Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος καὶ θεοφόρος πατὴρ ἡμῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ ἐν τῷ Ὀλύμπῳ ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

ἐξαλείψῃ τὰς ἀνομίας μου, καὶ νὰ μὲ ἀξιώσῃ νὰ γίνω Μοναχὸς δόκιμος». Τοῦ ἀπαντᾷ ὁ Ὅσιος· «Ἐὰν παύσῃς τὰς προτέρας μιαιφονίας καὶ μετανοήσῃς ὁλοψύχως διὰ τὰς κακουργίας καὶ φροντίσῃς διὰ τὴν σωτηρίαν σου, θέλει συγχωρήσει πάσας τὰς ἁμαρτίας σου ὁ Θεός, ὡς ἐλεήμων καὶ εὔσπλαγχνος». Τούτους τοὺς λόγους ὁ πρῴην ληστής, ὡς θεῖον σπόρον εἰς τὴν καρδίαν δεξάμενος, ἀπῆλθεν εἰς τὸ Μοναστήριον καὶ ἔγινε Μοναχὸς δόκιμος συνεργούσης τῆς θείας χάριτος, ὁ δὲ Ὅσιος ἔμεινεν ἐκεῖ εἰς τὸ κελλίον του χρόνους ἑπτὰ σχολάζων εἰς προσευχὰς καὶ νηστείας· ὅθεν τὸν εἶχον όλοι εἰς μεγάλον σεβασμὸν καὶ πολλὴν εὐλάβειαν.

Ἀλλ’ ἐπειδὴ ἔπρεπε νὰ εἶναι τὸ φῶς ἐπὶ τὴν λυχνίαν, κατὰ τὴν τοῦ Σωτῆρος παραγγελίαν καὶ νὰ μὴ κρύπτεται ὑπὸ τὸν μόδιον, ᾠκονόμησεν αὐτὸς ὁ Κύριος καὶ τὸν ἐψήφισαν εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Φιλοθέου Ἡγούμενον, χωρὶς νὰ ζητήσῃ αὐτὸς τὴν ἀξίαν, ὁ ταπεινόφρων καὶ μέτριος, ἀλλὰ οἱ ἀδελφοὶ πάντες ἐπῆγαν ἱκετεύοντες αὐτὸν καὶ δεόμενοι, ἵνα λάβῃ τὴν προστασίαν τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μονῆς, διὰ νὰ μὴ ἐρημώσῃ καὶ ἀφανισθῇ τελείως. Ὅθεν ὁ Ὅσιος, γνωρίσας ὅτι ἦτο θέλημα τοῦ Κυρίου, ἐδέχθη τὴν προστασίαν καὶ ἐγκαταλείπει τὴν ἡσυχίαν διὰ τὴν τῶν ἀδελφῶν σωτηρίαν. Ἦτο δὲ τότε τὸ Μοναστήριον αὐτὸ Βουλγαρικόν, ἔχον τὴν τάξιν τῶν Βουλγάρων, τὴν ὁποίαν εἰς τὴν ἡμετέραν εὐταξίαν ὁ Ὅσιος ἐρρύθμισε καὶ ἐφρόντισε διὰ βιβλία Ἑλληνικὰ καὶ δι’ ὅλα τὰ χρειαζόμενα. Διὰ νὰ τοὺς αὐξήσῃ δὲ τὰ εἰσοδήματα, ἐπῆρε τὸν κόπον καὶ ἀπῆλθεν εἰς Κωνσταντινούπολιν, κατὰ τὴν τάξιν τῶν Μοναστηρίων, νὰ ζητήσῃ βοήθειαν. Ὁ δὲ ἐλεήμων Θεὸς ᾠκονόμησε καὶ τοῦ ἔδωσαν οἱ φιλόχριστοι πολλὰ χρήματα καὶ πολλοὶ αὐτὸν ηὐλαβήθησαν καὶ τὸν ἠκολούθησαν καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν Μονὴν ἐκουρεύθησαν. Ὁ δὲ Ὅσιος ἐποίμαινε κατὰ Θεὸν ἅπαντας, προστάσσων νὰ διάγουν ὅλοι εἰς τὰς ἀκολουθίας, καὶ νὰ ἔχουν ἐνδύματα καὶ φαγητὰ κοινοβιάτικα. Ἀλλ’ ἐπειδὴ ἦσαν τινὲς Βούλγαροι κακότροποι, ἐμίσησαν τὸν Ὅσιον, διότι μετήλλαξε τὴν τάξιν αὐτῶν καὶ τοῦ ἔκαμνον καθ’ ἑκάστην σκάνδαλα, ἤθελον δὲ καὶ νὰ τὸν φονεύσουν.

Γνωρίσας λοιπὸν ὁ Ὅσιος τὴν ἐπιβουλὴν αὐτῶν, ἀπεχαιρέτησε τοὺς γνησιωτέρους καὶ ἀνεχώρησεν ἀπ’ ἐκεῖ, παίρνων τινὰς Μοναχοὺς ἐναρέτους εἰς τὴν συνοδείαν του καὶ οἰκονομίᾳ Θεοῦ ἀπῆλθεν εἰς τὴν Σκήτην τῆς Βεροίας, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκοντο Μοναχοὶ μόνον εἴκοσιν, εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Ὁσίου Ἀντωνίου τοῦ Νέου [5] καὶ ἄλλοι τόσοι εἰς τὴν Παναγίαν καὶ εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ εἰς τὸν Πρόδρομον ἄλλοι δέκα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐν ἄλλοις γράφεται Σθλάτενα. Κατὰ τὴν γνώμην ἡμῶν, πρόκειται περὶ τοῦ χωρίου, ὅπερ μέχρι πρὸ 35ετίας περίπου ὠνομάζετο Σκλάταινα, ἤδη δὲ ἔχει μετονομασθῆ εἰς Ρίζωμα, ἀπέχον περὶ τὰ 14 χιλιόμετρα τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων.

