Μετ’ ὀλίγας ἡμέρας συνομιλῶν ὁ Ἅγιος μετὰ τοῦ βασιλέως, τὸν ἐμέμφθη μὲ πολλὴν παρρησίαν καὶ τὸν κατέκρινεν αὐστηρῶς, διότι τινὲς τῶν ἀρχόντων του δὲν ἔπραττον καλῶς εἴς τινα πράγματα. Ὁ δὲ βασιλεὺς δὲν ἐσκανδαλίσθη ποσῶς εἰς τοιοῦτον ἔλεγχον, ἀλλὰ μᾶλλον ἐπῄνεσε τὸν Ἅγιον, ὡς ζηλωτὴν τῆς εὐσεβείας καὶ τῆς ἁμαρτίας κατήγορον, λέγων· «Ἐγὼ μὲν πρὸ πολλοῦ ἐγνώρισα τὸν ἔνθεον ζῆλον σου· ὅθεν καὶ σύμψηφος εἰς τὴν χειροτονίαν σου γέγονα. Ἰάτρευε λοιπόν, ὡς ὁ θεῖος Νόμος ὁρίζει, τὰ τῶν ψυχῶν ἡμῶν ἁμαρτήματα». Οὕτω λοιπὸν καλῶς καὶ ὀρθοδόξως κυβερνήσας τὸ βασίλειον ὁ εὐσεβέστατος Οὐαλεντινιανὸς ἔτη δεκαοκτὼ ἀπῆλθε πρὸς Κύριον, ἀφήσας διαδόχους τοὺς παῖδας αὐτοῦ, Γρατιανὸν καὶ Οὐαλεντινιανὸν τὸν νέον. Ὁ δὲ ἀδελφὸς αὐτοῦ Οὐάλης, ὅστις ἐβασίλευεν εἰς τὸ Ἀνατολικὸν μέρος, ἦτο Ἀρειανός. Ἐκστρατεύσας δέ ποτε κατὰ τῶν Τατάρων ἐνικήθη ὑπ’ αὐτῶν καὶ φεύγων ἐκρύβη εἰς ἀχυρῶνα, εἰς τὸν ὁποῖον καὶ κατεκαύθη παραδοθέντος τοῦ ἀχυρῶνος εἰς τὸ πῦρ, οὕτω δὲ ἔμεινεν ὅλη ἡ βασιλεία τῶν Ρωμαίων εἰς τὸν Γρατιανόν, ἐπειδὴ ὁ Οὐάλης δὲν ἔκαμε τέκνον. Ἐπειδὴ καὶ οὗτος ἦτο εὐσεβὴς ὡς ὁ πατὴρ αὐτοῦ, ἔγραψε πρόσταγμα πανταχοῦ καὶ ἀνεκάλεσεν ὅλους τοὺς Ἀρχιερεῖς, τοὺς ὁποίους ὁ Οὐάλης ὁ θεῖος του ἐξώρισε διὰ τὴν εὐσέβειαν. Μαθὼν δὲ ὅτι ἡ Θρᾴκη ἐλεηλατήθη ἀπὸ τοὺς βαρβάρους, τοὺς φονεύσαντας τὸν Οὐάλεντα, ἀφῆκε τὴν Ἰταλίαν καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὴν Παννονίαν.

Κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἦτο καὶ ὁ μέγας Θεοδόσιος, ὅστις ἦτο ὀνομαστότατος καὶ διότι κατήγετο ἀπὸ γένος περιφανὲς καὶ διὰ τὴν πολλήν του ἀνδρείαν καὶ γενναιότητα, εὑρίσκετο δὲ τότε εἰς τὴν Ἱσπανίαν, διότι ἐκεῖ ἐγεννήθη καὶ ἀνετράφη καὶ πολλοὶ ἄρχοντες τὸν ἐφθόνουν διὰ τὰς ἀνδραγαθίας του· ὅθεν ἦτο περίλυπος. Ὁ δὲ βασιλεὺς Γρατιανὸς τὸν ἐκάλεσεν εἰς βοήθειάν του καὶ τὸν ἐχειροτόνησεν ἀρχηγὸν τοῦ στρατοῦ καὶ τοῦ στόλου καὶ τὸν ἔστειλε κατὰ τῶν βαρβάρων εἰς πόλεμον, ἐκεῖνος δὲ καθωπλισμένος μὲ τὸ ἀπροσμάχητον ὅπλον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καὶ μὲ τὴν Ὀρθοδοξίαν ἐνίκησε τοὺς ἐχθρούς του καὶ τοσαύτην καταστροφὴν τοὺς κατήνεγκε, Θεοῦ βοηθοῦντος, ὥστε ἐθαύμασαν ἅπαντες. Ἐχάρη λοιπὸν ὁ Γρατιανὸς διὰ τὴν νίκην ταύτην καὶ εὐθὺς ἔστεψε βασιλέα τὸν Θεοδόσιον καὶ ἐκεῖνον μὲν ἀφῆκεν εἰς τὴν Ἀνατολήν, αὐτὸς δὲ ἀπῆλθεν εἰς Ἰταλίαν, ἀμφότεροι δὲ ἠγωνίζοντο νὰ ἐξαλείψουν τὸν ἀρειανισμὸν καὶ μάλιστα ὁ Θεοδόσιος, διότι εἰς τὴν Ἀνατολὴν ἦσαν πολλοὶ Ἀρειανοὶ ἐξ αἰτίας τοῦ Οὐάλεντος. Μετὰ δὲ καιρὸν ἀπέθανεν ὁ Γρατιανὸς ἀπὸ ἐπιβουλὰς κακῶν ἀνθρώπων, ἀφήσας τέκνα καὶ ἀδελφόν τινα νέον ὁμώνυμον τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ὅστις καὶ τὸν διεδέχθη εἰς τὸν θρόνον.