Λόγος εἰς τὴν ἐξορίαν τοῦ Ἀδάμ, ἐκ τοῦ «Θησαυροῦ» Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου Ὑποδιακόνου, τοῦ μετέπειτα γενομένου Ἐπισκόπου Λιτῆς καὶ Ρενδίνης καὶ εἶτα Ναυπάκτου καὶ Ἄρτης. Ἐνταῦθα παρατίθεται διεσκευασμένος κατὰ τὴν φράσιν.

Πότε νὰ κάμω μανδήλιον, νὰ σπογγίζω τὸν ἱδρῶτα τοῦ προσώπου μου, τὸν ὁποῖον μοὶ ἐπροξένησες ἀπὸ τὴν ἀγνωσίαν σου; Σὺ κάθησαι ἄεργος, καὶ δὲν γνωρίζεις τὴν συμφοράν, ἀλλ’ ὅταν θέλῃς γεννήσει, τότε θὰ ἐννοήσῃς τὴν κατάραν τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ἔλθῃ ἡ ὥρα ποὺ θὰ γεννήσῃς, τότε θὰ γνωρίσῃς τὶ κακὸν ἔπραξας εἰς τὸν ἑαυτόν σου. Ὅταν σοῦ ἔλθουν οἱ ἀναστεναγμοὶ καὶ οἱ πόνοι, τότε θὰ συλλογισθῇς πῶς παρήκουσες τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ, καὶ ὑπήκουσας τὴν συμβουλὴν τοῦ ὄφεως».

Τοιαῦτα καὶ πολλὰ ἄλλα ἔλεγεν ὁ Ἀδὰμ πρὸς τὴν Εὔαν, ἀλλὰ καὶ δὲν ἔπαυε κλαίων. Ἀπ’ αὐτὴν την παρακοὴν κατεδικάσθη τοιουτοτρόπως ὁ Ἀδὰμ καὶ μετέδωκε καὶ πρὸς ἡμᾶς τὴν κατάραν, εἰς τὴν ὁποίαν τώρα ὅλοι ἐπίσης μετέχομεν, βασιλεῖς καὶ δοῦλοι, πτωχοὶ καὶ ἄρχοντες, Ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ Πρωτόπλαστος Ἀδὰμ ἔπαθε τοιαῦτα διὰ νὰ μὴ νηστεύσῃ προσκαίρως, διὰ τοῦτο ἡμεῖς, εὐλογημένοι Χριστιανοί, ἂς νηστεύσωμεν προθύμως, ἵνα μὴ πάθωμεν τὰ ὅμοια. Καὶ πῶς νὰ νηστεύσωμεν; Ὄχι ἔχοντες ἔχθραν καὶ μνησικακίαν πρός τινα, ἀλλὰ ἀγάπην καὶ εἰρήνην πρὸς τοὺς πλησίον μας. Διότι ἐὰν μὲν ἔχωμεν ἔχθραν μετά τινος καὶ νηστεύομεν, ὁ Θεὸς δὲν δέχεται τὴν νηστείαν μας. Ἐὰν ὅμως συγχωρήσωμεν τὸ πταίσιμον τοῦ ὁμοπίστου μας Χριστιανοῦ, τότε, ἐὰν νηστεύωμεν, ἔχομεν καὶ μισθόν. Τότε καὶ ὁ Θεὸς συγχωρεῖ καὶ τὰ ἰδικά μας πταίσματα, ὡς ὁρίζει σήμερον εἰς τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον αὐτὸς ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, λέγων· «Ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ Πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν» (Ματθ. ϛ’ 14-15).

