ὁ βασιλεὺς ἀπὸ τὸ Ἀθανάσιον, ὃτι νὰ ἀφήσῃ τοὺς Ἀρειανοὺς νὰ ἔχουν ἕνα Ναὸν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, νὰ ψάλλουν αὐτοί, ὁ δὲ Ἀθανάσιος εἶπεν εἰς αὐτόν· «Ἐὰν ἀφήσῃ καὶ ἡ βασιλεία σου τοὺς Χριστιανοὺς νὰ ἔχουν ἕνα Ναὸν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, θὰ ἀφήσω καὶ ἐγὼ τοὺς Ἀρειανοὺς εἰς τὴν Ἀλεξάνδρεια». Καὶ οὕτω συμφωνήσαντες ἀμφότεροι, ἀπῆλθεν ἕκαστος εἰς τὰ ἴδια. Τοσοῦτον δὲ ἐθαύμασεν ὁ βασιλεὺς τὴν φρόνησιν τοῦ Ἀθανασίου καὶ τὴν ἀρετὴν αὐτοῦ, ὥστε καὶ μετὰ ταῦτα ἔλεγε πρὸς τοὺς φίλους του, ὅτι δικαίως ἐφοβοῦντο οἱ Ἀρειανοὶ τὸν Ἀθανάσιον, τοιοῦτον ὄντα φρόνιμον καὶ λόγιον ἄνδρα. Τότε ὁ βασιλεὺς ἔγραψε διαταγήν, τὴν ὁποίαν ἔστειλεν εἰς τοὺς Ἐπισκόπους καὶ τοὺς λοιποὺς κληρικοὺς ὡς καὶ εἰς τοὺς ἄρχοντας πάσης τῆς Αἰγύπτου, τὸν τότε διοικητὴν τοῦ τόπου Νεστόριον καὶ τοὺς ἐπάρχους τῆς Θηβαΐδος καὶ τῆς Πενταπόλεως, νὰ δεχθοῦν τὸν Ἀθανάσιον μετὰ πάσης τιμῆς καὶ εὐλαβείας· καὶ οὐχὶ μόνον αὐτὸν νὰ τιμήσωσιν ἐπανερχόμενον εἰς τὸν θρόνον του, ἀλλὰ καὶ ὅσοι Ἐπίσκοποι ἀκόλουθοι αὐτοῦ ἐξεβλήθησαν ὑπὸ τοῦ Γρηγορίου, νὰ ἀπολαύσουν καὶ ἐκεῖνοι τοὺς θρόνους αὐτῶν.
Μὲ τοιαύτην ἐξουσίαν ἐρχόμενος ὁ Ἅγιος, διέβη ἀπὸ τὴν Συρίαν καὶ τὴν Παλαιστίνην. Ἐλθὼν δὲ εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ἐπεσκέφθη τὸν τότε Ἁγιώτατον Πατριάρχην Ἱεροσολύμων Μάξιμον, καὶ διηγήθη εἰς αὐτὸν καταλεπτῶς πάντα τὰ συμβάντα, τοὺς ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας πειρασμούς, τὰς συκοφαντίας, τὰς ἐξορίας, καὶ τέλος τὴν ἀνάκλησιν τοῦ βασιλέως. Τότε ἐκεῖνος ἰδὼν τὸν Ἅγιον καὶ μεγάλως εὐφρανθείς, ἔγραψε πρὸς τοὺς ἰδικούς του Ἐπισκόπους νὰ δεχθοῦν τὸν Ἀθανάσιον καὶ μετὰ πάσης τιμῆς νὰ τὸν προπέμψουν ἕως τὴν Ἀλεξάνδρειαν. Οὕτω λοιπὸν ὁ Ἅγιος προπεμπόμενος κατέλαβε τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ καθίσας τὸ τρίτον ἤδη ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτοῦ, ἤρχισε νὰ διδάσκῃ τὰ τῆς Ὀρθοδοξίας δόγματα. Ταῦτα βλέπων ὁ ἐχθρὸς τῆς ἀληθείας διάβολος καὶ μὴ δυνάμενος νὰ ὑποφέρῃ, ἐζήτει εὐκαιρίαν κατάλληλον διὰ νὰ πειράξῃ καὶ πάλιν τὸν Ἅγιον· ἐπειδὴ δὲ ὁ Θεὸς ἤθελε νὰ τὸν δοκιμάζῃ ὥσπερ τὸν χρυσὸν ἐν τῷ χωνευτηρίῳ διὰ νὰ λάμπῃ περισσότερον τὸ κήρυγμα τῆς εὐσεβείας, διὰ τοῦτο ἔδιδε χώραν εἰς πειρασμούς, ἵνα καὶ ὁ Ἅγιος φανῇ δοκιμώτερος καὶ ἡ εὐσέβεια δοκιμαζομένη καὶ μὴ νικωμένη στερεωθῇ περισσότερον. Ἀκούσατε δὲ τί καὶ πάλιν ἠκολούθησε.