Βαρλαὰμ καὶ Ἰωάσαφ.
ΟΤΑΝ συνεπληρώθησαν οἱ δύο ἐνιαυτοί, ἐπολλαπλασίαζεν ὁ μακάριος Ἰωάσαφ τὰς εὐχὰς καὶ ἐδέετο μετὰ δακρύων νὰ ἀνεύρῃ τὸν γέροντα Βαρλαάμ, ὅστις ἦτο αἰτία τῆς σωτηρίας του καὶ νὰ συμμετάσχῃ μετ’ αὐτοῦ εἰς τὸν ἀγῶνα τῆς ἀσκήσεως. Συνήντησε λοιπὸν ἐρημίτην τινὰ καὶ ἀφ’ οὗ ἠσπάσαντο ἀλλήλους ἠρώτησεν αὐτὸν ποῦ εὑρίσκεται ὁ Βαρλαάμ, ὁ δὲ ἐρημίτης ἀπεκρίθη ὅτι ἐκεῖ πλησίον ἦτο ἡ κατοικία του καὶ ὡδήγησεν αὐτὸν ἐπιμελῶς. Εὗρεν ὅθεν τὸ σπήλαιον καὶ κρούσας τὴν θύραν εἶπε τό· «Πάτερ, εὐλόγησον». Καὶ ἐξελθὼν ὁ γέρων ἐγνώρισε ψυχικῶς ἐκεῖνον, τὸν ὁποῖον δὲν θὰ ἐγνώριζε σωματικῶς διὰ τὴν θαυμαστὴν ἐκείνην ἀλλοίωσιν τῆς ὄψεως, ἥτις ἀντήλλαξε τὴν προτέραν ὡραιότητα μὲ τὴν μελανὴν ἀπὸ τὸν καύσωνα. Ἀπὸ δὲ τὴν πολλὴν νηστείαν καὶ κακοπάθειαν ἦτο τελείως ἠλλαγμένος. Ἀνεγνώρισε, δὲ καὶ ὁ Ἰωάσαφ τὸν πνευματικόν του πατέρα.
Σταθεὶς δὲ ὁ γέρων κατ’ Ἀνατολὰς ἀνέπεμψεν εὐχὴν πρὸς τὸν Θεὸν εὐχαριστήσας Αὐτόν, καὶ ἀφ’ οὗ ἠσπάσαντο ἀλλήλους ἤρχισεν ὁ γέρων τὴν ὁμιλίαν λέγων· «Καλῶς ἦλθες, τέκνον μου φίλτατον, τέκνον Θεοῦ καὶ κληρονόμε τῆς βασιλείας Αὐτοῦ, διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὸν ὁποῖον δικαίως καὶ πανσόφως ἐπόθησας περισσότερον ἀπὸ ὅλα τὰ φθαρτὰ καὶ πρόσκαιρα πράγματα. Χαῖρε καὶ ἀγάλλου, σοφώτατε, διότι ἀντὶ ἐκείνων τῶν φθειρομένων θὰ ἀπολαύσῃς εἰς τὴν οὐράνιον Βασιλείαν τὰ ἀεὶ διαμένοντα. Εἰπέ μου τώρα, πῶς ἦλθες ὧδε καὶ πόσα ἔπαθες ἀφ’ ὅτου ἀνεχώρησα ἀπὸ σοῦ».
Τότε ὁ Ἰωάσαφ διηγήθη ὅσα συνέβησαν εἰς αὐτὸν καὶ ὅσα μὲ τὴν θείαν δύναμιν κατώρθωσεν. Ὁ δὲ γέρων ἀκούσας ἐδόξασε τὸν πανάγαθον Θεόν, ὅστις ηὐδόκησεν ὁ σπόρος ἐκεῖνος, ὃν ἔρριψεν εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ Ἰωάσαφ, νὰ φέρῃ καρπὸν ἑκατονταπλάσιον. Ηὐχαρίστουν δὲ ἀμφότεροι τὸν Θεόν, καὶ συνωμίλουν χαίροντες, ἕως οὗ ἔφθασεν ἡ ἑσπέρα. Τότε, ἀφ’ οὗ ἀνέγνωσαν τὴν Ἀκολουθίαν, παρέθεσεν ὁ γέρων πολυτελῆ τράπεζαν, πλήρη πνευματικῆς εὐωδίας ὄχι ἐκ τροφῶν αἰσθητῶν, διότι εἶχον μόνον ὠμὰ λάχανα, τὰ ὁποῖα ἐκαλλιέργει ὁ γέρων, ὕδωρ ψυχρὸν καὶ βότανα ἄγρια, ἀλλὰ ἀπὸ νοητὰ ὑψηλὰ διδάγματα καὶ ψυχοσωτήρια νάματα. Ὡμίλουν δὲ καὶ προσηύχοντο καθ’ ὅλην τὴν νύκτα, ἕως οὗ ἦλθεν ὁ Ὄρθρος, καὶ ἀνέγνωσαν τὴν Ἀκολουθίαν.
Οὕτω συνησκοῦντο οἱ δύο θεοσεβεῖς ἄνδρες ἐπὶ ἔτη μακρά. Ἐκπαιδευόμενος δὲ ἄριστα ὁ Ἰωάσαφ εἰς πᾶσαν ἰδέαν ἀρετῆς, ἐμάνθανε τὴν πάλην τῶν πονηρῶν πνευμάτων, καὶ οὕτως ἐθανάτωσε πάντα τὰ πάθη. Τὸ δὲ φρρόνημα καὶ τὰ θελήματα τῆς σαρκὸς ὑπέταξεν εἰς τὴν ψυχήν, καθὼς ὑποτάσσεται ὁ δοῦλος εἰς τὸν δεσπότην.