Τῇ Κ’ (20ῇ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ὁσίου και θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν ΕΥΘΥΜΙΟΥ τοῦ Μεγάλου

Κατόπιν παρέστη ἀνάγκη εἰς τὸν πτωχὸν νὰ πωλήσῃ τὰ πρόβατα καὶ ζητῶν αὐτὰ τοῦ Κυριακοῦ, τοῦ ἔδωκε μόνον ὀκτὼ καὶ τὰ δύο ἐκράτησεν ὡς κακότροπος. Ὁ δὲ πτωχὸς ἐζήτει τὸ πρᾶγμά του, καὶ αὐτὸς ἐφιλονίκει λέγων ὅτι μόνον ὀκτὼ τοῦ ἔδωκε. Λέγει τότε ὁ πτωχός· «Πάρε ὅρκον εἰς τὸν Ὅσιον Εὐθύμιον καὶ ἂς τὰ χάσω». Ὁ δὲ Κυριακὸς ἔστερξε, καὶ ἀφοῦ ἐπῆγαν ἐκεῖ πλησίον, βλέπων τὸν ἀδικητὴν ὁ ἀδικημένος ὅτι ἤθελε νὰ ἐπιορκήσῃ, ἐφοβήθη τὴν ἀνομίαν καὶ τοῦ λέγει· «Ἂς στρέψωμεν ὀπίσω, ἀδελφέ, καὶ αὐτὸ εἶναι ὥσπερ νὰ ὤμοσες». Ὁ δὲ ἀφρονέστατος δὲν ἠθέλησε, ἀλλ’ ἐπλησίασεν εἰς τὴν ἱερὰν θήκην τοῦ Ἁγίου, καὶ ἐπιώρκησεν ὁ πάντολμος καὶ οὕτως ἐπέστρεψεν εἰς τὴν οἰκίαν του. Καθὼς δὲ ἐκοίτετο τὴν ἀκόλουθον νύκτα εἰς τὴν κλίνην, τοῦ ἐφάνη ὅτι ἤνοιξεν ἡ θύρα καὶ εἰσῆλθε Μοναχός τις μὲ ράβδον εἰς τὰς χεῖράς του, ἀκολουθούμενος καὶ ἀπὸ ἄλλους πέντε νέους. Τότε ἤστραψεν ὅλος ὁ οἶκος ἀπὸ φῶς ἄπειρον καὶ κοιτάζων πρὸς αὐτὸν ὁ Ἅγιος μὲ φοβερὸν βλέμμα, ἐφώναξε λέγων· «Πῶς ἐτόλμησας, μάταιε, νὰ ὀμόσῃς εἰς τὸν τάφον τοῦ Εὐθυμίου ψεύματα;». Ὁ δὲ ἔμεινεν ἄλαλος καὶ δὲν ἠδυνήθη νὰ δώσῃ τινὰ ἀπόκρισιν.

Τότε ὁ Ἅγιος προσέταξε τοὺς τέσσαρας νέους νὰ τὸν τανύσουν, εἰς δὲ τὸν πέμπτον ἔδωκε τὴν ράβδον του λέγων· «Δεῖρε τοῦτον ὅσον ἠμπορεῖς δυνατά, διὰ νὰ μὴ τολμήσῃ πλέον νὰ γίνῃ καταφρονητὴς τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπίορκος, οὔτε νὰ ἁρπάζῃ τὰ ἀλλότρια». Ἀφοῦ λοιπὸν τὸν ἔδειρεν ἱκανῶς, ἔλαβε τὴν χεῖρα τοῦ νεανίσκου ὁ Ἅγιος διὰ νὰ μὴ τὸν μαστιγώσῃ περισσότερον, πρὸς δὲ τὸν ἐπίορκον εἶπε ταῦτα· «Ἐγνώρισες, ἀνόσιε, ὅτι εἶναι Θεὸς καὶ κρίνει εἰς τὴν γῆν τοὺς ἀδίκους δίκαια; αὐτὸς σοῦ ἔδωκε ταύτην τὴν πρέπουσαν παίδευσιν, ὄχι διὰ λόγου σου, ὅτι σὺ ἀποθνῄσκεις αὔριον καὶ παίρνουσιν ἄλλοι ὅσα κακῶς καὶ ἀδίκως ἐσύναξες, ἀλλὰ διὰ νὰ διορθωθῶσιν ἕτεροι, νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τῆς ἐπιορκίας τὸν ψυχώλεθρον κίνδυνον, μάλιστα καὶ αὐτὸν τὸν ἀληθῆ ὅρκον νὰ φεύγωσι κατὰ τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου».

Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἅγιος ἀνεχώρησεν, ὁ δὲ Κυριακὸς μὴ δυνάμενος νὰ ὑποφέρῃ τὸν πόνον ἐφώναζε καὶ συναχθέντες οἱ γείτονες, τοὺς ἔδειξε τὰς πληγὰς ὁμολογῶν τὴν ἐπιορκίαν καὶ παρακαλῶν αὐτοὺς νὰ τὸν ὑπάγουν εἰς τὸν τάφον τοῦ Ἁγίου, μήπως καὶ τὸν λυπηθῇ ὡς μαθητὴς τοῦ ἀμνησικάκου Χριστοῦ νὰ τοῦ δώσῃ τὴν ἴασιν· οἱ δὲ παρεστῶτες, ἰδόντες τὰς φοβερὰς ἐκείνας πληγάς, ἐδειλίασαν νὰ τὸν σηκώσουν, ἀλλὰ ἐφόρτωσαν δύο σάκκους ἄχυρα καὶ εἰς τὸ μέσον τούτων ἔβαλαν τὸν ἀσθενῆ ἐπιδέξια καὶ τὸν ἔφεραν εἰς τὸ Μοναστήριον. Οὗτοι μᾶς διηγήθησαν καταλεπτῶς τὴν ὑπόθεσιν καὶ τὰς φοβερὰς πληγὰς ἐκείνας μᾶς ἔδειξαν· ὅθεν ὅσοι ἤκουσαν καὶ εἶδον τοιοῦτο θαυμάσιον ἐτρόμαξαν καὶ πλέον οὐδεὶς ἐτόλμησε νὰ ὀμόσῃ εἰς τοῦ Ἁγίου τὸν τάφον, οὔτε ἀλήθειαν οὔτε ψεύματα· ἀφοῦ δὲ ἔκαμαν ἐκεῖ ἡμέρας δύο οἱ συγγενεῖς τοῦ Κυριακοῦ καὶ εἶδον ὅτι ἐπλησίασεν εἰς τὸν θάνατον, ἐπειδὴ ἡ κοιλία του ἔσπασε καὶ ἀπὸ τὸ στόμα ἐξέρνα ὀδυνηρῶς ὁ ταλαίπωρος, τὸν ἐπῆραν πάλιν εἰς τὴν οἰκίαν του καὶ τὴν ἐπαύριον ἐτελεύτησεν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Οὗτος ἔλαβε μέρος καὶ εἰς τὴν ἐν Ἐφέσῳ συγκροτηθεῖσαν Ἁγίαν Γ’ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον ἐν ἔτει υλα’ (431) καὶ μεγάλως ὑπερήσπισε τὰ δόγματα τῆς Ὀρθοδοξίας, ὑπεραμυνόμενος τοῦ Ἀλεξανδρείας Ἁγίου Κυρίλλου καὶ καταδικάζων τὸν Νεστόριον, τὸν ὁποῖον προσεπάθησε πρότερον, ἀνεπιτυχῶς, νὰ ἐπαναφέρῃ διὰ τῆς πειθοῦς εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν, καθότι ἐτύγχανεν προσωπικός του φίλος. Κατεπολέμησεν ἐπίσης καὶ τὸν Μοψουεστίας Θεόδωρον ἀποστείλας πρὸς τοὺς Ἐπισκόπους τῆς Ἀρμενίας ἐγκύκλιον, δι’ ἧς κατεδίκαζε τὰ φρονήματά του. Οὗτος ἀπελάμβανε μεγάλης τιμῆς μεταξὺ τῶν Πατέρων, ἡ δὲ ἐν Μελιτηνῇ συνελθοῦσα κατὰ τὸ ἔτος υνη’ (458) Σύνοδος ὀνομάζει αὐτὸν Πατέρα καὶ Διδάσκαλον. Ποῖον ὅμως ἔτος ἐτελειώθη καὶ ποῖον τέλος ἔλαβε δὲν εἰναι γνωστόν. Ὁ κατὰ τὴν λα’ (31) Μαρτίου ἑορταζόμενος συνώνυμος τούτου Ἐπίσκοπος ἐπίσης Μελιτηνῆς, ὁ ὑποβληθεὶς ἐπὶ Δεκίου εἰς μαρτυρικὰς βασάνους εἶναι ἄσχετος πρὸς αὐτόν. (Βλέπε ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Γ’).

[2] Ὁ Ὅσιος Πασσαρίων ἑορτάζεται κατὰ τὴν ια’ (11ην) Αὐγούστου (ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Η’).

[3] Οὗτος εἶναι ὁ Ὅσιος Ἰωάννης Ἐπίσκοπος Κολωνίας ὁ Ἡσυχαστὴς ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γ’ (3ην) Δεκεμβρίου. (Βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΒ’).

