Οἱ Λατῖνοι φρονοῦν ὅτι μετὰ θάνατον αἱ ψυχαὶ μεταβαίνουν ἢ εἰς τὸν Παράδεισον, ἢ εἰς τὴν αἰώνιον Κόλασιν, ἢ εἰς τὸ καθαρτήριον πῦρ, τὸ ὁποῖον ἡ Ἁγία Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία οὔτε παρέλαβεν οὔτε δέχεται. Ὡς δογματίζουν οἱ Λατῖνοι, μετὰ θάνατον αἱ μὲν ψυχαὶ τῶν Δικαίων καὶ Ἁγίων εὐθὺς εἰσέρχονται εἰς ἀπόλαυσιν τοῦ Παραδείσου. Αἱ ψυχαὶ αἱ βεβαρημέναι μὲ τὸ προπατορικὸν ἢ ἄλλα θανάσιμα ἁμαρτήματα ἀπέρχονται εἰς τὴν αἰώνιον Κόλασιν. Αἱ δὲ ψυχαὶ ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι μετὰ τὸ Βάπτισμα ἔπεσαν εἰς διάφορα ἁμαρτήματα, πλὴν ἐξωμολογήθησαν ταῦτα εἰλικρινῶς, ἀλλὰ δὲν ἐπρόφθασαν νὰ ὁλοκληρώσουν τὸν ἐπιβληθέντα εἰς αὐτοὺς κανόνα καὶ νὰ κάμουν καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας, ἀπέρχονται εἰς πῦρ πρόσκαιρον, ἔξω τῆς αἰωνίου Κολάσεως, καὶ ἐκεῖ διὰ τοῦ πυρὸς αὐτοῦ καθαρίζονται, ταχύτερον ἢ ἀργότερον, ἀναλόγως τῶν ἁμαρτημάτων καὶ τῶν ἐλεημοσυνῶν καὶ λειτουργιῶν, ποὺ κάμνουν οἱ ζῶντες διὰ τὰς ψυχὰς αὐτάς.
Τὸ καθαρτήριον τοῦτο πῦρ ὄχι μόνον δὲν δέχεται ἡ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία, ἀλλὰ τὸ θεωρεῖ μῦθον καὶ μέσον πλουτισμοῦ τοῦ Πάπα καὶ τῶν περὶ τὸν Πάπαν. Τοῦτο ἦτο ἡ πρώτη ὑπόθεσις τῶν μερικῶν ἐκείνων διαλέξεων καὶ ἡ πρώτη ἀρχὴ τῶν ἀγώνων τοῦ ἱεροῦ Μάρκου, ἀλλὰ καὶ ἡ πρώτη ἀφορμὴ ἵνα ἐκδηλωθῇ ὁ φθόνος ἄλλων. Πρῶτος θὰ ὡμίλει ἐπὶ τῆς ὑποθέσεως ὁ ἱερὸς Μάρκος καὶ μετ’ αὐτὸν ὁ Νικαίας Βησσαρίων.
Ἡ πρώτη δικοστασία τοῦ Νικαίας Βησσαρίωνος.
Κατὰ τὰς προφορικὰς διαλέξεις ὁ Ἅγιος Μάρκος, βοηθούμενος ἀπὸ τὸν Νικαίας, ἀντέκρουε τοὺς Λατίνους. Ὅταν δὲ οἱ Λατῖνοι ἐζήτησαν ἑκάστη μερὶς νὰ ἐκθέσῃ γραπτῶς τὰς ἀπόψεις της, ὁ βασιλεὺς ἀπέβλεψε κυρίως εἰς τὸν Ἅγιον Μάρκον. Ὁ Νικαίας ὡμολόγησεν ὅτι «Ἐγὼ οὐκ ἔχω λέγειν περὶ αὐτοῦ· εἰ μὲν γὰρ τὰ περὶ τῆς δόξης, ἔχω τι λέγειν ἴσως· εἰς τοῦτο δὲ οὐκ οἶδα τί λέξω». Ἐν τῇ Συνόδῳ ὅμως παρίστατο καὶ σατανικός τις καὶ πονηρότατος ἄνθρωπος, ὀνόματι Γρηγόριος, ὅστις ἐφθόνει θανασίμως τὸν Ἅγιον Μάρκον, καὶ παρεκίνησε μὲ πάντα τρόπον καὶ τὸν Νικαίας νὰ γράψῃ. Ἐπείσθη εἰς τοῦτον ὁ Νικαίας, ὁ δὲ Γρηγόριος, λαβὼν τὸ ἔγγραφον τοῦτο, τὸ παρουσίασεν εἰς τὸν βασιλέα, τὸ ἐπῄνεσε καὶ παρεκίνησε τὸν βασιλέα νὰ τὸ στείλῃ πρὸς τοὺς Λατίνους ὡς ρητορικώτερον κατὰ τὴν φράσιν. Ἀλλὰ δὲν ἐπέτυχεν ὁ δόλιος, διότι ὁ βασιλεύς, ἀναγνώσας καὶ τὰ δύο ὑπομνήματα, ἐπῄνεσε μὲν τὸ τοῦ Νικαίας, προέκρινεν ὅμως τὸ τοῦ Ἁγίου Μάρκου διὰ τὰ ἰσχυρὰ αὐτοῦ ἐπιχειρήματα,