Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος καὶ θεοφόρος πατὴρ ἡμῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ ἐν τῷ Ὀλύμπῳ ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

πνευματοφόρος ἀνεφάνη εἰς τὸν Ὄλυμπον· ὅθεν ἦλθεν ἄλλος τις Μοναχὸς νὰ συνοικήσουν, τὸν ὁποῖον ὁ Ὅσιος περιχαρῶς ὑπεδέχθη· καὶ μεθ’ ἡμέρας τινὰς ἦλθον καὶ ἄλλοι καὶ πάλιν ἕτεροι, ὥστε πολὺ ἐπλήθυνον. Ὅθεν ὁ Ὅσιος προσεκάλεσε κτίστας νὰ οἰκοδομήσουν κελλία καὶ Ἐκκλησίαν πρὸς σωματικὴν καὶ ψυχικὴν ἀνάπαυσιν. Κτίζοντες λοιπὸν οἱ Μοναχοὶ τὰ κελλία, ἐπῆγαν τινὲς Χριστιανοὶ ἀπὸ ἀγνωσίαν καὶ ἁπλότητα καὶ εἶπον εἰς τὸν Ἀγαρηνὸν ἐκεῖνον, ὅστις ὥριζε τότε τὸ ὄρος, ὅτι ἦλθεν ἐκεῖ ἕνας Ἀσκητὴς Ἅγιος καὶ ἔκτιζε Μοναστήριον. Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἡγεμών, Σάκος καλούμενος, πολὺ ἐθυμώθη, ὅτι ἔκτισαν χωρὶς τὸ θέλημά του, ἐνῷ αὐτὸς εἶχε τὸν τόπον ἀγοράσει καὶ πηγαίνων εἰς τὸν δικαστὴν τῆς Λαρίσης, ὅστις ἐξουσίαζε τὰ περίχωρα, ἐξέδωσε διαταγὴν νὰ ὑπάγωσιν εἰς τὸν δικαστὴν δεδεμένους ὅλους τοὺς Μοναχοὺς καὶ τὸν Ὅσιον, τὰς δὲ οἰκοδομὰς νὰ κρημνίσωσι.

Ταῦτα μαθὼν εἷς Ἱερεὺς ἀπὸ τὸ Λιτόχωρον ἐμήνυσε τοῦ Ἁγίου νὰ φύγωσι συντομα, ἵνα μὴ τοὺς φυλακίσωσιν· ὁ δὲ Ὅσιος ἐλυπήθη ὅτι ἐξωρίζετο ἀπὸ τοιοῦτον τόπον ψυχοσωτήριον, ὅμως μετὰ δακρύων ἀνεχώρησε μὲ τοὺς ἀδελφούς, ταῦτα λέγων· «Ἐὰν εἶναι θέλημά σου, Χριστέ μου, νὰ γίνῃ ἐδῶ Μοναστήριον, δεῖξε τὴν ἄμαχόν σου δύναμιν καὶ οἰκονόμησε νὰ ἐπιστρέψω ἐδῶ γρήγορα». Ἀναχωρήσαντες δὲ ἐκεῖθεν ἐπῆγαν εἰς τὸ ὄρος τῆς Ζαγορᾶς καὶ βλέπων, ὅτι ἦτο καὶ ἐκεῖνος ὁ τόπος διὰ κατοικίαν Μοναχῶν ἐπιτήδειος, ἠθέλησε νὰ κτίσῃ κελλία καὶ Ἐκκλησίαν εἰς δόξαν Θεοῦ καὶ αἴνεσιν ἀκατάπαυστον· καὶ οὕτως εἰς ὀλίγας ἡμέρας ἐποίησεν. Καὶ τόσον πλῆθος Μοναχῶν ἐσυνάχθησαν ἀπὸ τὴν καλὴν φήμην τοῦ Ὁσίου, ἄλλοι διὰ νὰ τὸν ἴδωσι καὶ ἕτεροι χάριν ἐξομολογήσεως, ὥστε ἔγινεν ὁ τόπος ἐκεῖνος σχεδὸν πόλις πολυάνθρωπος. Ὑπομείνας λοιπὸν ἐκεῖ χρόνον ἕνα καὶ πολλοὺς πρὸς σωτηρίαν ὁδηγήσας, ἔγραψε τύπον ἐκεῖνον τῶν ἀδελφῶν, πῶς νὰ διάγωσιν· ἔπειτα πάλιν ὑπέστρεψαν εἰς τὸν Ὄλυμπον μὲ τρόπον θαυμάσιον καὶ ἀκούσατε τὴν αἰτίαν, νὰ λάβετε πολλὴν ἀγαλλίασιν καὶ νὰ γνωρίσετε πόσην παρρησίαν εἶχε πρὸς τὸν Θεὸν ὁ θεόπνευστος Διονύσιος.

Ἀπὸ τὴν ὥραν ὅπου τὸν ἐδίωξαν ἀπὸ τὸν Ὄλυμπον, δὲν ἔβρεξεν εἰς ἐκείνην τὴν περιοχὴν καὶ εἶχον λύπην πολλὴν οἱ ἐγχώριοι διὰ τὴν πεῖναν καὶ τὸν λιμὸν ὅστις ἐνέσκηψεν. Ἡμέραν δὲ τινὰ ἐφάνησαν σύννεφα πολλὰ εἰς τὰ δύο χωρία τοῦ Ὀλύμπου, Μαλαθραίαν καὶ Λιτόχωρον ταῦτα βλέποντες οἱ ἄνθρωποι τῶν ἄλλων


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐν ἄλλοις γράφεται Σθλάτενα. Κατὰ τὴν γνώμην ἡμῶν, πρόκειται περὶ τοῦ χωρίου, ὅπερ μέχρι πρὸ 35ετίας περίπου ὠνομάζετο Σκλάταινα, ἤδη δὲ ἔχει μετονομασθῆ εἰς Ρίζωμα, ἀπέχον περὶ τὰ 14 χιλιόμετρα τῆς πόλεως τῶν Τρικκάλων.

