Κατ’ ἐκείνας τὰς ἡμέρας ὁ Εὐσέβιος καὶ ἄλλοι πολλοὶ Ἀρχιερεῖς αἱρετικοὶ ἦσαν συνηγμένοι εἰς τὴν πόλιν Ἀντιόχειαν καὶ ἔκαμνον Σύνοδον, ἐπιδιώκοντες νὰ ἀλλάξουν τὸ Σύμβολον τῆς πίστεως καὶ νὰ μὴ λέγωσι τὸν Χριστὸν ὁμοούσιον τοῦ Πατρὸς, ἤτοι τῆς μιᾶς καὶ τῆς αὐτῆς οὐσίας, ἀλλὰ ἑτεροούσιον, ἤτοι ἄλλης οὐσίας ἀπὸ τῆς τοῦ Πατρὸς καὶ ξένον τῆς Θεότητος. Ἐν μέσῳ δὲ ἐκείνων τῶν Ἀρχιερέων ἦτο καὶ ὁ νεοχειροτόνητος Πατριάρχης τῶν Ἀρειανῶν τῆς Ἀλεξανδρείας Γρηγόριος. Ὡς δὲ ἔμαθον ὅτι ἐπιστρέφει ὁ Ἀθανάσιος εἰς τὸν θρόνον του μετ’ ἐξουσίας τοῦ Πάπα, στέλλουσι τὸν Γρηγόριον μετὰ βασιλικῆς ἐξουσίας δώσαντες εἰς αὐτὸν καὶ τὸν στρατηγὸν Συριανὸν μετὰ πλήθους στρατιωτῶν, ἵνα προφθάσῃ καὶ καθίσῃ εἰς τὸν θρόνον, πρὶν ἢ ἔλθῃ ὁ Ἀθανάσιος· παρήγγειλαν δὲ καὶ εἰς τὸν στρατηγὸν ἵνα τὸν μὲν Γρηγόριον, θελόντων καὶ μὴ θελόντων τῶν Ἀλεξανδρέων, βεβαιώσῃ εἰς τὸν θρόνον, τὸν δὲ Ἀθανάσιον, ἐὰν φανῇ νὰ τὸν φονεύσῃ. Ἀλλὰ τί τὸ ἐντεῦθεν; ὁ μὲν Γρηγόριος εἰσῆλθεν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ὥρα τρίτην τῆς ἡμέρας, ὁ δὲ Ἅγιος ἦλθε περὶ τὴν δύσιν τοῦ ἡλίου. Μερισθὲν δὲ τὸ πλῆθος εἰς δύο μέρη, καὶ τῶν μὲν θελόντων τὸν Γρηγόριον, τῶν δὲ τὸν Μέγαν Ἀθανάσιον, σύγχυσις μεγάλη ἐγένετο. Βλέπων δὲ ὁ στρατηγὸς Συριανός, ὅτι κινδυνεύει νὰ γίνῃ ἐμφύλιος πόλεμος καὶ ὅτι ἔκαυσαν ἕνα Ναὸν τοῦ Διονυσίου καλούμενον, ἐσκέφθη νὰ φονεύσῃ τὸν Ἀθανάσιον διὰ νὰ παύσῃ ἡ σύγχυσις καὶ παρήγγειλεν εἰς τοὺς στρατιώτας κανένα ἀπὸ τὸν λαὸν νὰ μὴ φονεύσουν, μόνον δὲ τὸν Ἀθανάσιον νὰ συλλάβουν.
Ὡς ἔμαθεν ὁ Ἅγιος τὴν ἐπιβουλήν, ἀναμίξας ἑαυτὸν εἰς τὸ πλῆθος καὶ λαθὼν τοὺς στρατιώτας, ἔφυγε κρυφίως καὶ ἀπῆλθε πάλιν εἰς τὴν Ρώμην· ἐκεῖ εὗρε καὶ τὸν Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως, Παῦλον τὸν Ὁμολογητὴν [4] ἐξωρισμένον ὑπὸ τοῦ βασιλέως Κωνσταντίου, ὡς μὴ θέλοντα νὰ δεχθῇ τὴν φωνὴν τοῦ ἑτεροουσίου. Γράφει τότε ὁ βασιλεὺς Κώνστας πρὸς τὸν ἀδελφόν του Κωνστάντιον, νὰ δεχθῇ τοὺς Πατριάρχας καὶ νὰ δώσῃ πάλιν εἰς αὐτοὺς τοὺς θρόνους των, ἀλλ’ ἐκεῖνος, ὅλως ὑπὸ τῆς τοῦ Ἀρείου κακοδοξίας κεκυριευμένος, δὲν ἠθέλησε νὰ ποιήσῃ κατὰ τὴν αἴτησιν τοῦ ἀδελφοῦ του. Τέλος συνεφώνησαν καὶ οἱ δύο νὰ γίνῃ Σύνοδος εἰς τὴν Σαρδικὴν (Τριαδίτσα), ἥτις εἶναι πόλις τῆς ἐπαρχίας τοῦ Ἰλλυρικοῦ καὶ νὰ ἐξετάσουν ποῖοι φρονοῦσιν ὀρθότερα, ἐκεῖνοι οἵτινες κηρύττουσι τὸν Υἱὸν ὁμοούσιον τοῦ Πατρὸς ἢ οἱ λέγοντες αὐτὸν ἑτεροούσιον; Ἦσαν δὲ Ἀρχιερεῖς, ἀπὸ μὲν τοῦ μέρους τοῦ Πάπα,