Τῇ Ζ’ (7ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ Ἐπισκόπου Μεδιολάνων.

Ταύτην τὴν συνετὴν νουθεσίαν ὁ βασιλεὺς δεξάμενος, εὐθὺς προσέταξε νὰ γραφῇ ὁ νόμος ἐκεῖνος, τὸν ὁποῖον ἰδιοχείρως ὑπέγραψε καὶ τότε τὸν συνεχώρησεν ὁ Ἀμβρόσιος καὶ εἰσελθὼν μὲ θάρρος εἰς τὸν Ναὸν ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν οὐχὶ γονατιστός, ἀλλὰ πρηνὴς καὶ μετὰ πολλῆς εὐτελείας καὶ ταπεινότητος ἀνέσπα τὰς τρίχας τῆς κεφαλῆς του, ἔτυπτε τὸ στῆθος καὶ ἐκτύπα τὴν κεφαλὴν εἰς τὸ ἔδαφος, βρέχων αὐτὸ μὲ θερμότατα δάκρυα καὶ βοῶν τὴν δαβιτικὴν ἐκείνην φωνήν: «Ἐκολλήθη τῷ ἐδάφει ἡ ψυχή μου· ζῆσόν με κατὰ τὸν λόγον σου» (Ψαλμ. ριη’ 25) ἐδέετο συγχωρήσεως. Ἐπειδὴ δὲ ἦτο ἡ ὥρα τῆς Ἁγίας Κοινωνίας, ἐγερθεὶς ὁμοίως μὲ δάκρυα, εἰσῆλθεν εἰς τὸ ἅγιον Βῆμα καὶ ἐστάθη πλησίον τῆς ἁγίας Τραπέζης, διὰ νὰ κοινωνήσῃ καθὼς εἶχε συνήθειαν νὰ κάμνῃ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν.

Ἀλλ’ οὔτε ἐδῶ ὑπέμεινε νὰ σιωπήσῃ ὁ ἱερὸς Ἀμβρόσιος, ἀλλ’ ἠθέλησε νὰ τοῦ φανερώσῃ τὴν διαφορὰν τοῦ τόπου τῶν ἱερωμένων ἀπὸ τοῦ τῶν λαϊκῶν· καὶ πρῶτον μὲν τὸν ἠρώτησεν ἐὰν ἐχρειάζετό τι. Ὁ δὲ ἀπήντησεν, ὅτι ἀνέμενε νὰ κοινωνήσῃ τὰ θεῖα Μυστήρια. Τότε ὁ Ἅγιος τοῦ διεμήνυσε μὲ τὸν Ἀρχιδιάκονον ταῦτα· «Εἰς τὰ ἔνδοθεν τοῦ θυσιαστηρίου, ὦ βασιλεῦ, μόνον οἱ Ἱερεῖς πρέπει νὰ εἰσέρχωνται, οἱ δὲ κοσμικοὶ οὐδαμῶς. Ἔξελθε λοιπὸν ἔξω καὶ στάσου εἰς τὴν τάξιν τῶν λαϊκῶν, διότι ἡ ἁλουργὶς δὲν χρίει Ἱερεῖς, ἀλλὰ βασιλεῖς». Ὁ δὲ πιστότατος Θεοδόσιος ἐδέχθη καὶ ταύτην τὴν νουθεσίαν μετὰ χαρᾶς, ἀποκριθείς, ὅτι δὲν εἰσῆλθεν ἐξ ὑπερηφανείας, ἀλλὰ διότι τοιαύτην τάξιν εἶχον εἰς τὸ Βυζάντιον. Μὲ τοιαύτην λοιπὸν καὶ τοσαύτην ἀρετὴν διέλαμπον ἀμφότεροι, ὅ τε βασιλεὺς καὶ ὁ Ἀρχιερεὺς οἱ ἀείμνηστοι. Ἐγὼ δὲ θαυμάζω καὶ τῶν δύο τὰ κατορθώματα, τοῦ μὲν τὴν παρρησίαν καὶ τὴν τοῦ θείου ζήλου θερμότητα, τοῦ δὲ τὴν εὐπείθειαν καὶ τὴν τῆς Πίστεως καθαρότητα. Ὅσα λοιπὸν ἐδιδάχθη ὑπὸ τοῦ Ἀμβροσίου ὁ βασιλεὺς εἰς τὰ Μεδιόλανα, ἐκεῖνα καὶ ἐφύλαττεν ὁλοψύχως, ὅταν ἐπέστρεψεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ὅθεν ἐν μιᾷ τῶν Δεσποτικῶν ἑορτῶν, ὅτε τὸν προσεκάλεσεν ὁ Πατριάρχης Νεκτάριος νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸ ἅγιον Βῆμα νὰ κοινωνήσῃ, ὁ εὐλαβὴς βασιλεὺς εὐθὺς τοῦ ἀπεκρίθη, λέγων· «Δὲν δύναμαι νὰ εἰσέλθω, διότι ἐδιδάχθην ἀπὸ τὸν θεῖον Ἀμβρόσιον πόσον διαφέρει ὁ Ἱερεὺς ἀπὸ τὸν βασιλέα» [2].


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ἅμα τῇ χειροτονίᾳ τοῦ Ἁγίου εἰς Ἐπίσκοπον ἀπηύθυνε πρὸς αὐτὸν ἐπιστολὴν ὁ Μέγας Βασίλειος, Ἐπίσκοπος τότε Καισαρείας, ἐν τῇ ὁποίᾳ μεταξὺ ἄλλων γράφει τὰ ἑξῆς: «Ἐπειδὴ οὐ παρὰ ἀνθρώπων παρέλαβες ἢ ἐδιδάχθης τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ, ἀλλ’ αὐτός σε ὁ Κύριος ἀπὸ τῶν κριτῶν τῆς γῆς, ἐπὶ τὴν προεδρίαν τῶν Ἀποστόλων μετέθηκε…». (Ἐπιστ. 197, ἐν Ἑλληνικῇ Πατρολογίᾳ Migne, τόμ. 32, στ. 909-913).

[2] Τὴν μνήμην τοῦ Ἁγίου Βασιλέως Θεοδοσίου γεραίρει ἡ Ἐκκλησία κατὰ τὴν ιζʹ (17ην) Ἰανουαρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[3] Τὴν μνήμην αὐτῆς γεραίρει ἡ Ἐκκλησία τὴν ιδʹ (14ην) Σεπτεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[4] Τὴν μνήμην τοῦ Ἁγίου Αὐγουστίνου γεραίρει ἡ Εκκλησία τὴν ιθʹ (19ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[5] Οἱ Μαρκομάννοι ἦσαν ἰσχυρὸς Γερμανικὸς λαὸς κατοικῶν τότε περὶ τὴν σημερινὴν Βαυαρίαν.

[6] Ἐν τῷ «Παραδείσῳ» γράφεται ἐσφαλμένως ὅτι ἦτο ἐτῶν ὀγδοήκοντα.