Τῇ Ζ’ (7ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ Ἐπισκόπου Μεδιολάνων.

Ὁ δὲ Ἅγιος ἀπεκρίνατο· «Ἐγὼ μὲν θεληματικῶς δὲν ἐξέρχομαι τῆς μάνδρας τὴν ὁποίαν μοὶ ἐνεπιστεύθη ὁ Κύριος, ἐγκαταλείπων οὕτω καὶ προδίδων τὰ λογικὰ πρόβατα, ἔστω καὶ ἂν πρόκειται νὰ χύσω τὸ αἷμα μου· ἐὰν δὲ εἰς σὲ φαίνεται εὔλογον, βάλε εἰς τὸν λαιμόν μου τὴν μάχαιραν, ὅτι μετὰ χαρᾶς ἀποδέχομαι τὴν σφαγὴν δι’ ἀγάπην τοῦ Δεσπότου μου». Ταῦτα μαθὼν μετὰ καιρὸν ὁ Μάξιμος γράφει εἰς τὸν βασιλέα νὰ μὴ πειράζῃ τὴν Ἐκκλησίαν, οὔτε νὰ προδώσῃ τὴν πατρικὴν εὐσέβειαν, διότι ἄλλως θὰ ἔλθῃ κατ’ αὐτοῦ νὰ τὸν πολεμήσῃ. Ἐπειδὴ ὅμως ὁ βασιλεὺς δὲν κατεπείσθη, ἦλθε πράγματι κατ’ αὐτοῦ ὁ Μάξιμος μὲ πολὺ στράτευμα καὶ κατέλαβε τὰ Μεδιόλανα. Ὁ δὲ βασιλεὺς μὴ ἔχων τὴν δύναμιν νὰ ἀντιταχθῇ ἐφοβήθη καὶ ἔφυγεν εἰς τὸν Αὐλῶνα.

Μαθὼν ταῦτα ὁ βασιλεὺς Θεοδόσιος ἔγραψεν εἰς τὸν Οὐαλεντινιανόν, ὅτι ἐπειδὴ ἐπρόδωσε τὴν εὐσέβειαν, τὸν ἐγκατέλειψεν ὁ Θεός, τὸν δὲ τύραννον ἐβοήθησεν, ὡς ὑπὲρ τῆς ἀληθείας ἀντιμαχόμενον καὶ τὸν ἐδίωξεν ἀπὸ τὸν θρόνον του. Ταῦτα γράψας ὁ εὐσεβὴς καὶ γνωστικὸς Θεοδόσιος, ἦλθεν εἰς βοήθειαν αὐτοῦ, ἀφήσας τὴν βασιλείαν του ἔρημον διὰ νὰ ἀποδώσῃ δικαιοσύνην καὶ νὰ ἐπαναφέρῃ τὸν βασιλέα πρὸς τὴν εὐσέβειαν, ὅπερ καὶ ἐγένετο· καὶ πρῶτον μὲν τὸν ἐλύτρωσε τῆς μητρῴας πλάνης καὶ πρὸς τὴν πατρικὴν ἀλήθειαν ἐχειραγώγησεν· ἔπειτα ἐκήρυξε πόλεμον κατὰ τοῦ Μαξίμου καὶ φονεύσας αὐτὸν ὡς τύραννον, χωρὶς νὰ κάμῃ αἱματοχυσίαν εἰς τὸν λαόν, ἔβαλε πάλιν εἰς τὸν θρόνον τὸν Οὐαλεντινιανόν. Καὶ ταῦτα μὲν ἔπραξεν ὁ πιστότατος βασιλεύς, διὰ νὰ φυλάξῃ τὰς συνθήκας τὰς ὁποίας ἔδωσεν εἱς τὸν Γρατιανόν, ὅταν τὸν ἔκαμε βασιλέα. Εἶχε δὲ καὶ ἄλλας ἀρετὰς μεγάλας οὗτος ὁ χριστομίμητος βασιλεύς, τὰς ὁποίας, ἐὰν ἀφήσω ἀγράφους, θέλω σᾶς προξενήσει ζημίαν μεγάλην. Λοιπὸν προσέχετε, νὰ λάβετε μεγάλην ὠφέλειαν.

