Τῇ Κ’ (20ῇ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ὁσίου και θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν ΕΥΘΥΜΙΟΥ τοῦ Μεγάλου

Ἀδελφὸς δέ τις, τὸ γένος Γαλάτης, τὴν κλῆσιν Θεόδοτος, ἦτο ὑπηρέτης τοῦ Διακονικοῦ, καὶ βλέπων τὰ προειρημένα ἑξακόσια χρυσᾶ, ἐνικήθη ὑπὸ φιλαργυρίας ὁ ἄθλιος καὶ ἔκλεψε τὰ φλωρία μὲ τρόπον ἐπιδέξιον, τόσον ὥστε δὲν τὸ ἠννόησέ τις ἕτερος. Καὶ κατὰ τὴν ἐπαύριον προσεποιήθη ὅτι ἤθελε νὰ ὑπάγῃ εἰς τόπον ἥσυχον, καὶ ἔφυγεν ἀπερχόμενος πρὸς Ἱεροσόλυμα· ὅταν δὲ διήρχετο ἀντίκρυ τῆς Μονῆς τοῦ Μαρτυρίου ἐξήγαγεν ἀπὸ ἕνα σακκούλιον φλωρία πεντήκοντα, καὶ τὰ ἐπίλοιπα ἔκρυψε κάτωθι μιᾶς μεγάλης πέτρας, καὶ σημαδεύσας τὸν τόπον ἐπῆγεν εἰς Ἰόππην, εἰς τὴν ὁποίαν μισθώσας ἵππους ἐπέστρεψεν εἰς τὸν λίθον, εἰς τὸν ὁποῖον ἔκρυψε τὸν θησαυρόν, ἔνθα, ὢ Θεοῦ κριμάτων! εἶδε φοβερὸν καὶ ἐξαίσιον θέαμα· ἐξῆλθε κάτωθεν τῆς πέτρας ὄφις δεινὸς καὶ τρομερώτατος, ὥσπερ ὑπό τινος εἰς φύλαξιν τοῦ χρυσοῦ προστασσόμενος, καὶ δὲν τὸν ἀφῆκε νὰ πλησιάσῃ ὁλότελα, ἀλλὰ ἔφευγεν ἔντρομος· ἔπειτα πολλάκις ὑπέστρεφεν ὁ δείλαιος, ἀλλὰ πάντοτε εὕρισκε τὸν φοβερὸν ἐκεῖνον τοῦ χρυσοῦ φύλακα ἐπιμελῶς ἐγρηγορότατα καὶ ἐφιστάμενον, ὅστις ἔτρεχε κατ’ αὐτοῦ καὶ τὸν ἐδίωκε, ἵνα μὴ πλησιάσῃ τελείως.

Κατὰ δὲ τὴν ὑστάτην φορὰν κατὰ τὴν ὁποίαν ἐπλησίασεν, ἐλθοῦσα δύναμις τις ἐναέριος τὸν ἐκτύπησε δυνατὰ ὡσὰν μὲ ξύλον χονδρόν· ὅθεν ἔπεσε κατὰ γῆς ἡμιθανὴς ὁ ἄθλιος, καὶ διαβαίνοντες πρὸς Ἱεροσόλυμα τινὲς Λαζαριῶται, εὑρόντες αὐτὸν ὡς νεκρόν, τὸν σηκώνουσι καὶ τὸν κομίζουσιν εἰς τὸ νοσοκομεῖον. Ἐκεῖ λοιπὸν ἡμέρας πολλὰς κοιτόμενος καὶ ἀποκοιμώμενος μίαν τῶν ὡρῶν βλέπει καθ’ ὕπνον γέροντά τινα θυμωμένον, ὅστις τοῦ λέγει· «Ἐὰν δὲν δώσῃς ὀπίσω τὰ χρήματα, τὰ ὁποῖα ἔκλεψες ἀπὸ τὴν Μονὴν τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου, δὲν θεραπεύεσαι». Τότε λοιπὸν προσκαλεσάμενος τὸν πανδοχέα ὡμολόγησε τὸ ἁμάρτημα. Ταῦτα μαθὼν ὁ Ἡγούμενος ἀπῆλθεν εἰς τὴν Ἁγίαν Πόλιν, καὶ φορτώσαντες τὸν Θεόδοτον ἐπῆγαν εἰς τὸν λίθον. Ὁ δὲ φρικτὸς ἐκεῖνος χρυσοφύλακας, ὢ τοῦ θαύματος! βλέπων τοὺς ἀληθεῖς κυρίους τοῦ θησαυροῦ ἀνεχώρησε καὶ τοὺς ἔδωκεν ἄδειαν νὰ λάβουν τὸ πρᾶγμά των. Καὶ αὐτοὶ μὲν ἔλαβον τὸ χρυσίον, ὁ δὲ Θεόδοτος ἔμεινε τεθεραπευμένος ταύτην τὴν ὥραν καὶ ὑγιέστατος.

