Λόγος εἰς τὴν ἐξορίαν τοῦ Ἀδάμ, ἐκ τοῦ «Θησαυροῦ» Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου Ὑποδιακόνου, τοῦ μετέπειτα γενομένου Ἐπισκόπου Λιτῆς καὶ Ρενδίνης καὶ εἶτα Ναυπάκτου καὶ Ἄρτης. Ἐνταῦθα παρατίθεται διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

ΟΠΩΣ οἱοσδήποτε φρόνιμος ἄνθρωπος, ὅταν θελήσῃ νὰ ὑπάγῃ εἰς ξένους τόπους δι’ ἐμπορίαν, δὲν κινεῖ, ἐὰν δὲν ἐρωτήσῃ ἐμπείρους ἀνθρώπους περὶ τοῦ κέρδους καὶ τῆς ζημίας τὴν ὁποίαν θὰ ἔχῃ ἀπὸ τὴν ἐμπορίαν αὐτήν, τοιουτοτρόπως ἐποίησαν καὶ οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, εὐλογημένοι Χριστιανοί. Ἐπειδὴ ἔφθασεν ὁ καιρὸς τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, τῆς καλῆς καὶ ψυχωφελοῦς ἐμπορίας, καὶ ἀπ’ αὔριον μέλλομεν Θεοῦ βοηθείᾳ νὰ τὴν ἀρχίσωμεν, δεικνύουν εἰς ἡμᾶς σήμερον πόσον μὲν καλὸν εἶναι ἡ νηστεία, πόσον δὲ πάλιν κακὸν εἶναι ἡ πολυφαγία. Ἐπειδὴ δὲ ἀπὸ πολλὰ παραδείγματα ἔχουν νὰ τὸ ἀποδείξουν, ἀφήνουν τὰ πολλά, καὶ ἀποδεικνύουν τοῦτο ἀπὸ τὴν παράβασιν τοῦ Πρωτοπλάστου Ἀδάμ, διὰ νὰ γνωρίσωμεν καὶ ἡμεῖς πόσον κακὸν ἔπαθε διὰ νὰ μὴ νηστεύσῃ δι’ ὀλίγον καιρὸν καὶ πόση βλάβη ἔγινε διὰ τὴν παράβασιν αὐτὴν εἰς ὅλον τὸ ἀνθρώπινον γένος. Ἐπειδὴ λοιπόν, διὰ νὰ μὴ φυλάξῃ ὁ Ἀδὰμ τὴν νηστείαν, ἐξεβλήθη ἀπὸ τὸν Παράδεισον, διὰ τοῦτο ἡμεῖς, οἵτινες ἐπιθυμοῦμεν νὰ εἰσέλθωμεν εἰς αὐτόν, ἂς τὴν κατορθώσωμεν, ἔχοντες ὡς παράδειγμα τὸ τὶ ἔπαθε ὁ Ἀδὰμ διὰ τὴν ἀκρασίαν του. Ἐπειδὴ δὲ οἱ Ἅγιοι Πατέρες, οἵτινες ἐνομοθέτησαν τὴν ἀκολουθίαν τῆς Ἐκκλησίας μας, ἔταξαν νὰ ποιῶμεν σήμερον τὴν ἀνάμνησιν τῆς ἐξορίας τοῦ Ἀδάμ, πρέπει καὶ ἡμεῖς, ἀκολουθοῦντες τοὺς λόγους των, νὰ εἴπωμεν ὡς ἐν συντόμῳ πῶς ἐπλάσθη ὁ Ἀδάμ, πῶς ἐτιμήθη ἐκ Θεοῦ, καὶ πῶς ὕστερον ἐξέπεσεν, ἐπειδὴ δὲν ἐφύλαξε τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ, ὅστις τὸν διέταξε νὰ μὴ φάγῃ ἀπὸ τὸ ξύλον τῆς γνώσεως.

