶν ἐλευθέρων χωρῶν, ὧν μία ἦτο καὶ ἡ Βλαχία, ὑποτελὴς μὲν καὶ αὕτη εἰς τοὺς σουλτάνους, ἀλλ’ ἐσωτερικῶς ἐλευθέρα. Οἱ ἡγεμόνες τῆς Βλαχίας ἀπὸ τῆς ἐποχῆς ἀφ’ ἧς μετέβη ἐκεῖ (1499) ὁ Πατριάρχης Νήφων ὁ Β’ (βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΑ’), προσέφερον μεγάλα βοηθήματα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Πρὸς τὸν σκοπὸν ὅθεν τοῦτον μετέβαινον τότε ἐκεῖ οἱ προεστῶτες τοῦ Ὄρους.

[3] Θηκαρᾶς ἦτο μέγα βιβλίον, τὸ ὁποῖον περιεῖχεν ἀναριθμήτους κατανυκτικὰς εὐχὰς καὶ ἐχρησιμοποιεῖτο ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὡς προσευχητάριον ἢ εὐχολόγιον. Τοῦτο ἐξεδόθη τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ τὸ 1683 ὑπὸ Ἀγαπίου τοῦ Κρητός, ἔκτοτε δὲ ἐξεδόθη ἐπανειλημμένως.

[4] Μονὴ τῶν Βουλγάρων ἐλέγετο τότε ἡ Μονὴ τοῦ Φιλοθέου, διότι κατῴκουν εἰς αὐτὴν Μοναχοὶ Βούλγαροι.

[5] Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου τούτου Ἀντωνίου τοῦ Νέου ἑορτάζεται κατὰ τὴν 17ην Ἰανουαρίου (βλέπε σελ. 369-371 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[6] Πρόκειται περὶ τοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου τοῦ Α’, πατριαρχεύσαντος ἀπὸ τὸ 1520-1545. Κατὰ τὸ ταξίδιον αὐτὸ τοῦ Ἱερεμίου Α’ ἐπωφεληθέντες οἱ ἐχθροί του προσέφεραν εἰς τὸν σουλτᾶνον 4000 χρυσᾶ νομίσματα καὶ ἐπέτυχαν νὰ ἀνακηρύξουν Πατριάρχην τὸν Ἰωαννίκιον Α’ (1523). Τοῦτο μαθόντες οἱ λοιποὶ Πατριάρχαι, εὑρισκόμενοι εἰσέτι εἰς Ἱεροσόλυμα, ἀφώρισαν τὸν Ἰωαννίκιον καὶ ἐπέτυχον τὴν εἰς τὸν θρόνον ἀποκατάστασιν τοῦ Ἱερεμίου.

[7] Κάθισμα ὀνομάζεται παρὰ τοῖς Μοναχοῖς κελλίον ἡσυχαστικὸν μακρὰν τοῦ Μοναστηρίου εὑρισκόμενον, ἀλλ’ ἐξ αὐτοῦ ἐξαρτώμενον, εἰς τὸ ὁποῖον διαμένουν εἷς ἢ περισσότεροι Μοναχοί.

[8] Ἀσφαλῶς τοῦτο εἶναι τὸ σημερινὸν χωρίον Μαλαθριά, ὑπαγόμενον εἰς τὴν Κοινότητα Δίου τοῦ νομοῦ Πιερίας (Κατερίνης), κείμενον εἰς τοὺς βορείους πρόποδας τοῦ ὄρους Ὀλύμπου.

[9] Τουρία ἢ Τουργιὰ εἶναι τὸ παλαιὸν ὄνομα τοῦ σημερινοῦ χωρίου Γανόχωρα.