Ὅταν δὲ κατεπράϋνεν ὀλίγον τὸν θυμόν του, διέταξε νὰ ἔλθουν πρὸς αὐτὸν καὶ οἱ Προεστῶτες τῶν ἔξω τῆς πόλεως Μονῶν, μετὰ τῶν ὁποίων ἦτο καὶ ὁ πράγματι θαυμαστὸς οὗτος Νικήτας, χάριν τοῦ ὁποίου καὶ τόσον τὸν λόγον θεμελιώσαντες ἐπεμηκύναμεν, ἵνα φανερώσωμεν μετὰ πάσης ἀληθείας ὁποῖον στῦλον ἐξελέξατο δι’ ἑαυτὴν ἡ Ὀρθόδοξος Πίστις. Ἀμέσως μετὰ τὴν προσταγὴν πρῶτος εἰσῆλθεν ὁ μεγαλόφρων Νικήτας, ὡς ἐπίσημος κριὸς προπορευόμενος ἀγέλης προβάτων, ἐν ᾧ οἱ ἄλλοι ἠκουλούθουν. Ἀτενίσας τότε πρὸς αὐτοὺς δῆθεν μετὰ γλυκύτητος τὸ ἀνήμερον θηρίον, ἀπέτεινε λόγους θωπευτικούς, λέγων· «Οὐδὲν νέον, οὐδὲ παράδοξον ζητῶ ἀπὸ ὑμᾶς, πνευματικοὶ Πατέρες. Ἂν καὶ εἰς τοὺς θρασεῖς ἐκείνους καὶ ἀναισχύντους, τοὺς ὁποίους εἴδετε πρὸ ὀλίγου ἐξελθόντας, τοῦτο ὑπερήσπισα. Διότι μὲ διδάσκει τὴν ἀλήθειαν ἡ Γραφή, ἥτις λέγει· «Πνεῦμα ὁ Θεὸς καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτόν, ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν» (Ἰωάν. δ’ 24) καὶ οὐχὶ εἰς Εἰκόνας διὰ χρωμάτων ἐζωγραφισμένας καὶ εἰς μικρὰς σανίδας». Πρὸς τοὺς λόγους τούτους, χωρὶς οὐδ’ ἐπὶ στιγμὴν νὰ ἀναμείνῃ, ἀπήντησεν ὁ Ὅσιος δι’ ἰσχυρᾶς φωνῆς· «Διέστρεψας ὅλως διόλου τὴν σημασίαν τοῦ γραφικοῦ ρητοῦ, παράνομε βασιλεῦ, καὶ τὴν αἰτίαν ἕνεκεν τῆς ὁποίας ἐλέχθη, τὴν δὲ, ἐν σαρκὶ παρουσίαν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ Θεοῦ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀναμφιβόλως ἀρνεῖσαι». Τοὺς λόγους τούτους τοῦ Ὁσίου καὶ οἱ ἄλλοι Πατέρες ἀκούσαντες τὰ αὐτὰ ἐκραύγασαν.

Τότε ὁ τύραννος, εὐθὺς ὡς εἶδε τὸν θόρυβον καὶ ἐκ πρώτης ἐπαφῆς ἀντελήφθη, ὅτι καταβάλλεται, ἐθυμώθη σφόδρα, ὡς συνήθως, καὶ ἀποστέλλει τούτους εἰς τὴν φυλακήν. Τὸν δὲ Ὅσιον Νικήταν, ὅστις πρῶτος μετὰ παρρησίας ὡμίλησεν, ἔκλεισεν εἰς τὴν σκοτεινοτέραν καὶ πλήρη δυσωδίας φυλακήν, ἵνα βασανίζεται ἀπὸ τῆς πρώτης στιγμῆς. Διότι εἶχε πληροφορηθῆ, ὁ διεφθαρμένος βασιλεύς, παρά τινος τῶν ὑπ’ αὐτόν, ὅτι, ἐπειδὴ ἐκ φύσεως ὁ Ἅγιος ἀηδίαζε ταῦτα, θέλει συντόμως ἀποθάνει. Ἀφοῦ δὲ καὶ ἅπαν τὸ πλήρωμα τῶν Ὀρθοδόξων διεσκόρπισεν, εὐθὺς καὶ τὸν Πατριάρχην Νικηφόρον ἐκ τοῦ θρόνου κατεβίβασε καὶ εἰς τὰ ἀντίπεραν τῆς βασιλευούσης μέρη, εἴς τι μετόχιον, ἐξώρισεν, ἀντ’ αὐτοῦ δὲ ὁ ψυχομάχος ἀνεβίβασεν εἰς τὸν Πατριαρχικὸν θρόνον τὸν ὁμόφρονά του Θεόδοτον (815-821) τὸν εἰδωλολάτρην, εὐτελέστατον ἀνθρωπάριον καὶ σύντροφον τῆς ἀνοησίας, ὅστις ἦτο παίγνιον δι’ ὅλους καὶ πάντων περίγελως, ἔτι δὲ καὶ δοῦλος τῆς μυσαρᾶς ἡδονῆς, ἔχων μεθ’ ἑαυτοῦ συνείσακτόν τι γύναιον καὶ κοιτόμενος ἐν τῇ κοίτῃ αὐτοῦ μὲ τὴν πρόφασιν ὅτι ἔπασχεν ἐκ νεφρίτιδος.