[2] Κατὰ τὴν ζοφερὰν διὰ τὸν ἑλληνικὸν γένος καὶ γενικώτερον διὰ τὸν Χριστιανισμὸν ἐποχὴν ἐκείνην (ἀρχαὶ τῆς ΙϚ’ ἑκατονταετηρίδος), ὅτε ὁ Ἑλληνισμὸς ἐστέναζεν ὑπὸ τὴν δουλείαν τοῦ κατακτητοῦ, οἱ δὲ Χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολῆς ὑφίσταντο τὴν σκληροτέραν δοκιμασίαν, τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀπήλαυε ποιᾶς τινος σχετικῆς ἐλευθερίας, χάρις εἰς τὰ προνόμια τὰ ὁποῖα εἶχον παραχωρήσει εἰς αὐτὸ οἱ κατακτηταὶ σουλτᾶνοι. Τὴν ἐλευθερίαν ὅμως αὐτὴν οἱ Ἁγιορεῖται ἐξηγόραζον δι’ ἁδροτάτων καταβολῶν χρυσίου καὶ ἀργυρίου, τὸ ὁποῖον ὅμως δυσκόλως ἐξευρίσκετο, διότι ἠφάνιζεν αὐτὸ ἡ ἀπληστία τῶν κατακτητῶν. Πρὸς ἐξοικονόμησιν ὅθεν τῶν ἀπαιτουμένων διὰ τὴν καταβολὴν τῶν βαρυτάτων φόρων ἠναγκάζοντο νὰ προσφεύγουν εἰς τοὺς ὁμοδόξους τῶν ἐλευθέρων χωρῶν, ὧν μία ἦτο καὶ ἡ Βλαχία, ὑποτελὴς μὲν καὶ αὕτη εἰς τοὺς σουλτάνους, ἀλλ’ ἐσωτερικῶς ἐλευθέρα. Οἱ ἡγεμόνες τῆς Βλαχίας ἀπὸ τῆς ἐποχῆς ἀφ’ ἧς μετέβη ἐκεῖ (1499) ὁ Πατριάρχης Νήφων ὁ Β’ (βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΑ’), προσέφερον μεγάλα βοηθήματα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Πρὸς τὸν σκοπὸν ὅθεν τοῦτον μετέβαινον τότε ἐκεῖ οἱ προεστῶτες τοῦ Ὄρους.

[3] Θηκαρᾶς ἦτο μέγα βιβλίον, τὸ ὁποῖον περιεῖχεν ἀναριθμήτους κατανυκτικὰς εὐχὰς καὶ ἐχρησιμοποιεῖτο ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὡς προσευχητάριον ἢ εὐχολόγιον. Τοῦτο ἐξεδόθη τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ τὸ 1683 ὑπὸ Ἀγαπίου τοῦ Κρητός, ἔκτοτε δὲ ἐξεδόθη ἐπανειλημμένως.

[4] Μονὴ τῶν Βουλγάρων ἐλέγετο τότε ἡ Μονὴ τοῦ Φιλοθέου, διότι κατῴκουν εἰς αὐτὴν Μοναχοὶ Βούλγαροι.

[5] Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου τούτου Ἀντωνίου τοῦ Νέου ἑορτάζεται κατὰ τὴν 17ην Ἰανουαρίου (βλέπε σελ. 369-371 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[6] Πρόκειται περὶ τοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου τοῦ Α’, πατριαρχεύσαντος ἀπὸ τὸ 1520-1545. Κατὰ τὸ ταξίδιον αὐτὸ τοῦ Ἱερεμίου Α’ ἐπωφεληθέντες οἱ ἐχθροί του προσέφεραν εἰς τὸν σουλτᾶνον 4000 χρυσᾶ νομίσματα καὶ ἐπέτυχαν νὰ ἀνακηρύξουν Πατριάρχην τὸν Ἰωαννίκιον Α’ (1523). Τοῦτο μαθόντες οἱ λοιποὶ Πατριάρχαι, εὑρισκόμενοι εἰσέτι εἰς Ἱεροσόλυμα, ἀφώρισαν τὸν Ἰωαννίκιον καὶ ἐπέτυχον τὴν εἰς τὸν θρόνον ἀποκατάστασιν τοῦ Ἱερεμίου.

[7] Κάθισμα ὀνομάζεται παρὰ τοῖς Μοναχοῖς κελλίον ἡσυχαστικὸν μακρὰν τοῦ Μοναστηρίου εὑρισκόμενον, ἀλλ’ ἐξ αὐτοῦ ἐξαρτώμενον, εἰς τὸ ὁποῖον διαμένουν εἷς ἢ περισσότεροι Μοναχοί.

[8] Ἀσφαλῶς τοῦτο εἶναι τὸ σημερινὸν χωρίον Μαλαθριά, ὑπαγόμενον εἰς τὴν Κοινότητα Δίου τοῦ νομοῦ Πιερίας (Κατερίνης), κείμενον εἰς τοὺς βορείους πρόποδας τοῦ ὄρους Ὀλύμπου.

[9] Τουρία ἢ Τουργιὰ εἶναι τὸ παλαιὸν ὄνομα τοῦ σημερινοῦ χωρίου Γανόχωρα.