Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος καὶ θεοφόρος πατὴρ ἡμῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ ἐν τῷ Ὀλύμπῳ ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

κατὰ τὸν μακάριον Ἀπόστολον. Βλέποντες λοιπὸν οἱ γονεῖς εἰς τὸ παιδίον τοιοῦτον θαυμάσιον, ἐδόξαζον τὸν Θεὸν ἐλπίζοντες νὰ ἴδωσι καὶ τὸ ἀποβησόμενον. Ὅταν δὲ ἔγινε χρόνων ἑπτά, τὸ ἔβαλαν εἰς τὰ γράμματα καὶ εἰς ὀλίγον καιρὸν ἔγινε τέλειος, πεφωτισμένος ἐκ θείου Πνεύματος. Ὅσον δὲ ἐσπούδαζε τὰς Γραφάς, τόσον ἡ ψυχή του ἐθέλγετο εἰς τὸν ἔνθεον ἔρωτα. Ἔμαθε δὲ καὶ τὴν καλλιγραφίαν καὶ καθ’ ἑκάστην ἐπρόκοπτεν ἐκ δυνάμεως εἰς δύναμιν. Δὲν ἐδίδετο δὲ ὁ Ὅσιος ποσῶς εἰς ἀπόλαυσίν τινα τοῦ σώματος οὔτε ἐπόθησε ποσῶς ψυχοβλαβῆ καὶ μάταια πράγματα, οὔτε μὲ ἀτάκτους νέους συνηυλίζετο, διὰ νὰ μὴ βλάπτεται ἀπὸ τὴν συνομιλίαν των, ἀλλὰ ἐμελέτα καθ’ ἑκάστην τὰς θείας Γραφὰς καὶ εἶχε πολλὴν ταπείνωσιν καὶ πρᾳότητα. Ἐγκρατεύετο ὑπέρμετρα καί, ἁπλῶς εἰπεῖν, τόσας ἀρετὰς ἐφύλαττεν, ὥστε τὸν ἐθαύμαζον ἅπαντες πῶς ἠδύνατο τόσον νέος νὰ ἔχῃ τοσαύτας ἀρετὰς καὶ νὰ ἀγρυπνῇ ὅλην σχεδὸν τὴν νύκτα εὐχόμενος.

Μετὰ καιρὸν οἱ γονεῖς τοῦ Ὁσίου ἀπέθανον· ὅθεν ὁ νέος διὰ νὰ ἐξοικονομῇ τὰ πρὸς τὴν χρείαν ἐδίδασκε τὰ παιδία τῶν συγχωρίων του καὶ μὲ τὴν πληρωμὴν αὐτῶν ὡς καὶ ἀπὸ τὴν καλλιγραφίαν ἐπορεύετο. Μετὰ ταῦτα ἔβαλε γνώμην καλὴν νὰ γίνῃ Μοναχὸς καὶ καθὼς ἐμελέτα ταῦτα, ἔτυχεν ἐκεῖ εἰς τὸ χωρίον του εἷς Ἱερομόναχος ἀπὸ τὰ Μετέωρα, ὀνόματι Ἄνθιμος, μετὰ τοῦ ὁποίου συνομιλήσας συνεφώνησαν καὶ ἠκολούθησε τὴν συνοδείαν του. Δὲν ἔλαβε δὲ ὁ μακάριος ἄλλο τι ἀπὸ τὴν περιουσίαν τῶν γονέων του εἰμὴ μόνον ἕν ἀργυροῦν ποτήριον, τὸ ὁποῖον καὶ ἐδώρησε εἰς τὸν προρρηθέντα Ἱερομόναχον Ἄνθιμον. Ἀφοῦ δὲ ἐπῆγαν εἰς τὰ Μετέωρα, ἔμεινεν ὑποτακτικὸς εἰς ἐνάρετόν τινα, Σάββαν ὀνόματι, καὶ τὸν ὑπηρέτει μὲ ἄκραν ταπείνωσιν, φυλάττων πάσας τὰς ἀρετὰς ἐπιμελῶς καὶ ἀόκνως· οὗτος δὲ ὁ Σάββας τὸν ἔκαμε ρασοφόρον καὶ ἀπὸ Δημήτριον τὸν ὠνόμασε Δανιήλ. Ἀφοῦ λοιπὸν ἔκαμεν ἐκεῖ ὀλίγον καιρόν, ἐπεθύμησε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸ ἁγιώνυνον ὄρος τοῦ Ἄθω διὰ περισσοτέραν ἡσυχίαν καὶ ἄσκησιν. Ζητήσας λοιπὸν ἀπὸ τὸν Γέροντα συγχώρησιν, δὲν τὸν ἄφηνε διὰ νὰ τὸν ἔχῃ βοηθὸν ψυχῆς τε καὶ σώματος, φοβούμενος δὲ μήπως φύγῃ κρυφά, ἔκλεισε τὴν θύραν τῆς Μονῆς καὶ τὴν σκάλαν ἀπέκρυψεν. Ἀλλὰ εἰς μάτην ὁ Γέρων κενὰ ἐμελέτησε, διότι ὁ νέος ἐγνώρισεν, ὅτι ἡ ἐπιθυμία του αὕτη ἦτο θεάρεστος· ὅθεν ἔκαμε καὶ παρακοήν, ἐπειδὴ δὲν ἦτο ἀκόμη Μοναχός, ἀλλὰ μόνον δόκιμος.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐν ἄλλοις γράφεται Σθλάτενα. Κατὰ τὴν γνώμην ἡμῶν, πρόκειται περὶ τοῦ χωρίου, ὅπερ μέχρι πρὸ 35ετίας περίπου ὠνομάζετο Σκλάταινα, ἤδη δὲ ἔχει μετονομασθῆ εἰς Ρίζωμα, ἀπέχον περὶ τὰ 14 χιλιόμετρα τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων.