Ὁ Παντοκράτωρ Θεός, ὁ κτίστης καὶ δημιουργὸς τοῦ σύμπαντος κόσμου, εἰς ἓξ ἡμέρας ἔκαμεν ὅλα αὑτοῦ τὰ ποιήματα. Καὶ κατὰ μὲν τὴν πρώτην ἡμέραν ἔκτισε πρῶτον τοὺς Ἀγγέλους καὶ ὅλα τὰ οὐράνια τάγματα, ὡς διδάσκει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος· ἔπειτα τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν· ὕστερον τὸ ὕδωρ καὶ κατόπιν τὸ φῶς, ἤτοι τὴν ἡμέραν. Κατὰ δὲ τὴν δευτέραν ἡμέραν ἔκαμε τὸ στερέωμα καὶ διεχώρισε τὰ ὕδατα. Κατὰ τὴν τρίτην ἡμέραν διέταξε καὶ συνήχθη τὸ ὕδωρ ὅλον εἰς ἓν μέρος, καὶ ἔγινεν ἡ θάλασσα· ἔπειτα προσέταξε τὴν γῆν νὰ βλαστήσῃ τὰ βότανα, τὰ χόρτα, καὶ ὅλα τὰ δένδρα καὶ τὰ σπειρόμενα. Τὴν τετάρτην ἡμέραν ἐπρόσταξε καὶ ἔγιναν οἱ δύο μεγάλοι φωστῆρες, ὁ ἥλιος καὶ ἡ σελήνη ὁμοῦ μὲ τοὺς ἀστέρας. Τὴν πέμπτην ἡμέραν ἐπρόσταξε καὶ ἐξῆλθον ἐκ τῶν ὑδάτων τὰ ἑρπετὰ καὶ τὰ πετεινά, καὶ ὅλα τὰ θηρία ὅπου εἶναι εἰς τὴν θάλασσαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Προφανῶς ὁ συγγραφεὺς ἐννοεῖ ἐνταῦθα τὸ ρητόν· «Οὐκ ὠφελήσουσι θησαυροὶ ἀνόμους, δικαιοσύνη δὲ ρύσεται ἐκ θανάτου» (Παρ. ιʹ 2), ὡς δικαιοσύνης λαμβανομένης ἐνταῦθα τῆς ἀρετῆς τῆς ἐλεημοσύνης. Οὕτως ἑρμηνεύει τὸ ρητὸν τοῦτο καὶ ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιμανδρίτης Ἰωὴλ Γιαννακόπουλος, ὅστις ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ὡς ἑξῆς ἑρμηνεύει τὸ ἐν λόγῳ ρητόν· «Οἱ παράνομοι θησαυροὶ οὐδόλως θὰ ὠφελήσουν τοὺς παρανόμους ἀνθρώπους. Ἡ ἀρετὴ ἐλεημοσύνη θὰ ἀπαλλάξῃ τὸν ἄνθρωπον ἐκ τῆς καταστροφῆς». Ὑποσημειοῖ δὲ ὁ αὐτὸς ἐκεῖσε καὶ τὰ ἑξῆς: «Δικαιοσύνη γενικῶς πᾶσα ἀρετή. Ἐδῶ μᾶλλον ἡ ἐλεημοσύνη» (Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Γιαννακοπούλου «Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. 25ος, σελ. 63). Λέγει δὲ καὶ ὁ Προφητάναξ Δαβίδ· «ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη (ἡ δικαία αὕτη πρᾶξις τῆς ἐλεημοσύνης) αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, τὸ κέρας αὐτοῦ ὑψωθήσεται ἐν δόξῃ» (Ψαλμ. ριαʹ 9).

[2] Εἶπε δηλαδὴ ὁ Ἄγγελος Ραφαὴλ πρὸς τὸν Τωβίτ· «ἐλεημοσύνη γὰρ ἐκ θανάτου ρύεται, καὶ αὕτη ἀποκαθαριεῖ πᾶσαν ἁμαρτίαν» (Τωβὶτ ιβʹ 9).

[3] Αἰγύπτιοι [ἐξ οὗ καὶ Γύφτοι]· πρόκειται περὶ τῶν Ἀθιγγάνων, οἵτινες ἦσαν πλανόδιοι ὀργανοπαῖκται τοῦ καιροῦ ἐκείνου καὶ περιερχόμενοι τὰς πόλεις καὶ τὰ χωρία καὶ μάλιστα κατὰ τὰς πανηγύρεις, διεσκέδαζον τοὺς ἀνθρώπους διὰ τῶν ὀργάνων των.