Λόγος εἰς τὴν ἐξορίαν τοῦ Ἀδάμ, ἐκ τοῦ «Θησαυροῦ» Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου Ὑποδιακόνου, τοῦ μετέπειτα γενομένου Ἐπισκόπου Λιτῆς καὶ Ρενδίνης καὶ εἶτα Ναυπάκτου καὶ Ἄρτης. Ἐνταῦθα παρατίθεται διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Ἐὰν σύ, ἄνθρωπε, ὅστις εἶσαι δοῦλος καὶ αἰχμάλωτος τοῦ Θεοῦ, δὲν συγγωρῇς τὸν ὁμόδουλόν σου Χριστιανόν, πῶς σὺ ζητεῖς ἀπὸ τὸν βασιλέα καὶ Θεὸν συγχώρησιν; Διὰ τοῦτο λέγει καὶ ὁ σοφὸς Σειράχ· «Ἄφες ἀδίκημα τῷ πλησίον σου καὶ τότε δεηθέντος σου, αἱ ἁμαρτίαι σου λυθήσονται» (Σειρ. κη’ 2). Καὶ πάλιν ὁ Κύριος ὁρίζει· «Ἄφετε, καὶ ἀφεθήσεται» (ἐνθ’ ἀνωτέρω). Ποῦ εἶναι ἐκεῖνοι οἵτινες λέγουν, δὲν δυνάμεθα νὰ σωθῶμεν, διότι αἱ ἐντολαὶ τοῦ Χριστοῦ εἶναι βαρεῖαι;

Θέλεις εὐκολωτέραν ἐντολὴν νὰ σωθῇς; Οὔτε νὰ σκάπτῃς σὲ ἐπιτάσσει, οὔτε νὰ πλέῃς θάλασσαν, οὔτε ὁδὸν νὰ περιπατῇς, οὔτε ἄλλην βαρεῖαν τινὰ παραγγελίαν σὲ προστάσσει νὰ κάμῃς, ἀλλὰ νὰ συγχωρήσῃς τὸ σφάλμα τοῦ ἐχθροῦ σου. Εἰπέ μου, τί κόπος εἶναι αὐτό; Τί μόχθος; Τί στενοχωρία; Ἰδοὺ ἔπταισεν εἷς ἄνθρωπος, ἢ θεληματικῶς, ἢ χωρὶς τὸ θέλημά του, σὲ ἐζημίωσε, σὲ κατεξώδευσε, ἔκαμε τοὺς κυρίους σου καὶ σὲ ἔδειραν· ἢ ἂς εἴπω καὶ τὸ μεγαλύτερον, ἐφόνευσε τὸν υἱόν σου, ἢ τὸν ἀδελφόν σου· τώρα ὅμως ἀναγνωρίζει τὸ σφάλμα του, προσπίπτει, μετανοεῖ, ζητεῖ συγχώρησιν. Δὲν δύναται νὰ ἐξαγοράσῃ τὴν ζημίαν ποὺ σοῦ ἔκαμε, μόνον μὲ τὸ στόμα σοῦ λέγει, ὅτι ἔπταισε· τὸ λοιπὸν δὲν θὰ τὸν συγχωρήσῃς; Δὲν θὰ τὸν συμπαθήσῃς, δὲν ἀφήνεις τὸ σφάλμα του; Ἐὰν ὁ Χριστός, ὅστις ἦτο Θεός, καὶ ὅμως ἐσυγχώρει τοὺς σταυρωτάς του ἐπάνω εἰς τὸν Σταυρὸν εὑρισκόμενος, σὺ ἄνθρωπος ἁμαρτωλὸς ὑπάρχων, δὲν συγχωρεῖς τὸ σφάλμα τοῦ ἐχθροῦ σου; Ἀλλὰ πῶς θὰ ὑπάγῃς εἰς τὴν Ἐκκλησίαν νὰ δεηθῇς τοῦ Θεοῦ διὰ τὰς ἁμαρτίας σου; Πῶς θὰ τὸν παρακαλέσῃς νὰ συγχωρήσῃ τὰ κρίματα καὶ τὰ σφάλματά σου, ἐὰν σὺ δὲν ἀφήσῃς τοῦ ἄλλου τὸ παραμικὸν σφάλμα;

