Κατὰ τὸ ἔτος 1821, ὅτε ἐκ δευτέρου εἰσέβαλον εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος οἱ Ἀγαρηνοί, ἦλθον καὶ εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τῶν Ἰβήρων, ἀφοῦ πρότερον περιεκύκλωσαν αὐτὴν ἐξ ὅλων τῶν σημείων. Μαθόντες οἱ Μοναχοὶ ὅτι ἔρχονται οἱ Ἀγαρηνοί, ἔφυγον πρὸς τὰ πλησίον ὄρη, οἱ δὲ ἀσθενεῖς καὶ οἱ γέροντες ἔμειναν ἐν τῇ Μονῇ καὶ τὴν ὑπ’ αὐτῶν θανατικὴν ἐκτέλεσιν ἐναγωνίως ἀνέμενον, ὡς καὶ ἐγένετο. Εἰσελθόντες δὲ οἱ Ἀγαρηνοὶ συνέλαβον πάντας τοὺς παρευρισκομένους ἐν αὐτῇ. Εἷς δὲ ἐκ τῶν συλληφθέντων ἦτο καὶ ὁ διηγηθεὶς τὸ μαρτύριον αὐτοῦ εἰς τοὺς Πατέρας, Γρηγόριος Ἱεροδιάκονος ἐπονομαζόμενος Μπουγάτσας, ὅστις, νέος τότε ὤν, διέμενεν ἐν τῇ Μονῇ καὶ ὅστις μεγίστας βασάνους παρὰ τῶν Ἀγαρηνῶν ὑπέμεινε. Οὗτος λοιπὸν διηγήθη τὰ ἑξῆς.
Νύκτα τινὰ (πανσελήνου οὔσης) εἶδον οἱ περιπολοῦντες Ὀθωμανοὶ γυναῖκα τινὰ ἐν ἀγκάλαις βαστάζουσαν Υἱόν, καὶ ὁδεύουσαν πρὸς τὸ σκευοφυλάκιον, ἔνθα ὁ ἀρχηγὸς αὐτῶν διέμενεν. Ἔσπευσαν τότε οὗτοι νὰ ἀναγγείλωσιν, ὅτι οἱ Μοναχοὶ ἔχουν γυναῖκας. Ὁ δὲ ἀρχηγὸς αὐτῶν βαρέως ἀναπαυόμενος εἰς τὰς τοῦ Μορφέως γλυκείας ἀγκάλας, δὲν ἠννόησε τὰ παρ’ αὐτῶν λεγόμενα, ἀλλ’ ὕστερον, εἰς ἑαυτὸν ἐλθών, διέταξε νὰ ὁδηγηθῇ ἐνώπιόν του ὁ Γρηγόριος. Προσελθόντος δὲ τούτου, λέγει πρὸς αὐτόν· «Τί λέγει ὁ Ὄμπασης; Ἔχετε, ἐδῶ γυναῖκας κρυμμένας;». Ἀποκρινόμενος δὲ ὁ Γρηγόριος, εἶπεν· «Ὄχι, ἀφέντη μου, ὄχι· κάποιον θὰ εἶδε καὶ ἐνόμισεν ὅτι ἦτο γυνή». Τότε ἐκεῖνος ἀπέλυσεν αὐτὸν διὰ τὸ βαθὺ τῆς νυκτός. Ποιήσας δὲ καὶ κατὰ τὴν ἐπαύριον γενικὴν ἔρευναν καὶ μὴ εὑρών τι τῶν ὑπονοουμένων, ἐσιώπησε.
Μετὰ παρέλευσιν ὀλίγου διαστήματος πάλιν ἐφανερώθη ἡ γυνὴ ἐκείνη εἰς τὸν ἴδιον μεταβαίνουσα εἰς τὸ ἀρτοποιεῖον. Ἰδόντες Αὐτὴν ἐκ δευτέρου, ἀνήγγειλαν καὶ αὖθις εἰς τὸν ἀρχηγόν των. Ὁ δὲ θυμωθεὶς σφόδρα, διότι ἐνόμισεν ὅτι ἐμπαίζεται ὑπὸ τοῦ Γρηγορίου, προσέταξεν, ὅπως δέσωσιν αὐτὸν καὶ δείρωσιν ἀνηλεῶς, νὰ κρατῆται δὲ σιδηροδέσμιος ἄχρις οὗ ἐξακριβωθῇ ἡ ἀλήθεια. Ὄπισθεν δὲ τοῦ Καθολικοῦ Ναοῦ ὑπῆρχέ τότε κυπάρισσος, εἰς τὴν ὁποίαν διαταχθέντες οἱ στρατιῶται ἔδεσαν αὐτὸν καὶ ἐπὶ εἰκοσιτετράωρον ἐβασάνιζον αὐτόν, ὅπως μαρτυρήσῃ ποῦ εὑρίσκεται ἡ γυνή. Ὁ δὲ Γρηγόριος ὑπέμενεν ἀγογγύστως τὰς παρ’ αὐτῶν βασάνους ἔχων τὴν ἐλπίδα πρὸς Αὐτήν, διὰ τὴν ὁποίαν ἔπασχεν ὑπὲρ τοῦ ὀνόματός Της, ὅτι θὰ τελέσῃ τὸ θαῦμα.