[4] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελίδος 254-256.

[5] Τὰ περὶ τοῦ Ὁσίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου βλέπε εἰς τὴν ε’ (5ην) Δεκεμβρίου (ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος ΙΒ’).

[6] Αὕτη εἶναι ἡ σύζυγος τοῦ αὐτοκράτορος Θεοδοσίου Β’ τοῦ λεγομένου Μικροῦ, ἥτις διὰ τὸν ἐνάρετον αὐτῆς βίον ἀνεκηρύχθη ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας Ἁγία καὶ ἑορτάζεται κατὰ τὴν ιγ’ (13ην) Αὐγούστου (Βλέπε τὰ περὶ αὐτῆς ἐν τῷ ἡμετέρῳ «Μεγάλῳ Συναξαριστῇ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Η’).

[7] Ἄλλος πρέπει νὰ εἶναι ὁ Γεράσιμος οὗτος ἀπὸ τὸν Ὅσιον Γεράσιμον τὸν Ἰορδανίτην τὸν ἑορταζόμενον κατὰ τὴν δ’ (4ην) Μαρτίου. (Βλέπε ἡμέτερον «Μέγαν Συναξαριστὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Γ’). Διότι ἐκεῖνος, ὡς ἀναφέρεται ἐν τῷ Συναξαρίῳ του, καὶ ὡς γράφει καὶ ὁ τὸν Βίον του συγγράψας Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Σωφρόνιος ἔζησε κατὰ τὰς ἡμέρας τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου τοῦ Πωγωνάτου (668-685), ἐνῷ οὗτος εἶναι σύγχρονος τῶν Ὁσίων Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου καὶ Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου. Ἐπειδὴ δὲ Βίον τοῦ Ὁσίου Γερασίμου συνέγραψε καὶ Κύριλλος ὁ Σκυθοπολίτης (514-557), ἀναφέρουν δὲ περὶ τούτου καὶ ἕτεροι σύγχρονοι αὐτοῦ, συνάγεται ὅτι ἢ δύο πρέπει νὰ ὑπῆρξαν συνώνυμοι Ὅσιοι φέροντες τὸ ὄνομα Γεράσιμος ὁ Ἰορδανίτης καὶ τὰ ἑκατέρου θαυμάσια συνεχωνεύθησαν ἐκ παρανοήσεως εἰς μίαν ἱστορίαν λόγῳ συνωνυμίας ἢ εἶναι ἐσφαλμένος ὁ χρόνος εἰς τὸν ὁποῖον τοποθετεῖται ὁ Ὅσιος Γεράσιμος, ὑπὸ τοῦ Σωφρονίου Ἱεροσολύμων καὶ τῶν Συναξαριστῶν. Σημείωσαι ὅτι καὶ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τοποθετεῖ τὸν Ὅσιον Γεράσιμον περὶ τὸ ἔτος χο’ (670), τὸ ὁποῖον ἀναφέρουν καὶ οἱ Συναξαρισταὶ παλαιότεροι, νεώτεροι καὶ ἡμέτεροι. Ἐν τῇ παροῦσῃ ἐκδόσει τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Γ’ «Μὴν Μάρτιος» καὶ ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ὁσίου Γερασίμου τοῦ Ἰορδανίτου, θέλομεν ἀσχοληθῆ ἐκτενέστερον περὶ τοῦ ζητήματος τούτου.

[8] Οὗτος εἶναι Λέων Α’ ὁ Θρᾲξ ὁ καὶ Μέγας καὶ Μακέλλης ἐπονομαζόμενος τελευτήσας κατὰ τὸ 474 μ.Χ. καὶ ἀνακηρυχθεὶς ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας Ἅγιος διὰ τοὺς ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ἀγῶνάς του. (Βλέπε σελ. 584 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[9] Οἱ Ἀποσχίσται ἦσαν αἱρετικοί, ἀποκοπέντες τῆς Ἐκκλησίας διότι δὲν ἀνεγνώριζον τοὺς κανονικοὺς Ἱερεῖς, οὔτε ἀπεδέχοντο τὰ Μυστήρια καὶ τὰς ἱερὰς παραδόσεις (σημεῖον Σταυροῦ, Εἰκόνας κ.λ.π.)

[10] Ἡ Δώρα ἢ Δὼρ ἦτο ὀχυρὰ πόλις τῆς Παλαιστίνης κειμένη εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ Καρμήλου ὄρους, πλησίον τοῦ σημερινοῦ χωρίου Ταντούρα. Κατὰ τὴν ἐποχὴν τῶν Χαναναίων ἦτο ἕδρα βασιλέως, κατὰ δὲ τὴν Χριστιανικὴν ἕδρα Ἐπισκόπου.