[2] Κατὰ τὴν ζοφερὰν διὰ τὸν ἑλληνικὸν γένος καὶ γενικώτερον διὰ τὸν Χριστιανισμὸν ἐποχὴν ἐκείνην (ἀρχαὶ τῆς ΙϚ’ ἑκατονταετηρίδος), ὅτε ὁ Ἑλληνισμὸς ἐστέναζεν ὑπὸ τὴν δουλείαν τοῦ κατακτητοῦ, οἱ δὲ Χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολῆς ὑφίσταντο τὴν σκληροτέραν δοκιμασίαν, τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀπήλαυε ποιᾶς τινος σχετικῆς ἐλευθερίας, χάρις εἰς τὰ προνόμια τὰ ὁποῖα εἶχον παραχωρήσει εἰς αὐτὸ οἱ κατακτηταὶ σουλτᾶνοι. Τὴν ἐλευθερίαν ὅμως αὐτὴν οἱ Ἁγιορεῖται ἐξηγόραζον δι’ ἁδροτάτων καταβολῶν χρυσίου καὶ ἀργυρίου, τὸ ὁποῖον ὅμως δυσκόλως ἐξευρίσκετο, διότι ἠφάνιζεν αὐτὸ ἡ ἀπληστία τῶν κατακτητῶν. Πρὸς ἐξοικονόμησιν ὅθεν τῶν ἀπαιτουμένων διὰ τὴν καταβολὴν τῶν βαρυτάτων φόρων ἠναγκάζοντο νὰ προσφεύγουν εἰς τοὺς ὁμοδόξους τῶν ἐλευθέρων χωρῶν, ὧν μία ἦτο καὶ ἡ Βλαχία, ὑποτελὴς μὲν καὶ αὕτη εἰς τοὺς σουλτάνους, ἀλλ’ ἐσωτερικῶς ἐλευθέρα. Οἱ ἡγεμόνες τῆς Βλαχίας ἀπὸ τῆς ἐποχῆς ἀφ’ ἧς μετέβη ἐκεῖ (1499) ὁ Πατριάρχης Νήφων ὁ Β’ (βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΑ’), προσέφερον μεγάλα βοηθήματα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Πρὸς τὸν σκοπὸν ὅθεν τοῦτον μετέβαινον τότε ἐκεῖ οἱ προεστῶτες τοῦ Ὄρους.

[3] Θηκαρᾶς ἦτο μέγα βιβλίον, τὸ ὁποῖον περιεῖχεν ἀναριθμήτους κατανυκτικὰς εὐχὰς καὶ ἐχρησιμοποιεῖτο ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὡς προσευχητάριον ἢ εὐχολόγιον. Τοῦτο ἐξεδόθη τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ τὸ 1683 ὑπὸ Ἀγαπίου τοῦ Κρητός, ἔκτοτε δὲ ἐξεδόθη ἐπανειλημμένως.

[4] Μονὴ τῶν Βουλγάρων ἐλέγετο τότε ἡ Μονὴ τοῦ Φιλοθέου, διότι κατῴκουν εἰς αὐτὴν Μοναχοὶ Βούλγαροι.

[5] Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου τούτου Ἀντωνίου τοῦ Νέου ἑορτάζεται κατὰ τὴν 17ην Ἰανουαρίου (βλέπε σελ. 369-371 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[6] Πρόκειται περὶ τοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου τοῦ Α’, πατριαρχεύσαντος ἀπὸ τὸ 1520-1545. Κατὰ τὸ ταξίδιον αὐτὸ τοῦ Ἱερεμίου Α’ ἐπωφεληθέντες οἱ ἐχθροί του προσέφεραν εἰς τὸν σουλτᾶνον 4000 χρυσᾶ νομίσματα καὶ ἐπέτυχαν νὰ ἀνακηρύξουν Πατριάρχην τὸν Ἰωαννίκιον Α’ (1523). Τοῦτο μαθόντες οἱ λοιποὶ Πατριάρχαι, εὑρισκόμενοι εἰσέτι εἰς Ἱεροσόλυμα, ἀφώρισαν τὸν Ἰωαννίκιον καὶ ἐπέτυχον τὴν εἰς τὸν θρόνον ἀποκατάστασιν τοῦ Ἱερεμίου.

[7] Κάθισμα ὀνομάζεται παρὰ τοῖς Μοναχοῖς κελλίον ἡσυχαστικὸν μακρὰν τοῦ Μοναστηρίου εὑρισκόμενον, ἀλλ’ ἐξ αὐτοῦ ἐξαρτώμενον, εἰς τὸ ὁποῖον διαμένουν εἷς ἢ περισσότεροι Μοναχοί.

[8] Ἀσφαλῶς τοῦτο εἶναι τὸ σημερινὸν χωρίον Μαλαθριά, ὑπαγόμενον εἰς τὴν Κοινότητα Δίου τοῦ νομοῦ Πιερίας (Κατερίνης), κείμενον εἰς τοὺς βορείους πρόποδας τοῦ ὄρους Ὀλύμπου.

[9] Τουρία ἢ Τουργιὰ εἶναι τὸ παλαιὸν ὄνομα τοῦ σημερινοῦ χωρίου Γανόχωρα.