Διὰ τοῦτο, εὐλογημένοι Χριστιανοί, ἂς ἀκούσωμεν τοὺς λόγους τοῦ Χριστοῦ καὶ ἂς συγχωρήσωμεν τὰ σφάλματα τῶν ἄλλων. Ἀρκεῖ ὁ χρόνος καὶ ὁ καιρός, ὅπου εἴχομεν τὸ πεῖσμα καὶ τὴν ἔχθραν· ἀρκεῖ ἡ κακία ἡ πολλή. Ἂς ἴδωμεν καὶ ἂς συλλογισθῶμεν, ὅτι ἐὰν κακοποιήσωμεν τὸν ἐχθρόν μας, τί κέρδος λαμβάνομεν; Ὅταν κάμνωμεν κακὸν εἰς τὸν ὁμόπιστόν μας Χριστιανόν, τὶ καλὸν ἀποκτῶμεν; Ἰδοὺ ἦλθεν ὁ καιρὸς νὰ συγχωρήσωμεν ὁ εἷς τὸν ἄλλον, ἔφθασεν ἡ ὥρα νὰ συγχωρηθῶμεν. Διὰ τοῦτο οὐδεὶς ἂς μὴ μείνῃ ἐχθρευόμενος καὶ ἐχθρεύων. Οὐδεὶς ἂς μὴ φανῇ ἐναντίος τῆς παραγγελίας τοῦ Χριστοῦ.


Ὑποσημειώσεις

[1] Προφανῶς ὁ συγγραφεὺς ἐννοεῖ ἐνταῦθα τὸ ρητόν· «Οὐκ ὠφελήσουσι θησαυροὶ ἀνόμους, δικαιοσύνη δὲ ρύσεται ἐκ θανάτου» (Παρ. ιʹ 2), ὡς δικαιοσύνης λαμβανομένης ἐνταῦθα τῆς ἀρετῆς τῆς ἐλεημοσύνης. Οὕτως ἑρμηνεύει τὸ ρητὸν τοῦτο καὶ ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιμανδρίτης Ἰωὴλ Γιαννακόπουλος, ὅστις ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ὡς ἑξῆς ἑρμηνεύει τὸ ἐν λόγῳ ρητόν· «Οἱ παράνομοι θησαυροὶ οὐδόλως θὰ ὠφελήσουν τοὺς παρανόμους ἀνθρώπους. Ἡ ἀρετὴ ἐλεημοσύνη θὰ ἀπαλλάξῃ τὸν ἄνθρωπον ἐκ τῆς καταστροφῆς». Ὑποσημειοῖ δὲ ὁ αὐτὸς ἐκεῖσε καὶ τὰ ἑξῆς: «Δικαιοσύνη γενικῶς πᾶσα ἀρετή. Ἐδῶ μᾶλλον ἡ ἐλεημοσύνη» (Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Γιαννακοπούλου «Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. 25ος, σελ. 63). Λέγει δὲ καὶ ὁ Προφητάναξ Δαβίδ· «ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη (ἡ δικαία αὕτη πρᾶξις τῆς ἐλεημοσύνης) αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, τὸ κέρας αὐτοῦ ὑψωθήσεται ἐν δόξῃ» (Ψαλμ. ριαʹ 9).

[2] Εἶπε δηλαδὴ ὁ Ἄγγελος Ραφαὴλ πρὸς τὸν Τωβίτ· «ἐλεημοσύνη γὰρ ἐκ θανάτου ρύεται, καὶ αὕτη ἀποκαθαριεῖ πᾶσαν ἁμαρτίαν» (Τωβὶτ ιβʹ 9).

[3] Αἰγύπτιοι [ἐξ οὗ καὶ Γύφτοι]· πρόκειται περὶ τῶν Ἀθιγγάνων, οἵτινες ἦσαν πλανόδιοι ὀργανοπαῖκται τοῦ καιροῦ ἐκείνου καὶ περιερχόμενοι τὰς πόλεις καὶ τὰ χωρία καὶ μάλιστα κατὰ τὰς πανηγύρεις, διεσκέδαζον τοὺς ἀνθρώπους διὰ τῶν ὀργάνων των.