Λόγος εἰς τὴν ἐξορίαν τοῦ Ἀδάμ, ἐκ τοῦ «Θησαυροῦ» Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου Ὑποδιακόνου, τοῦ μετέπειτα γενομένου Ἐπισκόπου Λιτῆς καὶ Ρενδίνης καὶ εἶτα Ναυπάκτου καὶ Ἄρτης. Ἐνταῦθα παρατίθεται διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Εἴ τις εἶναι Χριστιανός, ἂς μιμηθῇ τὸν Χριστόν, ἂς κάμῃ τὴν ἐντολήν του, ἂς συγχωρήσῃ τὸ σφάλμα τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, διὰ νὰ συγχωρήσῃ καὶ ὁ Χριστὸς τὸ ἰδικόν του, ὡς ὁρίζει τοῦτο σήμερον (ἐνθ’ ἀνωτέρω). Ἰδοὺ καὶ ἡ ἡμέρα τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς ἔφθασε· διὰ τοῦτο ἂς ἴδωμεν, πῶς θὰ νηστεύσωμεν, ἂς ἐννοήσωμεν, πῶς θὰ ἀγωνισθῶμεν, διότι, ἐὰν νηστεύσωμεν ἀναξίως, μισθὸν δὲν ἔχομεν. Ἐὰν μὴ ἀθλήσωμεν νομίμως, δὲν στεφανούμεθα, ὡς ὁρίζει καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Β’ Τιμ. β’ 5).

Ἐὰν θέλωμεν, ἀδελφοί, νὰ δεχθῇ ὁ Θεὸς τὴν νηστείαν μας, ἂς ἀκούσωμεν, πῶς ἐν συνεχείᾳ τῶν ἀνωτέρω παραγγέλλει ὁ Χριστὸς νὰ νηστεύσωμεν. «Ὅταν δὲ νηστεύητε, λέγει, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν, ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν· σὺ δὲ νηστεύων, ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νῖψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ Πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ Πατήρ σου, ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. ϛ’ 16-18). Λέγει δὲ τοῦτο, διότι οἱ Φαρισαῖοι, ὅταν ἐνήστευον, εἶχον συνήθειαν νὰ φαίνωνται εἰς τοὺς ἀνθρώπους μὲ ἠλλοιωμένα πρόσωπα διὰ νὰ τοὺς τιμοῦν· διὰ τοῦτο καὶ ὁ Κύριος τοὺς ὀνομάζει ὑποκριτάς, ἐπειδὴ μόνον πρὸς τὸ θεαθῆναι ἔκαμναν τὴν νηστείαν των, καὶ τὰς ἄλλας ἀρετάς των. Διὰ τοῦτο, λοιπόν, ὁρίζει ὁ Χριστὸς ὅτι, ὅταν σεῖς νηστεύετε, νὰ μὴ γίνεσθε ὡς αὐτοί, ὅπου μεταβάλλουν τὴν ὄψιν των τεχνηέντως διὰ νὰ φανοῦν εἰς τοὺς ἀνθρώπους ὅτι νηστεύουν. Ναί, ἀληθῶς σᾶς λέγω, ὅτι οἱ τοιοῦτοι ἄνθρωποι ἔχουν λάβει τὸν μισθόν των· ἤτοι ὁ Θεὸς εἰς αὐτοὺς τίποτε δὲν ὀφείλει, ἐπειδὴ τοὺς τιμοῦν οἱ ἄνθρωποι. Σὺ δὲ ὅταν νηστεύῃς, ἄλειψον τὴν κεφαλήν σου μὲ ἔλαιον, καὶ νῖψον τὸ πρόσωπόν σου, διὰ νὰ μὴ φανῇς εἰς τοὺς ἀνθρώπους ὅτι νηστεύεις, ἀλλὰ μόνον εἰς τὸν Θεόν, ὅστις γνωρίζει τὰ κρυπτά καὶ τότε ὁ Πατήρ σου ὁ Θεός, ὅστις βλέπει τὰ κρυπτά, θέλει σοῦ ἀποδώσει τὸν μισθὸν τῆς νηστείας σου εἰς τὸ φανερόν. Ἢ δηλαδή, θὰ σὲ τιμήσουν ἐδῶ οἱ ἄνθρωποι, ἢ θὰ σὲ δοξάσῃ ὁ Θεὸς εἰς τὴν Μέλλουσαν Κρίσιν ἔμπροσθεν τῶν Ἀγγέλων καὶ τῶν ἀνθρώπων.


Ὑποσημειώσεις

[1] Προφανῶς ὁ συγγραφεὺς ἐννοεῖ ἐνταῦθα τὸ ρητόν· «Οὐκ ὠφελήσουσι θησαυροὶ ἀνόμους, δικαιοσύνη δὲ ρύσεται ἐκ θανάτου» (Παρ. ιʹ 2), ὡς δικαιοσύνης λαμβανομένης ἐνταῦθα τῆς ἀρετῆς τῆς ἐλεημοσύνης. Οὕτως ἑρμηνεύει τὸ ρητὸν τοῦτο καὶ ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιμανδρίτης Ἰωὴλ Γιαννακόπουλος, ὅστις ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ὡς ἑξῆς ἑρμηνεύει τὸ ἐν λόγῳ ρητόν· «Οἱ παράνομοι θησαυροὶ οὐδόλως θὰ ὠφελήσουν τοὺς παρανόμους ἀνθρώπους. Ἡ ἀρετὴ ἐλεημοσύνη θὰ ἀπαλλάξῃ τὸν ἄνθρωπον ἐκ τῆς καταστροφῆς». Ὑποσημειοῖ δὲ ὁ αὐτὸς ἐκεῖσε καὶ τὰ ἑξῆς: «Δικαιοσύνη γενικῶς πᾶσα ἀρετή. Ἐδῶ μᾶλλον ἡ ἐλεημοσύνη» (Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Γιαννακοπούλου «Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. 25ος, σελ. 63). Λέγει δὲ καὶ ὁ Προφητάναξ Δαβίδ· «ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη (ἡ δικαία αὕτη πρᾶξις τῆς ἐλεημοσύνης) αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, τὸ κέρας αὐτοῦ ὑψωθήσεται ἐν δόξῃ» (Ψαλμ. ριαʹ 9).

[2] Εἶπε δηλαδὴ ὁ Ἄγγελος Ραφαὴλ πρὸς τὸν Τωβίτ· «ἐλεημοσύνη γὰρ ἐκ θανάτου ρύεται, καὶ αὕτη ἀποκαθαριεῖ πᾶσαν ἁμαρτίαν» (Τωβὶτ ιβʹ 9).

[3] Αἰγύπτιοι [ἐξ οὗ καὶ Γύφτοι]· πρόκειται περὶ τῶν Ἀθιγγάνων, οἵτινες ἦσαν πλανόδιοι ὀργανοπαῖκται τοῦ καιροῦ ἐκείνου καὶ περιερχόμενοι τὰς πόλεις καὶ τὰ χωρία καὶ μάλιστα κατὰ τὰς πανηγύρεις, διεσκέδαζον τοὺς ἀνθρώπους διὰ τῶν ὀργάνων των.