ΤΡΙΑ μέρη ἔχει ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου, ἀπὸ τὰ ὁποῖα καὶ τριμερὴς ὀνομάζεται· εἶναι δὲ ταῦτα τὰ ἑξῆς: α’) τὸ λογικόν, β’) τὸ θυμικὸν καὶ γ’) τὸ ἐπιθυμητικόν. Τὰ τρία ταῦτα οὐδεὶς ἄνθρωπος ὑπάρχει, ὁ ὁποῖος νὰ μὴ τὰ ἔχῃ, διότι εἶναι φυσικὰ καὶ ἐνδιάθετα τῆς ψυχῆς του, δι’ αὐτῶν δὲ διαφέρει ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὰ ἄλλα ζῷα. Καὶ ἀπὸ μὲν τὸ θυμικὸν καὶ ἐπιθυμητικὸν διαφέρει ἀπὸ τὰ ἄψυχα· ἀπὸ δὲ τὸ λογικὸν διαφέρει ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῷα. Λογικὸν μέρος τῆς ψυχῆς λέγεται ὁ λόγος, τὸν ὁποῖον ἀναγκαίως ἔχει πᾶς ἄνθρωπος. Εἶναι δὲ ὁ λόγος διπλοῦς· λόγος προφορικός· καὶ λόγος ἐνδιάθετος. Προφορικὸς εἶναι αὐτός, τὸν ὁποῖον ὁμιλοῦμεν καὶ ἀκούει ὁ εἷς τοὺς λόγους καὶ τὰ νοήματα τοῦ ἑτέρου· ἐνδιάθετος δὲ εἶναι αὐτός, τὸν ὁποῖον ὁμιλεῖ ὁ ἄνθρωπος μέσα εἰς τὸν νοῦν του, τὸν ὁποῖον δὲν δύναται ἄλλος νὰ καταλάβῃ, οὔτε νὰ ἀκούσῃ καὶ ὁ ὁποῖος ἐργάζεται καὶ ὅταν κοιμώμεθα. Ὁ λόγος αὐτός, ὁ ἐνδιάθετος, εἶναι τιμιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικόν, ὡς λέγουσιν οἱ φιλόσοφοι τῶν Ἑλλήνων· ἀλλὰ καὶ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τὸ ὁμολογοῦν, διότι λέγουν μὲ συλλογισμὸν τὰ ἑξῆς.
Ὁ ἐνδιάθετος λόγος εἶναι σπουδαιότερος ἀπὸ τὸν προφορικόν, διότι περισσότερον ἐνεργεῖ αὐτὸς παρὰ ὁ προφορικός· διότι πολλάκις, ἐνῷ μὲ τὸ στόμα δὲν λέγομεν τίποτε, ἐνδομύχως ὅμως ὁμιλοῦμεν. Εἶναι δὲ ὁ ἐνδιάθετος λόγος καὶ δυνατώτερος καὶ διαρκέστερος ἀπὸ τὸν προφορικόν· πᾶν δὲ πολυχρονιώτερον εἶναι καὶ τιμιώτερον ὥστε ὁ ἐνδιάθετος λόγος εἶναι τιμιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικόν. Μάθετε τοῦτο καὶ μὲ παράδειγμα εὔκολον. Ἔχομεν δύο σανίδας· ἡ μία εἶναι σαπισμένη καὶ ἡ ἄλλη γερή· ποία ἐκ τῶν δύο νομίζεις, ὅτι θὰ ἀντέχῃ περισσότερον; φυσικὰ ἡ γερή. Οὕτως εἶναι καὶ οἱ δύο λόγοι τοῦ ἁνθρώπου· τὸν μὲν προφορικὸν λόγον πολλάκις τὸν χάνει ὁ ἄνθρωπος καὶ γίνεται βωβός· τὸν δὲ ἐνδιάθετον δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τὸν χάσῃ, ἕως οὗ ζῇ. Ἐπειδὴ λοιπὸν χρησιμώτερος εἶναι ὁ ἐνδιάθετος ἀπὸ τὸν προφορικόν, διὰ τοῦτο εἶναι καὶ τιμιώτερος ἀπ’ αὐτόν. Ἀπὸ τὸν ἐνδιάθετον τοῦτον λόγον λέγεται ὁ ἄνθρωπος λογικὸς καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν προφορικόν· διότι, ἂν ἐλέγετο ἀπὸ τὸν προφορικόν, δὲν θὰ ἐλέγοντο λογικοὶ ὅσοι ἄνθρωποι εἶναι βωβοί, ἀλλὰ οὔτε καὶ ἄνθρωποι θὰ ἦσαν, διότι τὸν ἄνθρωπον αὐτὸ τὸ λογικὸν τὸν διαχωρίζει ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῶα, καθὼς προεῖπον. Ἐμάθετε λοιπὸν ποῖον εἶναι τὸ λογικόν.