Ζήσας λοιπὸν ὁ Θωμᾶς εἰς τὸ Ἡγουμενεῖον χρόνους ὀκτὼ ἐτελεύτησε τὴν εἰκοστὴν πέμπτην τοῦ μηνὸς Μαρτίου, ζήσας τὸ ὅλον χρόνους ἑβδομήκοντα. Μετὰ τὴν τοῦ Θωμᾶ κοίμησιν ἔλαβε τὴν προστασίαν τῶν ἀδελφῶν ὁ Λεόντιος, εἰς τοῦ ὁποίου τὰς ἡμέρας ἤμουν καὶ ἐγὼ ὁ γράψας τὸν βίον τοῦτον τῆς ποίμνης ταύτης ἓν πρόβατον· ὅθεν ὅσα μοῦ διηγήθησαν φιλαλήθως οἱ ἅγιοι γέροντες ἐκεῖνοι διὰ τὸν θαυμαστὸν Εὐθύμιον δὲν ἀπέκρυψα ἀπὸ τῶν τέκνων αὐτῶν εἰς γενεὰν ἑτέραν· τώρα δὲ πάλιν νὰ εἴπω καὶ ἐγὼ ὅσα εἶδα μὲ τοὺς ὀφθαλμούς μου θαυμάσια, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἐπιστώθην καὶ τὰ προηγούμενα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Οὗτος ἔλαβε μέρος καὶ εἰς τὴν ἐν Ἐφέσῳ συγκροτηθεῖσαν Ἁγίαν Γ’ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον ἐν ἔτει υλα’ (431) καὶ μεγάλως ὑπερήσπισε τὰ δόγματα τῆς Ὀρθοδοξίας, ὑπεραμυνόμενος τοῦ Ἀλεξανδρείας Ἁγίου Κυρίλλου καὶ καταδικάζων τὸν Νεστόριον, τὸν ὁποῖον προσεπάθησε πρότερον, ἀνεπιτυχῶς, νὰ ἐπαναφέρῃ διὰ τῆς πειθοῦς εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν, καθότι ἐτύγχανεν προσωπικός του φίλος. Κατεπολέμησεν ἐπίσης καὶ τὸν Μοψουεστίας Θεόδωρον ἀποστείλας πρὸς τοὺς Ἐπισκόπους τῆς Ἀρμενίας ἐγκύκλιον, δι’ ἧς κατεδίκαζε τὰ φρονήματά του. Οὗτος ἀπελάμβανε μεγάλης τιμῆς μεταξὺ τῶν Πατέρων, ἡ δὲ ἐν Μελιτηνῇ συνελθοῦσα κατὰ τὸ ἔτος υνη’ (458) Σύνοδος ὀνομάζει αὐτὸν Πατέρα καὶ Διδάσκαλον. Ποῖον ὅμως ἔτος ἐτελειώθη καὶ ποῖον τέλος ἔλαβε δὲν εἰναι γνωστόν. Ὁ κατὰ τὴν λα’ (31) Μαρτίου ἑορταζόμενος συνώνυμος τούτου Ἐπίσκοπος ἐπίσης Μελιτηνῆς, ὁ ὑποβληθεὶς ἐπὶ Δεκίου εἰς μαρτυρικὰς βασάνους εἶναι ἄσχετος πρὸς αὐτόν. (Βλέπε ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Γ’).

[2] Ὁ Ὅσιος Πασσαρίων ἑορτάζεται κατὰ τὴν ια’ (11ην) Αὐγούστου (ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Η’).

[3] Οὗτος εἶναι ὁ Ὅσιος Ἰωάννης Ἐπίσκοπος Κολωνίας ὁ Ἡσυχαστὴς ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γ’ (3ην) Δεκεμβρίου. (Βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΒ’).

[4] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελίδος 254-256.

[5] Τὰ περὶ τοῦ Ὁσίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου βλέπε εἰς τὴν ε’ (5ην) Δεκεμβρίου (ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΒ’).