Εἰς τὴν Θεσσαλονίκην, ἥτις ἦτο καὶ τότε πρωτεύουσα πόλις τῆς Μακεδονίας μεγάλη καὶ πολυάνθρωπος, ἐξερράγη ἐξ ἀφορμῆς τοῦ Ἱπποδρόμου ἐπανάστασις τοῦ λαοῦ ἐναντίον τῶν ἀρχῶν καὶ κατεσφάγησαν πολλοὶ ἀνώτεροι ἀξιωματοῦχοι τοῦ στρατοῦ, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὁ στρατηγὸς διοικητὴς τῆς φρουρᾶς τῆς πόλεως Βοθέριχος. Ταῦτα μαθὼν ὁ Θεοδόσιος ἐθυμώθη καὶ προστάσσει τοὺς στρατιώτας του νὰ φονεύσουν περὶ τὰς δύο χιλιάδας Θεσσαλονικεῖς. Οἱ στρατιῶται ὅμως εὑρόντες εὐκαιρίαν ἀπέκτειναν ἑπτὰ χιλιάδας, μεταξὺ δὲ τῶν ὑπευθύνων ἐφονεύθησαν καὶ πολλοὶ ἀνεύθυνοι, πρᾶξιν τὴν ὁποίαν, ὡς λέγουν, δὲν ἐσκέφθη καλῶς ὁ βασιλεύς, ἀλλὰ νικηθεὶς ὑπὸ τοῦ θυμοῦ ὡς ἄνθρωπος ἥμαρτε. Μαθὼν δὲ ταύτην τὴν ἀξίαν πολλῶν δακρύων συμφορὰν ὁ μέγας Ἀμβρόσιος, ἐλυπήθη πολὺ καὶ ἔκλαυσεν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ἅμα τῇ χειροτονίᾳ τοῦ Ἁγίου εἰς Ἐπίσκοπον ἀπηύθυνε πρὸς αὐτὸν ἐπιστολὴν ὁ Μέγας Βασίλειος, Ἐπίσκοπος τότε Καισαρείας, ἐν τῇ ὁποίᾳ μεταξὺ ἄλλων γράφει τὰ ἑξῆς: «Ἐπειδὴ οὐ παρὰ ἀνθρώπων παρέλαβες ἢ ἐδιδάχθης τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ, ἀλλ’ αὐτός σε ὁ Κύριος ἀπὸ τῶν κριτῶν τῆς γῆς, ἐπὶ τὴν προεδρίαν τῶν Ἀποστόλων μετέθηκε…». (Ἐπιστ. 197, ἐν Ἑλληνικῇ Πατρολογίᾳ Migne, τόμ. 32, στ. 909-913).

[2] Τὴν μνήμην τοῦ Ἁγίου Βασιλέως Θεοδοσίου γεραίρει ἡ Ἐκκλησία κατὰ τὴν ιζʹ (17ην) Ἰανουαρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[3] Τὴν μνήμην αὐτῆς γεραίρει ἡ Ἐκκλησία τὴν ιδʹ (14ην) Σεπτεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[4] Τὴν μνήμην τοῦ Ἁγίου Αὐγουστίνου γεραίρει ἡ Εκκλησία τὴν ιθʹ (19ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[5] Οἱ Μαρκομάννοι ἦσαν ἰσχυρὸς Γερμανικὸς λαὸς κατοικῶν τότε περὶ τὴν σημερινὴν Βαυαρίαν.

[6] Ἐν τῷ «Παραδείσῳ» γράφεται ἐσφαλμένως ὅτι ἦτο ἐτῶν ὀγδοήκοντα.