[2] Κατὰ τὴν ζοφερὰν διὰ τὸν ἑλληνικὸν γένος καὶ γενικώτερον διὰ τὸν Χριστιανισμὸν ἐποχὴν ἐκείνην (ἀρχαὶ τῆς ΙϚ’ ἑκατονταετηρίδος), ὅτε ὁ Ἑλληνισμὸς ἐστέναζεν ὑπὸ τὴν δουλείαν τοῦ κατακτητοῦ, οἱ δὲ Χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολῆς ὑφίσταντο τὴν σκληροτέραν δοκιμασίαν, τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀπήλαυε ποιᾶς τινος σχετικῆς ἐλευθερίας, χάρις εἰς τὰ προνόμια τὰ ὁποῖα εἶχον παραχωρήσει εἰς αὐτὸ οἱ κατακτηταὶ σουλτᾶνοι. Τὴν ἐλευθερίαν ὅμως αὐτὴν οἱ Ἁγιορεῖται ἐξηγόραζον δι’ ἁδροτάτων καταβολῶν χρυσίου καὶ ἀργυρίου, τὸ ὁποῖον ὅμως δυσκόλως ἐξευρίσκετο, διότι ἠφάνιζεν αὐτὸ ἡ ἀπληστία τῶν κατακτητῶν. Πρὸς ἐξοικονόμησιν ὅθεν τῶν ἀπαιτουμένων διὰ τὴν καταβολὴν τῶν βαρυτάτων φόρων ἠναγκάζοντο νὰ προσφεύγουν εἰς τοὺς ὁμοδόξους τῶν ἐλευθέρων χωρῶν, ὧν μία ἦτο καὶ ἡ Βλαχία, ὑποτελὴς μὲν καὶ αὕτη εἰς τοὺς σουλτάνους, ἀλλ’ ἐσωτερικῶς ἐλευθέρα. Οἱ ἡγεμόνες τῆς Βλαχίας ἀπὸ τῆς ἐποχῆς ἀφ’ ἧς μετέβη ἐκεῖ (1499) ὁ Πατριάρχης Νήφων ὁ Β’ (βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΑ’), προσέφερον μεγάλα βοηθήματα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος. Πρὸς τὸν σκοπὸν ὅθεν τοῦτον μετέβαινον τότε ἐκεῖ οἱ προεστῶτες τοῦ Ὄρους.

[3] Θηκαρᾶς ἦτο μέγα βιβλίον, τὸ ὁποῖον περιεῖχεν ἀναριθμήτους κατανυκτικὰς εὐχὰς καὶ ἐχρησιμοποιεῖτο ὑπὸ τῶν Ὀρθοδόξων ὡς προσευχητάριον ἢ εὐχολόγιον. Τοῦτο ἐξεδόθη τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ τὸ 1683 ὑπὸ Ἀγαπίου τοῦ Κρητός, ἔκτοτε δὲ ἐξεδόθη ἐπανειλημμένως.

[4] Μονὴ τῶν Βουλγάρων ἐλέγετο τότε ἡ Μονὴ τοῦ Φιλοθέου, διότι κατῴκουν εἰς αὐτὴν Μοναχοὶ Βούλγαροι.

[5] Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου τούτου Ἀντωνίου τοῦ Νέου ἑορτάζεται κατὰ τὴν 17ην Ἰανουαρίου (βλέπε σελ. 369-371 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[6] Πρόκειται περὶ τοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου τοῦ Α’, πατριαρχεύσαντος ἀπὸ τὸ 1520-1545. Κατὰ τὸ ταξίδιον αὐτὸ τοῦ Ἱερεμίου Α’ ἐπωφεληθέντες οἱ ἐχθροί του προσέφεραν εἰς τὸν σουλτᾶνον 4000 χρυσᾶ νομίσματα καὶ ἐπέτυχαν νὰ ἀνακηρύξουν Πατριάρχην τὸν Ἰωαννίκιον Α’ (1523). Τοῦτο μαθόντες οἱ λοιποὶ Πατριάρχαι, εὑρισκόμενοι εἰσέτι εἰς Ἱεροσόλυμα, ἀφώρισαν τὸν Ἰωαννίκιον καὶ ἐπέτυχον τὴν εἰς τὸν θρόνον ἀποκατάστασιν τοῦ Ἱερεμίου.

[7] Κάθισμα ὀνομάζεται παρὰ τοῖς Μοναχοῖς κελλίον ἡσυχαστικὸν μακρὰν τοῦ Μοναστηρίου εὑρισκόμενον, ἀλλ’ ἐξ αὐτοῦ ἐξαρτώμενον, εἰς τὸ ὁποῖον διαμένουν εἷς ἢ περισσότεροι Μοναχοί.

[8] Ἀσφαλῶς τοῦτο εἶναι τὸ σημερινὸν χωρίον Μαλαθριά, ὑπαγόμενον εἰς τὴν Κοινότητα Δίου τοῦ νομοῦ Πιερίας (Κατερίνης), κείμενον εἰς τοὺς βορείους πρόποδας τοῦ ὄρους Ὀλύμπου.

[9] Τουρία ἢ Τουργιὰ εἶναι τὸ παλαιὸν ὄνομα τοῦ σημερινοῦ χωρίου Γανόχωρα.