Ἐπιστολὴ τοῦ Ἁγίου Μάρκου πρὸς τοὺς ἁπανταχοῦ τῆς γῆς Ὀρθοδόξους.
Τοῖς ἁπανταχοῦ τῆς γῆς καὶ τῶν Νήσων Ὀρθοδόξοις
Μάρκος τῆς Ἐφεσίων Μητροπόλεως ἐν Κυρίῳ χαίρειν [17].
Οἱ τὴν κοινὴν ἡμᾶς αἰχμαλωσίαν αἰχμαλωτεύσαντες καὶ πρὸς τὴν Βαβυλῶνα τῶν Λατινικῶν ἐθνῶν καὶ δογμάτων θελήσαντες κατασῦραι, τοῦτο μὲν οὐκ ἠδυνήθησαν ἀγαγεῖν εἰς πέρας, αὐτόθεν τε ἀπεμφαῖνον ὁρῶντες καὶ ἄλλως ἀδύνατον, ἐν μέσῳ δέ που τῆς ὁδοῦ καταμείναντες αὐτοί τε καὶ ὅσοι τούτοις ἐπηκολούθησαν, οὔτ’ ἐκεῖνο λοιπὸν μεμενήκασιν, οὔτε τοῦτο γεγόνασιν. Ἱεροσόλυμα μὲν ἀπολιπόντες, τοὺς ὡς ἀληθῶς ὅρασιν τῆς εἰρήνης καὶ τὸ Σιὼν ὄρος τὴν βεβαίαν Πίστιν καὶ ἄσειστον, Βαβυλώνιοι δὲ γενέσθαι τε καὶ κληθῆναι μήτε βουλόμενοι, μήτε δυνάμενοι καὶ διὰ τοῦτ’ ἂν δικαίως κληθέντες. Γραικολατῖνοι, καλούμενοι δ’ οὖν ὑπὸ τῶν πολλῶν λατινόφρονες.
Οὗτοι τοίνυν οἱ μιξόθηρες ἄνθρωποι, κατὰ τοὺς ἐν μύθοις ἱπποκενταύρους μετὰ τῶν Λατίνων ὁμολογοῦσι τὸ ἐκ τοῦ Υἱοῦ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐκπορεύεσθαι καὶ τὸν Υἱὸν αἴτιον ἔχειν τῆς ἑαυτοῦ ὑπάρξεως, οὕτω γὰρ καὶ ὁ αὐτῶν ὅρος διαλαμβάνει. Μεθ’ ἡμῶν δὲ τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεσθαι λέγουσι. Καὶ μετ’ ἐκείνων μὲν θεμιτῶς καὶ εὐλόγως τὴν προσθήκην ἐν τῷ συμβόλῳ γεγονέναι φασί, μεθ’ ἡμῶν δὲ λέγειν ταῦτα οὐ καταδέχονται. Καίτοι γε τὸ θεμιτῶς καὶ εὐλόγως γενόμενον τίς ἂν παραιτήσαιτο λέγειν; Καὶ μετ’ ἐκείνων μὲν τὸ ἄζυμον, σῶμα τοῦ Χριστοῦ λέγουσι· μεθ’ ἡμῶν δὲ αὐτοῦ μεταλαμβάνειν οὐκ ἂν τολμήσειεν· ἆρ’ οὐχ ἱκανὰ ταῦτα τὴν γνώμην αὐτῶν διαδεῖξαι καὶ ὅτι οὐκ ἀληθείας ἔρευναν ποιούμενοι τοῖς Λατίνοις συνῆλθον, ἣν ἐν χερσὶν ἔχοντες προδεδώκασιν, ἀλλὰ χρυσοχοῆσαι βουλόμενοι καὶ πεπλασμένην, οὐκ ἀληθῆ, συστήσασθαι ἕνωσιν.
Τίνα δὲ τρόπον αὐτοῖς ἡνώθησαν ἐπισκεπτέον· πᾶν γὰρ τῷ ἑτέρῳ ἑνούμενον, δι’ ἑνός τινος μέσου πάντως ἑνοῦται. Τῇ μὲν οὖν δόξῃ τῆς περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐκπορεύσεως ἔδοξαν ἑνωθῆναι σὺν αὐτοῖς ἀποφηνάμενοι καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ τοῦτο ἔχειν τὴν ὕπαρξιν, τὰ δὲ ἄλλα πάντα διάφορα καὶ οὐδὲν ἐν αὐτοῖς ἕν, οὐδὲ μέσον, οὐδὲ κοινόν, ἀλλὰ δύο μὲν σύμβολα καὶ παρηλλαγμένα λέγεται πάλιν, ὥσπερ καὶ πρότερον, διτταὶ δὲ καὶ διάφοροι λειτουργίαι τελοῦνται, ἡ μὲν δι’ ἐνζύμου θυσίας, ἡ δὲ δι’ ἀζύμου, διττὰ δὲ βαπτίσματα, τὸ μὲν διὰ τῆς τριττῆς καταδύσεως τελειοῦν, τὸ δὲ δι’ ἐπιχύσεως ὕδατος ἐκ κορυφῆς ἄνωθεν· καὶ τὸ μὲν τῷ μύρῳ προσχρώμενον, τὸ δ’ ὁτιοῦν αὐτοῦ χρείαν ἔχον· διττὰ δὲ τὰ ἔθη πάντα καὶ ἐν πᾶσι παρηλλαγμένα, νηστεῖαί τε καὶ ἐκκλησιαστικαὶ τάξεις καὶ εἴτι τοιοῦτον.