Ὄντως δίκαιος εἶναι ὁ Θεὸς καὶ δικαία εἶναι ἡ κρίσις του. Διὰ τοῦτο ἔλεγε καὶ ὁ Προφήτης Δαβίδ: «Δίκαιος εἶ, Κύριε, καὶ εὐθεῖαι αἱ κρίσεις σου» (ριη’ 137). Ὅπως συμπεριφέρεσαι σὺ πρὸς τὸν ὁμόδουλόν σου Χριστιανόν, οὕτω θέλει πράξει καὶ ὁ Θεὸς πρὸς σέ. Ἐὰν μὲν ἀφήσῃς σὺ τὸ πταίσιμον ἀνθρώπου τινός, τότε θέλει ἀφήσει καὶ ὁ Θεὸς τὸ ἰδικόν σου. Ἐὰν δὲ δὲν ἀφήσῃς σὺ τὸ πταίσιμον τοῦ ἄλλου οὔτε καὶ ὁ Θεὸς συγχωρεῖ τὸ ἰδικόν σου. Ποῦ εἶναι οἱ λέγοντες, ὅτι θὰ ἐκδικηθοῦν τὸν ἐχθρόν των; Ποῦ εἶναι οἱ ζητοῦντες συγχώρησιν ἀπὸ τὸν Θεόν, ἐνῷ αὐτοὶ δὲν συγχωροῦν ἄλλον ἄνθρωπον; Δὲν εἶναι αὐτός, τὸν ὁποῖον εἴπομεν ἀνωτέρω, λόγος τοῦ ἰδίου τοῦ Χριστοῦ; Δὲν εἶναι αὐτὴ ἡ ἀπόφασις τοῦ Κυρίου ἡμῶν καὶ Θεοῦ;


Ὑποσημειώσεις

[1] Προφανῶς ὁ συγγραφεὺς ἐννοεῖ ἐνταῦθα τὸ ρητόν· «Οὐκ ὠφελήσουσι θησαυροὶ ἀνόμους, δικαιοσύνη δὲ ρύσεται ἐκ θανάτου» (Παρ. ιʹ 2), ὡς δικαιοσύνης λαμβανομένης ἐνταῦθα τῆς ἀρετῆς τῆς ἐλεημοσύνης. Οὕτως ἑρμηνεύει τὸ ρητὸν τοῦτο καὶ ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιμανδρίτης Ἰωὴλ Γιαννακόπουλος, ὅστις ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ὡς ἑξῆς ἑρμηνεύει τὸ ἐν λόγῳ ρητόν· «Οἱ παράνομοι θησαυροὶ οὐδόλως θὰ ὠφελήσουν τοὺς παρανόμους ἀνθρώπους. Ἡ ἀρετὴ ἐλεημοσύνη θὰ ἀπαλλάξῃ τὸν ἄνθρωπον ἐκ τῆς καταστροφῆς». Ὑποσημειοῖ δὲ ὁ αὐτὸς ἐκεῖσε καὶ τὰ ἑξῆς: «Δικαιοσύνη γενικῶς πᾶσα ἀρετή. Ἐδῶ μᾶλλον ἡ ἐλεημοσύνη» (Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Γιαννακοπούλου «Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη», τόμ. 25ος, σελ. 63). Λέγει δὲ καὶ ὁ Προφητάναξ Δαβίδ· «ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη (ἡ δικαία αὕτη πρᾶξις τῆς ἐλεημοσύνης) αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, τὸ κέρας αὐτοῦ ὑψωθήσεται ἐν δόξῃ» (Ψαλμ. ριαʹ 9).

[2] Εἶπε δηλαδὴ ὁ Ἄγγελος Ραφαὴλ πρὸς τὸν Τωβίτ· «ἐλεημοσύνη γὰρ ἐκ θανάτου ρύεται, καὶ αὕτη ἀποκαθαριεῖ πᾶσαν ἁμαρτίαν» (Τωβὶτ ιβʹ 9).

[3] Αἰγύπτιοι [ἐξ οὗ καὶ Γύφτοι]· πρόκειται περὶ τῶν Ἀθιγγάνων, οἵτινες ἦσαν πλανόδιοι ὀργανοπαῖκται τοῦ καιροῦ ἐκείνου καὶ περιερχόμενοι τὰς πόλεις καὶ τὰ χωρία καὶ μάλιστα κατὰ τὰς πανηγύρεις, διεσκέδαζον τοὺς ἀνθρώπους διὰ τῶν ὀργάνων των.