Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος καὶ θεοφόρος πατὴρ ἡμῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ ἐν τῷ Ὀλύμπῳ ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

ΕΙΚΟΝΑ

ΕΥΛΟΓΗΤΟΣ ὁ Θεὸς ὁ παντελεήμων καὶ παντοδύναμος, ὅστις δυναμώνει καὶ τώρα τινὰς εὐχαρίστους καὶ εὐγνώμονας δούλους του, ἵνα πολεμῶσιν ἀνδρείως τον πολέμιον δαίμονα καὶ τὸν νικῶσι κατὰ κράτος, λαμβάνοντες νίκης στεφάνους καὶ τρόπαια ὡς ἀήττητοι, εἰς ἔλεγχον καὶ ἐπιστόμισιν ὀλιγοπίστων τινῶν, οἱ ὁποῖοι λέγουσι πολλὰς φλυαρίας καὶ λοιδωρήματα, ὅτι οἱ καιροὶ καὶ χρόνοι εἶναι αἰτία καὶ δὲν πολιτεύονται τώρα θεαρέστως οἱ ἄνθρωποι, οἵτινες ὁλοφάνερα ψεύδονται. Ἐπειδὴ εἴδομεν καὶ ὀφθαλμοφανῶς ἐπιστώθημεν, ὅτι πολλοὶ εἰς τοὺς χρόνους μας ἐμαρτύρησαν καὶ εὐωδιάζουν τὰ τίμιά των καὶ πανσεβάσμια λείψανα καὶ ἄλλοι πάλιν ὥσπερ τοὺς παλαιοὺς Ὁσίους, Ἀντώνιον λέγω, Εὐθύμιον καὶ τοὺς ἄλλους ἐναρέτους ἐπολιτεύθησαν. Ὥστε λοιπὸν δὲν εἶναι οἱ χρόνοι καὶ καιροὶ αἰτία τῆς τῶν πολλῶν ἀμελείας, ἀλλὰ ἡ τῶν ἀνθρώπων προαίρεσις· καὶ ἀπόδειξις τούτου ὁ νῦν εἰς ὑπόθεσιν προκείμενος θεοφόρος Διονύσιος, ὅστις καὶ τοὺς παλαιοὺς ἐπερίσσευσεν. Ὅτι τότε μὲν ἦσαν πολλοὶ ἐνάρετοι καὶ ὁ ἕνας τὸν ἄλλον ἐμιμεῖτο καὶ ἐζήλωνεν. Ἀλλὰ τώρα ὅπου εἶναι ὀλίγοι οἱ δόκιμοι, πίπτουσι καὶ οἱ σπουδαῖοι εἰς τὴν ἀμέλειαν.

Ὅσοι λοιπὸν εὑρεθῶσι τώρα, κατὰ τοὺς ἐσχάτους τούτους καιρούς, πρὸς τὸν κοινὸν ἡμῶν Δεσπότην εὐγνώμονες, φυλάττοντες τὰ σωτήριά του προστάγματα, πρέπει νὰ τοὺς εὐλαβῆται πᾶς τις ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς περισσότερον. Διὰ τοῦτο γράφω καὶ ἐγὼ τούτου τοῦ Πανοσίου Διονυσίου τὸν θεάρεστον Βίον καὶ τὴν ψυχωφελῆ διήγησιν καὶ σᾶς δίδω μάρτυρα τὸν Θεόν, τὴν αὐτοαλήθειαν, νὰ εἴπω πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν καὶ νὰ μὴ γράψω ἀφ’ ἑαυτοῦ τίποτε, ἀλλὰ ὅσα μοῦ διηγήθησαν θεοφόροι πατέρες καὶ ἀξιόπιστοι· ἐπειδὴ τὸ πρέπον καὶ δίκαιον εἶναι νὰ μὴ κρύπτωνται τὰ θεάρεστα διηγήματα, ἀλλὰ νὰ τὰ ἀκούωσιν ἅπαντες, ἵνα μιμῶνται τῶν Ὁσίων τὰς πράξεις καὶ τὰ κατορθώματα· προσέχετε λοιπὸν εἰς τὴν τοιαύτην ὡραιοτάτην διήγησιν.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ εἰς ἔπαινον προκείμενος Ὅσιος ἐγεννήθη περὶ τὰ τέλη τοῦ ΙΕ’ αἰῶνος, εἰς τὸ χωρίον Πλάτινα [1] τῆς ἐπαρχίας Φαναρίου Τρικκάλων. Οἱ γονεῖς του ἦσαν πτωχοὶ ἀλλ’ εὐσεβεῖς, Νικόλαος καὶ Θεοδώρα ὀνομαζόμενοι, οἵτινες ὠνόμασαν αὐτὸν κατὰ τὸ ἅγιον Βάπτισμα Δημήτριον· εἰργάζοντο δὲ καὶ ἀνέτρεφον τὸ βρέφος ἐπιμελῶς, διότι ὅταν ἐκοιμᾶτο τὴν νύκτα ἐσπαργανωμένον ἔβλεπον εἰς αὐτὸ ἐξαίσιον θέαμα· ἤτοι ἄνωθεν αὐτοῦ ἐφαίνετο τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ λαμποκοποῦν ὡς ὁ ἥλιος, τοῦτο δὲ ἐφανέρωνε τὴν μέλλουσαν αὐτοῦ ἀρετὴν καὶ κατάστασιν· ὅτι ἔμελλε νὰ ἀπαρνηθῇ τὸν κόσμον καὶ πάντα τὰ σαρκικὰ θελήματα, νὰ συσταυρωθῇ τῷ Χριστῷ


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐν ἄλλοις γράφεται Σθλάτενα. Κατὰ τὴν γνώμην ἡμῶν, πρόκειται περὶ τοῦ χωρίου, ὅπερ μέχρι πρὸ 35ετίας περίπου ὠνομάζετο Σκλάταινα, ἤδη δὲ ἔχει μετονομασθῆ εἰς Ρίζωμα, ἀπέχον περὶ τὰ 14 χιλιόμετρα τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων.