[6] Αὕτη εἶναι ἡ σύζυγος τοῦ αὐτοκράτορος Θεοδοσίου Β’ τοῦ λεγομένου Μικροῦ, ἥτις διὰ τὸν ἐνάρετον αὐτῆς βίον ἀνεκηρύχθη ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας Ἁγία καὶ ἑορτάζεται κατὰ τὴν ιγ’ (13ην) Αὐγούστου (Βλέπε τὰ περὶ αὐτῆς ἐν τῷ ἡμετέρῳ «Μεγάλῳ Συναξαριστῇ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Η’).

[7] Ἄλλος πρέπει νὰ εἶναι ὁ Γεράσιμος οὗτος ἀπὸ τὸν Ὅσιον Γεράσιμον τὸν Ἰορδανίτην τὸν ἑορταζόμενον κατὰ τὴν δ’ (4ην) Μαρτίου. (Βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Γ’). Διότι ἐκεῖνος, ὡς ἀναφέρεται ἐν τῷ Συναξαρίῳ του, καὶ ὡς γράφει καὶ ὁ τὸν Βίον του συγγράψας Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Σωφρόνιος ἔζησε κατὰ τὰς ἡμέρας τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου τοῦ Πωγωνάτου (668-685), ἐνῷ οὗτος εἶναι σύγχρονος τῶν Ὁσίων Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου καὶ Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου. Ἐπειδὴ δὲ Βίον τοῦ Ὁσίου Γερασίμου συνέγραψε καὶ Κύριλλος ὁ Σκυθοπολίτης (514-557), ἀναφέρουν δὲ περὶ τούτου καὶ ἕτεροι σύγχρονοι αὐτοῦ, συνάγεται ὅτι ἢ δύο πρέπει νὰ ὑπῆρξαν συνώνυμοι Ὅσιοι φέροντες τὸ ὄνομα Γεράσιμος ὁ Ἰορδανίτης καὶ τὰ ἑκατέρου θαυμάσια συνεχωνεύθησαν ἐκ παρανοήσεως εἰς μίαν ἱστορίαν λόγῳ συνωνυμίας ἢ εἶναι ἐσφαλμένος ὁ χρόνος εἰς τὸν ὁποῖον τοποθετεῖται ὁ Ὅσιος Γεράσιμος, ὑπὸ τοῦ Σωφρονίου Ἱεροσολύμων καὶ τῶν Συναξαριστῶν. Σημείωσαι ὅτι καὶ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τοποθετεῖ τὸν Ὅσιον Γεράσιμον περὶ τὸ ἔτος χο’ (670), τὸ ὁποῖον ἀναφέρουν καὶ οἱ Συναξαρισταὶ παλαιότεροι, νεώτεροι καὶ ἡμέτεροι. Ἐν τῇ παροῦσῃ ἐκδόσει τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Γ’ «Μὴν Μάρτιος» καὶ ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ὁσίου Γερασίμου τοῦ Ἰορδανίτου, θέλομεν ἀσχοληθῆ ἐκτενέστερον περὶ τοῦ ζητήματος τούτου.

[8] Οὗτος εἶναι Λέων Α’ ὁ Θρᾲξ ὁ καὶ Μέγας καὶ Μακέλλης ἐπονομαζόμενος τελευτήσας κατὰ τὸ 474 μ.Χ. καὶ ἀνακηρυχθεὶς ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας Ἅγιος διὰ τοὺς ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ἀγῶνάς του. (Βλέπε σελ. 584 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[9] Οἱ Ἀποσχίσται ἦσαν αἱρετικοί, ἀποκοπέντες τῆς Ἐκκλησίας διότι δὲν ἀνεγνώριζον τοὺς κανονικοὺς Ἱερεῖς, οὔτε ἀπεδέχοντο τὰ Μυστήρια καὶ τὰς ἱερὰς παραδόσεις (σημεῖον Σταυροῦ, Εἰκόνας κ.λ.π.)

[10] Ἡ Δώρα ἢ Δὼρ ἦτο ὀχυρὰ πόλις τῆς Παλαιστίνης κειμένη εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ Καρμήλου ὄρους, πλησίον τοῦ σημερινοῦ χωρίου Ταντούρα. Κατὰ τὴν ἐποχὴν τῶν Χαναναίων ἦτο ἕδρα βασιλέως, κατὰ δὲ τὴν Χριστιανικὴν ἕδρα Ἐπισκόπου.