[2] Κατὰ τὴν ζοφερὰν διὰ τὸν ἑλληνικὸν γένος καὶ γενικώτερον διὰ τὸν Χριστιανισμὸν ἐποχὴν ἐκείνην (ἀρχαὶ τῆς ΙϚ’ ἑκατονταετηρίδος), ὅτε ὁ Ἑλληνισμὸς ἐστέναζεν ὑπὸ τὴν δουλείαν τοῦ κατακτητοῦ, οἱ δὲ Χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολῆς ὑφίσταντο τὴν σκληροτέραν δοκιμασίαν, τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀπήλαυε ποιᾶς τινος σχετικῆς ἐλευθερίας, χάρις εἰς τὰ προνόμια τὰ ὁποῖα εἶχον παραχωρήσει εἰς αὐτὸ οἱ κατακτηταὶ σουλτᾶνοι. Τὴν ἐλευθερίαν ὅμως αὐτὴν οἱ Ἁγιορεῖται ἐξηγόραζον δι’ ἁδροτάτων καταβολῶν χρυσίου καὶ ἀργυρίου, τὸ ὁποῖον ὅμως δυσκόλως ἐξευρίσκετο, διότι ἠφάνιζεν αὐτὸ ἡ ἀπληστία τῶν κατακτητῶν. Πρὸς ἐξοικονόμησιν ὅθεν τῶν ἀπαιτουμένων διὰ τὴν καταβολὴν τῶν βαρυτάτων φόρων ἠναγκάζοντο νὰ προσφεύγουν εἰς τοὺς ὁμοδόξους τῶν ἐλευθέρων χωρῶν, ὧν μία ἦτο καὶ ἡ Βλαχία, ὑποτελὴς μὲν καὶ αὕτη εἰς τοὺς σουλτάνους, ἀλλ’ ἐσωτερικῶς ἐλευθέρα. Οἱ ἡγεμόνες τῆς Βλαχίας ἀπὸ τῆς ἐποχῆς ἀφ’ ἧς μετέβη ἐκεῖ (1499) ὁ Πατριάρχης Νήφων ὁ Β’ (βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΑ’), προσέφερον μεγάλα βοηθήματα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Πρὸς τὸν σκοπὸν ὅθεν τοῦτον μετέβαινον τότε ἐκεῖ οἱ προεστῶτες τοῦ Ὄρους.

[3] Θηκαρᾶς ἦτο μέγα βιβλίον, τὸ ὁποῖον περιεῖχεν ἀναριθμήτους κατανυκτικὰς εὐχὰς καὶ ἐχρησιμοποιεῖτο ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὡς προσευχητάριον ἢ εὐχολόγιον. Τοῦτο ἐξεδόθη τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ τὸ 1683 ὑπὸ Ἀγαπίου τοῦ Κρητός, ἔκτοτε δὲ ἐξεδόθη ἐπανειλημμένως.

[4] Μονὴ τῶν Βουλγάρων ἐλέγετο τότε ἡ Μονὴ τοῦ Φιλοθέου, διότι κατῴκουν εἰς αὐτὴν Μοναχοὶ Βούλγαροι.

[5] Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου τούτου Ἀντωνίου τοῦ Νέου ἑορτάζεται κατὰ τὴν 17ην Ἰανουαρίου (βλέπε σελ. 369-371 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[6] Πρόκειται περὶ τοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου τοῦ Α’, πατριαρχεύσαντος ἀπὸ τὸ 1520-1545. Κατὰ τὸ ταξίδιον αὐτὸ τοῦ Ἱερεμίου Α’ ἐπωφεληθέντες οἱ ἐχθροί του προσέφεραν εἰς τὸν σουλτᾶνον 4000 χρυσᾶ νομίσματα καὶ ἐπέτυχαν νὰ ἀνακηρύξουν Πατριάρχην τὸν Ἰωαννίκιον Α’ (1523). Τοῦτο μαθόντες οἱ λοιποὶ Πατριάρχαι, εὑρισκόμενοι εἰσέτι εἰς Ἱεροσόλυμα, ἀφώρισαν τὸν Ἰωαννίκιον καὶ ἐπέτυχον τὴν εἰς τὸν θρόνον ἀποκατάστασιν τοῦ Ἱερεμίου.

[7] Κάθισμα ὀνομάζεται παρὰ τοῖς Μοναχοῖς κελλίον ἡσυχαστικὸν μακρὰν τοῦ Μοναστηρίου εὑρισκόμενον, ἀλλ’ ἐξ αὐτοῦ ἐξαρτώμενον, εἰς τὸ ὁποῖον διαμένουν εἷς ἢ περισσότεροι Μοναχοί.

[8] Ἀσφαλῶς τοῦτο εἶναι τὸ σημερινὸν χωρίον Μαλαθριά, ὑπαγόμενον εἰς τὴν Κοινότητα Δίου τοῦ νομοῦ Πιερίας (Κατερίνης), κείμενον εἰς τοὺς βορείους πρόποδας τοῦ ὄρους Ὀλύμπου.

[9] Τουρία ἢ Τουργιὰ εἶναι τὸ παλαιὸν ὄνομα τοῦ σημερινοῦ χωρίου Γανόχωρα.